Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Rewolucja z mlekiem w roli głównej
4 lipca obchodzimy światowy dzień mleka. Ten powszechny w dzisiejszych czasach produkt spożywczy, zaczął odgrywać istotną rolę w życiu człowieka dopiero 10 tysięcy lat temu, u progu rewolucji neolitycznej. Wtedy też po raz pierwszy doszło do mutacji w genie LCT – odpowiedzialnym za produkcję laktazy – enzymu trawiącego cukier mleka – laktozę.

Jak wskazują wyniki wielu badań, dopiero w ok. VIII wieku p.n.e  w diecie człowieka zagościło mleko pochodzenia zwierzęcego. Od tego momentu układ pokarmowy Homo sapiens zaczął  ko-ewolucyjny wyścig z cukrem obecnym w mleku – laktozą. Zwiększona częstotliwość spożywania mleka w kolejnych pokoleniach odcisnęła swoje piętno w genomie człowieka, doprowadzając do mutacji w genie LCT.  Człowiek  zyskał zdolność do trawienia mleka przez całe życie, na skutek braku wyciszenia genu LCT w życiu dorosłym.

Laktaza to enzym odpowiedzialny za trawienie laktozy  – cukru występującego w mleku. Jego aktywność jest związana z aktywnością genu LCT. Wraz z upływającym czasem od odstawienia dziecka od piersi matki jego zdolność trawienia cukru mleka zmniejsza się. Pośród potomków historycznych populacji, które zajmowały się przemysłem mleczarskim ekspresja genu LCT może utrzymywać się całe życie.  Taka cecha nazywana jest tolerancją laktozy (ang. lactase persistence –  LP). Aby było to możliwe musiało dojść do pojedynczej mutacji (-13910*T).

Rewolucja neolityczna była szczególnym czasem dla ludzkości, wtedy to ustąpiła  holoceńska epoka lodowcowa i nastał czas interglacjału, któremu towarzyszyło ocieplania klimatu. Sprawiło to zmianę trybu życia człowieka ze zbieracko-łowieckiego, na osiadły. Człowiek stał się rolnikiem i hodowcą. Udomowienie bydła wiązało się z pierwszymi próbami wykorzystania produkowanego przez nie mleka, jako źródło pokarmu. Człowiek musiał więc przystosować się do tego typu pokarmu – mutacja w genie LCT była niezbędna do przetrwania. Osobnicy, którzy nabyli takową mutację stali się faworyzowani przez dobór naturalny, jako ci lepiej przystosowani do tego typu diety.

Jednakże od czasu pierwszego kontaktu z mleczną dietą dzieli nas tylko 400 pokoleń. Jest to dla ewolucji zbyt krótki czas, aby na stałe zapisać korzystną zmianę w genomie każdego człowieka. Zjawisko to jest świetnym przykładem nienadążania ewolucji biologicznej człowieka z ewolucją kulturową. Dlatego też obserwuje się zróżnicowanie zdolności do trawienia laktozy w zależności od biogeograficznego pochodzenia człowieka.

Rejony świata, gdzie podczas rewolucji neolitycznej hodowla bydła była prowadzona na szeroką skalę, czyli przede wszystkim tereny Europy Środkowej i Północnej, są zamieszkiwane przez ludzi z rzadszą tendencją do nietolerancji laktozy. Najczęściej problemy z jej tolerancją dotyczą odmiany czarnej i żółtej (90-95%), w przypadku odmiany białej to tylko 20-25%.

Jak wskazują wyniki badań obecność mleka w życiu człowieka 10 tysięcy lat temu jest oczywista. Odnajdywane są znaleziska archeologiczne takie jak ceramiczne misy, dzbany, w których to wykrywa się pozostałości tłuszczu mleka. Ponadto analiza aDNA szczątków ludzkich z tamtych czasów, potwierdza, że wzrost frekwencji genotypu LP jest skorelowany z rozwojem przemysłu mleczarskiego.

Przez to, iż nie od zawsze dieta  człowieka była zasobna w mleko i jego przetwory, obserwuje się nietolerancję laktozy wśród 68% dorosłych na świecie. Zjawisko to stanowi obecnie problem kliniczny. W przypadku zaobserwowania po spożyciu mleka takich objawów jak: wzdęcia, uczucie pełności, obrzęki w obrębie jamy brzusznej, bóle brzucha, biegunki, czy nudności mogą one świadczyć o braku tolerancji laktozy. Po zdiagnozowaniu takiej jednostki chorobowej,  pacjent musi wykluczyć z diety mleko, w celu uniknięcia powikłań ze strony układu pokarmowego.

KOMENTARZE
news

<Październik 2024>

pnwtśrczptsbnd
30
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
31
1
2
3
Newsletter