Konkurs organizowany jest od 16 lat przez serwis Nauka w Polsce - PAP oraz Ministerstwo Edukacji i Nauki. Celem konkursu jest uhonorowanie osób, zespołów i podmiotów, które popularyzują naukę wśród Polaków, najlepiej przybliżają wyniki badań naukowych, pomagają innym poznać i lepiej zrozumieć świat.

Według przewodniczącego Kapituły Konkursu prof. Michała Kleibera popularyzacja nauki powinna być ważną częścią misji każdego uczonego, a w tych działaniach powinny go wspomagać jego instytucja i wyspecjalizowani przedstawiciele mediów. – W ten sposób poszerzać będziemy naszą wiedzę o świecie i o tym, co nam zagraża i jak z tymi zagrożeniami dawać sobie radę – mówi prof. Kleiber.

– Bardzo zależy nam na tym, żeby szeroko pojęta nauka trafiała „pod strzechy” wszystkich Polaków, zarówno tych małych, jak i dorosłych – podkreśla prezes Polskiej Agencji Prasowej Wojciech Surmacz. – Człowiek uczy się przez całe życie; warto być na bieżąco, poznawać nowe odkrycia i wszystko, co dzieje się wokół nas – komentuje Wojciech Surmacz, dziękując uczestnikom konkursu za ich działania.

– Czasy pandemii pokazują, że w społeczeństwie jest ogromne zapotrzebowanie na rzetelnie, dobrze przygotowane informacje bazujące nie na opiniach, ale podparte faktami, badaniami i wiedzą naukową. A takie informacje przygotowują właśnie państwo, popularyzatorzy nauki – dodaje podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki Anna Budzanowska, gratulując zwycięzcom tegorocznej edycji konkursu. Anna Budzanowska przypomnina, że jej resort wspiera popularyzację nauki. W minionym roku na takie własnie działania, m.in. organizację festiwali, pikników i innych projektów, przeznaczył on ponad 6 mln zł.

W konkursie przyznawana jest Nagroda Główna oraz nagrody w pięciu kategoriach: Naukowiec, Animator, Instytucja, Zespół, Media.

Nagrodę główną otrzymał dr Jerzy Jarosz, profesor Uniwersytetu Śląskiego. Laureat od 1983 r. prowadzi wykłady z pokazami eksperymentów „Osobliwości Świata Fizyki”. Jest organizatorem festiwali nauki i konferencji o tym, jak dobrze uczyć, oraz przewodniczącym Ogólnopolskiego Klubu Demonstratorów Fizyki.

– Jeżeli uda nam się uzależnić kogoś od przyjemności rozumienia świata i od zdobywania coraz większej wiedzy i coraz lepszej, coraz bardziej precyzyjnej informacji o tym, jak świat działa, wtedy mamy gotowego nauczyciela czy też naukowca, który potem będzie ze swojej pracy czerpał tę przyjemność przez całe życie – mówi dr Jarosz.

W kategorii Naukowiec laureatką została dr Joanna Stojer-Polańska z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu i Uniwersytetu SWPS w Katowicach. Jej działania popularyzatorskie dotyczą badań kryminalistycznych oraz pracy zwierząt ze śladami kryminalistycznymi. Laureatka jest autorką książek, warsztatów dla dzieci, młodzieży i dorosłych.

– Zwykle w serialach kryminalnych to jeden genialny detektyw rozwiązuje sprawy kryminalne, a w życiu to praca bardzo wielu osób. Na warsztatach mogę pokazać pracę medyka sądowego, antropologa, genetyka, bo wszyscy musimy ze sobą współpracować, żeby zagadkę rozwiązać – opowiada dr Stojer-Polańska. Dodaje, że popularyzacja jest też dla niej szansą na mówienie o zwierzętach – psach i koniach na służbie. – Walczymy o przyznanie psom i koniom emerytur, aby wycofane ze służby zwierzęta miały zapewnione wsparcie – mówi.

W kategorii Animator (jest to kategoria dla osób bez doktoratu) tytuł Popularyzatora Nauki otrzymał Dawid Masło, który popularyzuje nauki o przyrodzie. Prowadzi zajęcia terenowe, nagrywa filmy edukacyjne, bierze udział w audycjach radiowych, pisze felietony. – Popularyzacja nauki powinna być przyjacielskim spotkaniem, zatrzymaniem się na chwilę i rozmową odbywającą się przez pryzmat wiedzy i doświadczenia – komentuje Dawid Masło.

W kategorii Zespół nagroda trafia do Śląskiego Festiwalu Nauki Katowice. Kapituła konkursu oceniła, że stanowi on bardzo udane połączenie festiwalu nauki i pikniku naukowego. W trakcie czterech edycji 150 tys. gości wzięło udział w setkach wykładów, warsztatów, obejrzało ponad 700 pokazów i występy ponad 80 gości specjalnych, a 200 tys. miłośników nauki wzięło udział w akcjach online. Przedstawiciele zespołu opowiadają, że w ramach festiwalu chcieli pokazać wspaniały potencjał, jakim są śląskie uczelnie, ich różnorodność i prowadzone tam badania. I postanowili zgromadzić w ramach niego jak największą liczbę podmiotów akademickich.

Nagrodę w kategorii Instytucja otrzymało gdańskie Hevelianum. Instytucja działa już 12 lat. To centrum nauki łączy edukację i rekreację, a także popularyzację nauk przyrodniczych, a wystawy znajdują się w zabytkowych, zrewitalizowanych obiektach militarnych. – Dzielenie się pasją sprawia co najmniej tyle radości, co samo odkrywanie. W Hevelianum poszukujemy odpowiedzi na najbardziej nurtujące nas pytania, nawet te z kosmosu – komentują przedstawiciele Hevelianum.

Redakcja Filozofuj! doceniona została nagrodą w kategorii Media. Filozofuj! to nie tylko ilustrowany dwumiesięcznik popularyzujący wiedzę z zakresu filozofii, ale także serwis internetowy czy kluby dyskusyjne.

Redaktor czasopisma dr hab. Artur Szutta podkreśla, że filozofia to fascynująca dyscyplina, która m.in. uczy krytycznego myślenia. – A krytyczni obywatele to samo serce demokracji. Bez krytycznego myślenia nasza demokracja raczej nie ma dobrej przyszłości – komentuje. Dodaje, że popularyzowanie filozofii sprawia, że coraz więcej ludzi będzie się nią interesowało. – A wtedy większa szansa na polskiego Arystotelesa albo na drugiego Alfreda Tarskiego.

Kapituła konkursu przyznała też dwa wyróżnienia. Jedno z nich otrzymał dr hab. Piotr Rzymski z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Naukowiec od lat zajmuje się popularyzacją badań głównie z zakresu biologii medycznej i środowiskowej. Prowadzi blog Przez Żołądek do Zdrowia, pisze artykuły dla „Polityki”, a w czasie pandemii COVID-19 przybliża w mediach najnowszą wiedzę naukową dotyczącą SARS-CoV-2.

Piotr Rzymski zwraca uwagę, że w obliczu pandemii naukowcy musieli zrozumieć działanie wirusa i to, jak się przed nim chronić. A dzięki temu udało się opracować szczepionkę. – Daje ona odporność na COVID-19, ale Polacy potrzebują także odporności na zalew nieprawdziwych informacji, które próbują ich od decyzji szczepienia odwieść. To będzie dla popularyzacji, dla komunikacji nauki rok ogromnych wyzwań – zauważa.

W konkursie wyróżnienie trafiło też do Centrum Edukacji Ekologicznej Hydropolis we Wrocławiu. Jego goście mogą poznać teorie związane z naturą wody, jej początkami na Ziemi, tajemnice głębin, a także wodną inżynierię czy rolę wody w religiach i filozofiach. – Każdy człowiek swoimi codziennymi czynnościami, zmianami nawyków na bardziej ekologiczne może zmienić naszą przyszłość. Dlatego kierujemy swoje działania do każdego. [...] Bo każdy, kto uratuje choćby jedną kroplę wody, uratuje cały świat – ocenia przedstawiciel Hydropolis Marcin Garcarz.

Redakcja serwisu Nauka w Polsce przyznaje co roku pozaregulaminowe wyróżnienie im. red. Tomasza Trzcińskiego za najlepszą politykę informacyjną. W tym roku wyróżnienie to otrzymała wieloletnia rzeczniczka prasowa Uniwersytetu Gdańskiego dr Beata Czechowska-Derkacz. – Ta nagroda przyszła do mnie w szczególnym momencie [...]. Zdecydowałam się właśnie na zakończenie mojej pięknej przygody z rzecznictwem prasowym i podjęłam się wyzwania promocji badań naukowych na Uniwersytecie Gdańskim – mówi nagrodzona.

W poprzednich latach zwycięzcy konkursu przedstawiani byli publicznie podczas finałowej gali. W tym roku z powodu pandemii gala nie odbyła się. 

Do tegorocznej 16. edycji konkursu Popularyzator Nauki nadeszło ok. 100 zgłoszeń. Wnioski oceniała 14-osobowa Kapituła Konkursu, złożona m.in. z doświadczonych popularyzatorów, laureatów i osób wyróżnionych we wcześniejszych edycjach konkursu Popularyzator Nauki. 

Konkurs Popularyzator Nauki organizowany jest od 2005 r. Wśród laureatów konkursu są m.in.: filozof przyrody ks. prof. Michał Heller, neurobiolog prof. Jerzy Vetulani, autor telewizyjnych programów Wiktor Niedzicki, popularyzator astronomii Karol Wójcicki, duet Crazy Nauka, twórcy portalu Nauka o klimacie, a także instytucje takie jak Centrum Nauki Kopernik, Polska Akademia Dzieci czy Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego. 

PAP - Nauka w Polsce, Ludwika Tomala

Fot. materiały konkursowe