Sulforafan to izotiocyjanian obecny w warzywach kapustnych z rodziny krzyżowych. Jego największe stężenie obserwuje się w brokułach i kiełkach brokułowych, jednak tylko do kilku dni po skiełkowaniu. W kolejnych dniach stężenie związku maleje w szybkim tempie. Prekursorem owej drogocennej dla naszego zdrowia substancji jest glukozynolan, a dokładniej glukorafanina, która ulega reakcji hydrolizy przy udziale odpowiedniego katalizatora - mirozynazy. Enzym ten uwalniany jest w trakcie rozdrabniania tkanki roślinnej. Niestety z łatwością też ulega procesowi denaturacji w czasie gotowania, co znacznie obniża wydajność powstawania aktywnego sulforafanu. Na wszelki wypadek matka natura nie pozostawiła nas samych - dzięki aktywności enzymatycznej mikroflory bytującej w jelicie grubym, możliwe jest także przekształcanie glukozynolanów w aktywne izotiocyjaniany na ostatnim odcinku naszego układu pokarmowego. Należy jednak pamiętać, że sulforafan powstały przy udziale bakterii jelitowych charakteryzuje się 6-krotnie niższą biodostępnością niż związek wytworzony przy udziale enzymu mirozynazy, co w swoich badaniach wykazał Shapiro. Zatem w celu zwiększenia korzyści płynących ze spożywania brokułów należy spożywać je w stanie surowym bądź ugotowane na parze.

Przejdźmy jednak do sedna, czyli do wielopłaszczyznowych oddziaływań sulforafanu, które sprawiają, że jest on panaceum na raka płuc, piersi, jelita grubego, a także gruczołu krokowego. Wyniki badań nad zdolnościami prewencyjnymi fitozwiązku zawartego w brokułach są jednoznaczne – sulforafan wykazuje działanie przeciwkancerogenne zarówno na etapie powstawania jak i rozwijania się zmian nowotworowych. Mowa tu przede wszystkim o zdolnościach do minimalizowania ryzyka tworzenia się mutacji i usuwaniu czynników stymulujących ich powstawanie, obniżaniu reaktywności związków genotoksycznych, wpływaniu na cykl komórkowy, proliferację, ale także o indukowaniu procesów różnicowania komórek i ich zaprogramowanej śmierci, czyli apoptozy. W ostatniej fazie nowotworzenia pozytywny wpływ sulforafanu znacznie maleje, jednak mimo to wyniki badań wskazują na ograniczanie procesu angiogenezy czy inhibicję przerzutowania.

Powodem, dla którego warto mówić o izotiocyjanianie zawartym w brokułach jest również jego pozytywny wpływ na metabolizm ksenobiotyków. Związane jest to ze zdolnością sulforafanu do regulowania aktywności enzymów I i II fazy oraz ich ekspresji. Obie grupy enzymatyczne uczestniczą w przekształcaniu i usuwaniu kancerogenów z organizmu. Enzymy fazy I (rodzina cytochromu P-450) mają za zadanie przygotować pojawiający się czynnik onkogenny do następnych przemian w organizmie, w efekcie czego doprowadzają do zwiększenia jego aktywności, powstawania związków przejściowych i tworzenia mutacji. Z kolei enzymy fazy II (szczególnie S-transferaza glutationu, reduktaza chinonowa, UDP-glukuronylotranseraza i oksydoreduktaza NADPH chinonowa) przyczyniają się do wydalania ksenobiotyków z organizmu, poprzez zwiększanie ich rozpuszczalności w środowisku wodnym. Badania na zwierzętach jednoznacznie wykazały wpływ sulforafanu na indukcję enzymów II fazy oraz inhibicję enzymów fazy I.

Na koniec jeszcze kilka informacji o właściwościach antybakteryjnych sulforafanu w stosunku do bakterii wywołujących wrzody żoładka – Helicobacter pylori. Prawdopodobnie mikroorganizmy te mają związek z powstawaniem nowotworów żołądka, a jak wynika z badań Fahey’a, sulforafan charakteryzuje się bójczym działaniem również względem szczepów opornych na antybiotyki. Nie trudno zatem zauważyć jak szerokie spektrum pozytywnego działania na nasz organizm wykazuje izotiocyjanian zawarty w brokułach. Co ważne, aby uzyskać efekt terapeutyczny, dawki związku nie muszą być szczególnie wysokie i są one osiągalne przez ludzki organizm. Mając w pamięci słowa Hipokratesa - niech pożywienie będzie lekarstwem, a lekarstwo pożywieniem – zadbajmy więc o obecność brokułów i kiełków na naszych talerzach nawet kilka razy w tygodniu.  

Kinga Karp,

stażystka portalu Biotechnologia.pl