Statystycznie 40% samobójstw popełnianych jest pod wpływem alkoholu, jest to alarmująco wysoki odsetek. Warszawski Uniwersytet Medyczny zainteresował się tą sprawą od strony molekularnej. Zespół pod kierownictwem prof. Rafała Płoskiego zbadał geny denatów, którzy odebrali sobie życie będąc pod wpływem alkoholu. Na potrzeby eksperymentu pobrano próbki z ciał 750 samobójców, którzy trafili do Zakładu Medycyny Sądowej WUM, 300 z ofiar było wcześniej pod wpływem alkoholu.

Gen AUTS2, główny podejrzany w tej sprawie, odpowiada za rozwój psychiki i wyższych czynności mózgowych. Jego uszkodzenie może być powiązane z rozwojem autyzmu, występowaniem epilepsji, dysleksji, czy też ADHD. Co najważniejsze, niektóre warianty tego genu wpływają na skłonność do nadużywania alkoholu. Wiedząc jak bardzo AUTS2 wpływa na rozwój mózgu, badacze starali się ustalić, jaki genotyp posiadali denaci. Wynik badania był zaskakujący – wszyscy, którzy popełnili samobójstwo pod wpływem alkoholu, posiadali podwyższoną ilość kopii tego samego wariantu AUTS2. Ten polimorfizm znany był już wcześniej, co ciekawe sprawia on, że osoby te mają mniejszą skłonność do picia alkoholu. Być może jest to ewolucyjny mechanizm, ratujący życie osobom z tą wersją genu.

Wariant ten występuje często w polskiej populacji, lecz nie oznacza to, że jego posiadacze powinni mieć zakaz spożywania alkoholu. Samobójstwo wiąże się z wieloma czynnikami zarówno fizjologicznymi, psychicznymi jak i społecznymi, nie można obwiniać jednego genu o doprowadzanie ludzi do samobójstwa. Jednakże taki wariant genu może sprawiać, że niektórzy ludzie gorzej znoszą trunki alkoholowe, ponieważ powodują u nich pogorszenie nastroju, znane w społeczeństwie, jako „picie na smutno”.

Badania naukowców przyczyniły się do kolejnego (jeszcze nieopublikowanego) odkrycia. Znaleźli oni gen, który obniża prawdopodobieństwo uzależnienia od alkoholu oraz zmniejsza prawdopodobieństwo odebrania sobie życia pod jego wpływem. Gen ten warunkuje też apetyt na jedzenie, co sprawia, że jego posiadacze charakteryzują się większa masa ciała.

Wszystkie te informacje, wynikające z pracy warszawskich naukowców pomagają w zrozumieniu jak geny wpływają na zachowanie po alkoholu. Temat ten jest celem wielu opracowań, ponieważ alkohol skrajnie różnie wpływa na ludzi. Idealnym przykładem jest działanie alkoholu etylowego na Azjatów, związane z mutacją enzymu dehydrogenazy alkoholowej. Bardzo wydajna forma tego enzymu powoduje gromadzenie się dużych ilości aldehydu octowego we krwi, wywołując zaczerwienienie na twarzy, podniesienie tętna, nudności i ból głowy.

Warto też przytoczyć badania opublikowane kilka lat temu przez naukowców z uniwersytetu w Helsinkach. Testowali oni wpływ mutacji w genie monoaminooksydazy A (MAOA) na zachowanie osób nadużywających napojów wyskokowych. Zauważyli oni bardzo silną korelację pomiędzy genotypem MAO-H, występującym u części populacji, a podwyższoną agresją po spożyciu alkoholu. We wcześniejszych badaniach powiązano ten sam genotyp ze zwiększonym ryzykiem samobójstwa i alkoholizmu typu II.

Badania Polskich naukowców będą kontynuowane by uzyskać odpowiedź, jak geny kontrolują wpływ alkoholu na organizm. Być może uzyskane wyniki posłużą w przyszłości do oszacowania, jakim ryzykiem obarczona jest osoba spożywająca alkohol. Możliwość zapobiegnięcia 40% samobójstw za pomocą jednego testu genetycznego wydaje się bardzo obiecująca.

Łukasz Kałużny

Źródła:

http://www.naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,394567,zachowanie-po-alkoholu-warunkowane-przez-geny.html

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2768292/