Program Wirtualny Instytut Badawczy jest narzędziem dystrybucji środków Funduszu Polskiej Nauki zdefiniowanym ustawą z dn. 4 kwietnia 2019 r. Jego celem jest finansowanie pracy wyselekcjonowanych, konkurencyjnych na poziomie międzynarodowym zespołów badawczych, prowadzących działalność naukową o wysokim potencjale zastosowań społeczno-gospodarczych. Na wsparcie zespołów realizujących badania w ramach WIB polski rząd przeznaczył rekordową kwotę 450 mln zł. Konkurs został ogłoszony 30 listopada minionego roku. Nabór wniosków zaplanowano od 1 do 12 marca 2021 r. Aktualnie prowadzona jest rekrutacja ekspertów programu z obszaru naukowego i gospodarczo-społecznego odpowiedzialnych – w pierwszym etapie – za ocenę merytoryczną złożonych ofert, a później, już w trakcie realizacji zadań badawczych, za ich ewaluację naukową i bieżącą weryfikację ich potencjału komercjalizacyjnego. Nabór ekspertów potrwa do 15 stycznia.

Unikatowa idea

– Wirtualny Instytut Badawczy to rewolucyjna idea, pokazująca jak efektywnie mogą zostać wykorzystane środki publiczne finansujące badania. Bez zbędnej otoczki administracyjno-organizacyjnej oraz infrastrukturalnej tworzymy w nim warunki do przygotowania komplementarnej oferty naukowej, która za kilka lat będzie gotowa do komercjalizacji na międzynarodowych rynkach. Korzystamy z tego, co na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci wypracowała polska nauka, dajemy szansę zwiększenia poziomu wykorzystania infrastruktury powstałej i uruchomionej m.in. z udziałem funduszy europejskich – mówi Andrzej Dybczyński, dyrektor Sieci Badawczej Łukasiewicz – PORT Polskiego Ośrodka Rozwoju Technologii. Instytut naukowo-badawczy z Wrocławia został wskazany przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego do pełnienia roli Podmiotu Zarządzającego programem.

Pierwszy program WIB dotyczy obszaru biotechnologia medyczna – onkologia. Idea ta może zostać w przyszłości przetransferowana także na inne obszary polskiej nauki. Sukces programu w dużej mierze będzie zależał od jakości wybranych do finansowania agend badawczych (planuje się wybór maksymalnie 10 zespołów naukowych), determinacji i otwartości naukowców, wybranego grona eksperckiego oraz doświadczonego zaplecza prawno-administracyjnego Podmiotu Zarządzającego.

– Wirtualny Instytut Badawczy to możliwość optymalnego zaangażowania istniejących jednostek – uczelni, instytutów, innych jednostek B+R oraz zatrudnionych w nich naukowców, zmotywowanych do budowania innowacyjnej i pożądanej rynkowo oferty w obszarze biotechnologii medycznej – onkologii – mówi Paweł Kurant, dyrektor Departamentu WIB. – Program umożliwi swobodną, nieograniczoną podmiotowo i infrastrukturalnie możliwość formowania zespołów badawczych, a także spójny i przejrzysty dla sfery biznesu model transferu technologii przy jednoczesnym zachowaniu autonomiczności jednostek naukowo-badawczych – dodaje.

Wirtualnie i realnie

„Wirtualność” Programu WIB wynika z przyjętego modelu funkcjonowania zespołów badawczych, które swoją działalność będą skupiały wokół jednej tematyki badawczej, a badania mogą realizować w jednostkach i laboratoriach zlokalizowanych w różnych częściach kraju, a także – jeśli będzie to uzasadnione – za granicą. Program dopuszcza możliwość realizacji zadań przez tzw. zespoły rozproszone, zlokalizowane w różnych jednostkach naukowych. Na co dzień członkowie zespołów badawczych będą działali w zdefiniowanych prawnie podmiotach (których są pracownikami), w ramach dostępnej infrastruktury, wdrażając uzgodnioną dla danego zespołu agendę badawczą, a przy tym dążąc do osiągnięcia zamierzonych efektów w postaci nowych metod, technologii i produktów.

Zespoły, tworząc spójne portfolio naukowe (kadra, agendy badawcze, infrastruktura), będą rozwijać komplementarną ofertę w wybranym obszarze naukowym, którą Łukasiewicz – PORT, jako Podmiot Zarządzający, będzie prezentował partnerom biznesowym. Atut programu stanowi fakt, że na temat procesów przeniesienia własności IP przedstawiciele środowiska biznesowego będą rozmawiali z jednym partnerem (Podmiot Zarządzający). Ten zaoferuje szeroki wachlarz innowacyjnych produktów i technologii, a przy tym będzie gotowy podejmować różnorodne modele współpracy.

Bliżej rynku

Program WIB zdejmuje z naukowców i jednostek naukowych wyłączną odpowiedzialność za komercjalizację wyników badań. Na każdym etapie realizacji programu Łukasiewicz – PORT aktywnie wspiera naukowców w tym zakresie. Początkowo odbywa się to na zasadzie wsparcia kierunków badań o najwyższym potencjale komercjalizacyjnym. Następnie pilotuje on realizację badań tak, aby faktycznie odpowiadały one bieżącym potrzebom i trendom rynkowym. Na samym końcu natomiast, poprzez dysponowanie prawami do wypracowanej własności intelektualnej, przejmuje koordynowanie działań zmierzających do ich skutecznej komercjalizacji.

– WIB gwarantuje stabilność zatrudnienia, możliwość rozwoju naukowego, ale również stymuluje do aktywnego zbliżania nauki do rynku. Z jednej strony motywujemy naukowców do ukierunkowania agend badawczych w zgodzie z potrzebami i trendami rynkowymi, z drugiej zdejmujemy z nich ciężar odpowiedzialności za faktyczną komercjalizację wypracowanych wyników. Naukowcy nie muszą się martwić o niewystarczającą wiedzę, brak doświadczenia czy dostępu do środków finansowych, zaplecza prawnego i eksperckiego, niezbędnych do uruchomienia procesów komercjalizacji. To wsparcie zagwarantuje program i zarządzający nim instytut Łukasiewicz – PORT – wyjaśnia Andrzej Dybczyński. – Nie znaczy to, że naukowcy nie będą angażowani w działania komercjalizacyjne. Ich wiedza jest niezbędna do skutecznego przeprowadzenia tych procesów. Również sieć ich kontaktów i doświadczenie mogą być drogowskazem do określenia jednej z możliwych dróg komercjalizacji – dodaje.

Rezultatem programu będzie zatem nie tylko wartościowa rynkowo nauka, ale również minimalizacja i optymalizacja kosztów funkcjonowania zaplecza naukowego. Koordynacja procesu komercjalizacji wyników prac zespołów badawczych będzie leżała w rękach jednej instytucji, co zagwarantuje efektywność całego procesu. – „Współpraca” w ramach Programu WIB to słowo klucz. Zarówno na etapie realizacji badań, jak i późniejszego, skutecznego wdrożenia technologii na rynek, z korzyścią dla wszystkich bezpośrednich odbiorców, czyli jednostek i naukowców, a także pośrednich, wskazując na podmioty gospodarcze, społeczeństwo i państwo – dodaje Paweł Kurant.

WIĘCEJ INFORMACJI O PROGRAMIE:

Pierwszy Program WIB – dla kogo?

Wnioskodawcą (jednostką zatrudniająca lidera zespołu badawczego) mogą być jednostki badawcze ujęte w Ustawie PSW, art. 7., ust. 1, pkt. 1, 3-6, 8. Pozostali członkowie zespołu badawczego mogą pochodzić z innych jednostek, prowadzących badania naukowe, dla których finansowanie nie będzie stanowiło pomocy publicznej (nie będzie bezpośrednio związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez dany podmiot).

Środki Programu WIB w obszarze biotechnologia medyczna – onkologia przeznaczane są na:

* finansowanie zespołów prowadzących działalność naukową w konkretnym obszarze badawczym (biotechnologia medyczna – onkologia), której celem jest wypracowanie IP o wysokim potencjale komercjalizacyjnym,

* komercjalizację wyników pracy zespołów badawczych lub związanego z wynikami know-how.

Program daje możliwość sfinansowania 100% kosztów realizacji zadań badawczych i nie narzuca limitów finansowych co do wielkości budżetu zadania badawczego poza dostępną alokacją Programu.

Katalog kosztów kwalifikowalnych obejmuje między innymi:

* wynagrodzenia zespołu badawczego,

* koszty wykorzystania infrastruktury badawczej, w tym koszty amortyzacji własnej aparatury,

* zakup materiałów, drobnych urządzeń, usług zewnętrznych niezbędnych do prawidłowego przeprowadzenia zaplanowanych badań,

* koszty zarządzania i administracji projektem w ramach kosztów bezpośrednich,

* naliczane ryczałtowo koszty pośrednie w wysokości 15%.

Zespół badawczy tworzy lider, członkowie personelu kluczowego oraz personel pomocniczy. Personel kluczowy, w tym lider, podlegają kryteriom oceny dorobku naukowego, przebiegu kariery zawodowej, osiągnięć i doświadczenia w prowadzeniu i zarządzaniu badaniami naukowymi, kierowaniu zespołami badawczymi oraz współpracy z biznesem.

Przy wyłanianiu zespołów badawczych Podmiot Zarządzający bierze pod uwagę:

* dotychczasowe osiągnięcia członków zespołu badawczego w zakresie działalności naukowej oraz komercjalizacji wyników tej działalności,

* potencjał zespołu badawczego do prowadzenia działalności naukowej na najwyższym światowym poziomie,

* znaczenie przewidywanych efektów działalności naukowej dla rozwoju gospodarczego i polityki rozwojowej państwa, w tym wkład w innowacyjność gospodarki,

* potencjał komercjalizacyjny planowanych efektów działalności naukowej.

Przydatne linki:

* Strona programu Wirtualny Instytut Badawczy: www.wib.port.org.pl

* 30 listopada ogłoszono konkurs na finansowanie zespołów badawczych, nabór wniosków trwa od 1 do 12 marca 2021 r. – LINK

* Rekrutacja ekspertów do programu trwa do 15 stycznia 2021 r. – LINK