Staphylococcus aureus

Rodzaj Staphylococcus obejmuje kilkadziesiąt gatunków, są to  Gram dodatnie gronkowce, optimum wzrostu przypada na 37 ⁰ C, gronkowce charakteryzują się opornością na wysokie stężenie NaCl w otoczeniu, sięgające nawet 20%. Są stosunkowo powszechne, występują w jamie nosowo gardłowej, na skórze, przewodzie pokarmowym. Gronkowce brylują na niechlubnej liście drobnoustrojów, wywołujących zakażenia szpitalne- szczególnie niebezpieczne są gronkowce oksacyklinooporne .

Jednym z najbardziej znanych przedstawicieli rodzaju Staphylococcus jest gronkowiec złocisty. Może wywoływać infekcje wszystkich tkanek/narządów  człowieka. Najczęściej wywołuje ropne stany zapalne skóry, tkanek miękkich jak jęczmienie, ropnie, ropowice, zapalenia wsierdzia, płuc, szpiku. Za zakażenia odpowiadają wydzielane adhezyny i inwazyny (głównie receptory wiążące glikoproteiny ECM). Staphylococcus aureus wytwarza toksyny immunomodulujące (pirogenne), które wykazują działanie pobudzające i mitogenne dla limfocytów T. Na skutek tego zjawiska, następuje nadprodukcja cytokin a w konsekwencji- zapaść naczyniowa i wstrząs. Zatrucie pokarmowe wywołane gronkowcem charakteryzuje się gwałtownymi, silnymi wymiotami, często krwistymi mogącymi prowadzić do wstrząsu toksycznego.  Ponadto, spożyte gronkowce mogą wytwarzać toksynę TSST (toksyna zespołu wstrząsu toksycznego).

Najczęstsze źródło zatruć to mleko, lody, wyroby cukiernicze z kremem, konserwy rybne.

Ryc.1 S.aureus, źródło: www.bioquellus.com 

Identyfikacja gronkowca złocistego

Identyfikacja oparta jest na określeniu zdolności do wytwarzania koagulazy, hemolizy typu beta. Kolonie tworzone przez gronkowce złociste są duże, >5  mm, kremowożółte, wykazują dodatnie wyniki w testach na fosfatazę alkaliczną, białko A, rozkładają mannitol zarówno tlenowo jak i beztlenowo. Wrażliwe na nowobiocynę i bacytracynę.

Clostridium botulinum

Do rodzaju Clostridium  zalicza się ok 150 gatunków. Clostridium botulinum przetrwalnikujące laseczki, gram dodatnie, beztlenowe, optimum temp. Dla wzrostu 25-37^o C. W czasie wzrostu w żywności wytwarzają botulinę (jad kiełbasiany). Jak do tej pory zidentyfikowano siedem toksyn botulinowych. Jad kiełbasiany uważany jest za jedną z najsilniejszych neurotoksyn. Toksyny botulinowe wytwarzane są w czasie kiełkowania przetrwalników, ulegają całkowitej inaktywacji po 20-minutowym ogrzewaniu >80⁰ C, wrażliwe na alkaliczne pH. Botulizm ludzki wywoływany jest przez toksyny A,B,E,F. Wyróżnia się trzy postacie choroby:

- botulizm klasyczny- spożycie artykułów żywnościowych, zawierających laseczki (np. źle przygotowane konserwy mięsne, rybne)

- botulizm niemowląt

- botulizm przyranny

 Identyfikacja i diagnostyka botulizmu

Toksyny wykrywa się w żywności oraz treści jelit, kale czy surowicy chorego stosując testy: ELISA, CLISA, testy lateksowe, immunoelektroforezę, testy SMAR ( sensitive membrane antygen rapid test).

Edyta Bańcyr