Od kiedy w latach 90 wybuchła epidemia "szalonych krów", choroba prionowa rozpala wyobraźnię badaczy poszukujących skutecznej terapii. Obecnie leczenie chorób prionowych polega jedynie na leczeniu objawowym, brak jest leków wpływających na sam mechanizm stanu patologicznego.

Priony PrPc są naturalnym elementem otoczki komórek nerwowych. Problem stwarza patologiczna wersja PrPSc, ze zmienioną strukturą przestrzenną (przy niezmienionym składzie aminokwasowym). Po zetknięciu ze zdrowym białkiem przekształca je w formę chorobotwórczą, poprzez zmianę konformacji. U ludzi pojawią się objawy takie jak otępienia, zmiany osobowości, halucynacje czy problemy z koordynacją. Najczęściej w krótkim czasie stan chorobowy kończy się śmiercią pacjenta, rzadziej rozwija się postać przewlekła.

Zespół z TSRI (Florida The Scripps Research Institute) zidentyfikował dwa leki używane już w leczeniu innych chorób jako czynniki anty-prionowe. Testy na zwierzętach wykazały przydatność jednego z nich przy leczeniu śmiertelnej choroby.

Dokonano tego za pomocą nowatorskiej platformy testu wysokiej przepustowości PRP-FEHTA. Astemizol i Takrolimus doprowadzają do zmniejszenia ilości normalnej formy prionów PrPc na powierzchni komórki.

Obydwa leki znajdują się obecnie w sprzedaży. Takrolimus używany jest jako czynnik tłumiący układ odpornościowy przy transplantacji narządów. Jednak jego zastosowanie przeciwprionowe może być problematyczne z uwagi na neurotoksyczność.

Drugi z nich - Astemizol został dobrowolnie wycofany z rynku amerykańskiego w 1999 roku, z powodu doniesień o zaburzeniach rytmu serca, występujących przy dużych dawkach. Jest jednak dostępny jako generyk w ponad 30 krajach świata i ma ugruntowaną pozycję jako produkt bezpieczny. Jest używany w leczeniu objawów alergii: chronicznego alergicznego nieżytu nosa czy reakcji skórnych. Ma wysoki potencjał w zastosowaniu przeciw-prionowym - działa skutecznie w niskich stężeniach.

W badaniu na zwierzętach Astemizol wydłużył życie myszy zainfekowanych prionami. Takrolimus nie wykazał takiego działania.

Prowadzący badanie profesor TSRI Corinne Lasmézas wskazuje na zdolność astemizolu do stymulowania autofagii, procesu w którym komórki eliminują niepożądane składniki. Autofagia jest procesem istotnym stanach neurodegeneracyjnych związanych ze zmianami konformacyjnymi białek - m.in. chorobie Alzheimera, Parkinsona i Huntingtona.

Z uwagi na brak innych form leczenia, autorzy badania sugerują rozważenie zastosowania astemizolu przy chorobie Creutzfeldta-Jakoba i profilaktycznie u osób dziedzicznie na nią podatnych.

Prócz odkrycia zastosowania astemizolu omawiane badanie wskazało, że eliminowanie ekspresji białka PrP może być pomocne w leczeniu choroby Alzheimera, która charakteryzuje się gromadzeniem β amyloidu w mózgu. PrP jest receptorem powierzchniowym komórki dla białek β amyloidu i pośredniczy procesach chorobowych. Udowodniono także skuteczność wydajnej platformy testowej PRP-FEHTA w identyfikacji potencjalnie przydatnych leków.

Przeczytaj również:

Już tylko krok do wyleczenia zespołu Downa?

Zgłębianie depresji - przełom w jej poznaniu

Seweryn Frasiński

źródła:

Scripps Research Institute

Y.E. Karapetyan, G.F. Sferrazza, M. Zhou i inni. Unique drug screening approach for prion diseases identifies tacrolimus and astemizole as antiprion agents. Proceedings of the National Academy of Sciences  doi:10.1073/pnas.1303510110