To kolejny kamień milowy na drodze do tego, aby w naszym kraju zaczęły funkcjonować zgodne ze światowymi standardami zasady biobankowania. Utworzenie spójnej sieci placówek przyniesie bowiem szereg korzyści, a Polska przestanie być w końcu szarą strefą na mapie europejskich biobanków i stanie się równoważnym partnerem. Jak wyjaśnia dr n. med. Łukasz Kozera, kierownik Biobanku Wrocławskiego Centrum Badań EIT+ oraz koordynator krajowy ds. biobankowania i  BBMRI-ERIC, mapowanie ośrodków pozwoli przede wszystkim na stworzenie jednolitej bazy wszystkich działających w kraju placówek gromadzących informacje o naszym zdrowiu. 

- Ujednolicimy zasady działania, wprowadzimy oraz wspólne narzędzia IT, określimy warunki zbierania danych, pobierania próbek, ich transportu oraz przetwarzania – tłumaczy dr Kozera. – Dzięki temu wyznaczymy w Polsce standardy pracy z ludzkim materiałem biologicznym, co przełoży się na jakość wykorzystywania badań naukowych, dostępność wyników, bezpieczeństwo oraz skuteczność analizy materiału badawczego, a w efekcie końcowym kraju wpłynie na rozwój badań populacyjnych i podniesienie poziomu zdrowia w naszym kraju.

Podstawowym założeniem biobanków jest bowiem nie tylko przechowywanie próbek, ale ich wykorzystywanie dla projektów naukowych. W międzynarodowym środowisku naukowym i medycznym biobanki uznawane są od lat za ośrodki badawcze będące przyszłością medycyny i badań diagnostycznych.

- Biobanki można zdefiniować jako zbiory ludzkiego materiału biologicznego – tłumaczy dr Łukasz Kozera. – Mówiąc materiał biologiczny mam tutaj na myśli krew, produkty krwiopodobne, tkanki w tym: nowotworowe, ślinę oraz inne. Biobanki są zatem miejscami, gdzie osoby i pacjenci  mogą oddać a naukowcy pobrać materiał biologiczny do badań naukowych, dlatego ich funkcjonowanie ma szczególne znaczenie dla sektora badań i innowacji, który jest przecież uzależniony w tym obszarze w dużym stopniu od wyselekcjowanego i dobrze scharakteryzowanego materiału biologicznego. To też droga do tak istotnej dla wszystkich medycyny spersonalizowanej.

Potencjalnymi odbiorcami biobanków w Polsce będą przede wszystkim jednostki naukowo-badawcze, firmy farmaceutyczno-biotechnologiczne, które będą mogły uzyskać dobrze scharakteryzowany materiał biologiczny do prowadzenia badań. Co ważne, medycyna spersonalizowana to tylko jeden z obszarów – w ostatnim czasie zyskujący bardzo na znaczeniu – gdzie gromadzenie materiału biologicznego jest koniecznością i gwarancją rozwoju. Kolejne obszary badawcze, których rozwój będzie możliwy tylko przy zapewnieniu dostępu do dużych kolekcji ludzkiego materiału biologicznego to m.in. badania nad chorobami rzadkimi i nieuleczalnymi, opracowywanie nowych metod diagnostycznych oraz leków, czy prowadzenie zaawansowanych badań środowiskowych (np. dotyczących wpływu toksyn).

Stworzenie Infrastruktury Badawczej Biobanków i Zasobów Biomolekularnych BBMRI-ERIC w Polsce przyczyni się zatem do rozwoju wielu obszarów nauki, w tym głownie medycyny i farmacji. Inicjatywa ta pozwoli również na nawiązania i rozwiniecie współpracy między ośrodkami akademickimi i klinicznymi w Polsce oraz w Europie.

- Przedsięwzięcie będzie realizowane do końca 2021 r., na ten moment sieć utworzy siedem placówek posiadających biobanki, niemniej jednak znaczna część otrzymanego dofinansowania będzie również wydatkowana na warsztaty oraz szkolenia dla pozostałych instytucji tak, aby wszystkie biobanki w Polsce mogły skorzystać z dostępnej wiedzy i wprowadzonych rozwiązań – zaznacza dr Łukasz Kozera. – Naszym celem jest również utworzenie Krajowego Biobanku Populacyjnego we Wrocławiu, co pozwoli na zwiększenie udziału mieszkańców Dolnego Śląska w badaniach naukowych.

W projekcie biorą udział: Biobank Wrocławskiego Centrum Badań EIT+, Centralny Bank Tkanek i Materiału Genetycznego w Zakładzie Medycznej Diagnostyki Laboratoryjnej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, Pracownia Inżynierii Tkankowej w Zakładzie Histologii i Embriologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Pracownia Biobank w Katedrze Biofizyki Molekularnej Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu oraz Regionalne Centrum Naukowo-Technologiczne w Chęcinach koło Kielc.