W Polsce 500 tys. osób cierpi na chorobę Alzheimera, 90 tys. rocznie przechodzi udar mózgu, 300 tys. ma padaczkę (z czego 30 tys. to nowe przypadki każdego roku), 90 tys. zmaga się z chorobą Parkinsona (8 tys. nowych diagnoz rocznie), a 50 tys. osób żyje ze stwardnieniem rozsianym (2 tys. nowych przypadków rocznie). Na migrenę choruje 15% Polaków. Prognozy wskazują, że te liczby będą rosły w nadchodzących latach [3]. Kwestia chorób neurologicznych w skali ogólnoświatowej wygląda równie niepokojąco. Z badania opublikowanego w „The Lancet Neurology” wynika, że w 2021 r. ponad 3 mld osób na całym świecie zmagało się z chorobami neurologicznymi. Łączna liczba przypadków niepełnosprawności, chorób oraz przedwczesnych zgonów spowodowanych schorzeniami neurologicznymi zwiększyła się o 18% od 1990 r. [4].

Przełomowe prace polskiej badaczki

Dr hab. Aleksandra Rutkowska bada układ nerwowy, a zwłaszcza możliwości naprawcze i procesy zapalne w mózgu. Swoją pracę naukową koncentruje na badaniu funkcji receptorów i kanałów jonowych, które mogą mieć kluczowe znaczenie w procesie odbudowy osłonki włókien nerwowych (mieliny), izolującej aksony oraz umożliwiającej szybkie i skuteczne przesyłanie impulsów nerwowych. Dr hab. Aleksandra Rutkowska skupia się na badaniu mechanizmów uszkodzenia mieliny i poszukiwaniu strategii zapobiegania jej uszkodzeniom oraz odbudowy, szczególnie w kontekście stwardnienia rozsianego – najczęstszej przyczyny nieurazowej niepełnosprawności neurologicznej u młodych dorosłych. – Celem moich badań jest opracowanie terapii stymulującej odbudowę osłonek mielinowych neuronów u ludzi. Dotychczasowe osiągnięcia naukowe i sukcesy zawodowe pozwalają mi aktywnie kontynuować prace i rozwijać nowe kierunki zainteresowań badawczych – mówi dr hab. Aleksandra Rutkowska. Do uszkodzenia osłonki mielinowej dochodzi w przebiegu przewlekłych chorób neurodegeneracyjnych, takich jak: stwardnienie rozsiane, choroba Alzhaimera czy choroba Parkinsona, ale również w konsekwencji nagłych zdarzeń, m.in. udaru. Utrata osłonki mielinowej powoduje szereg objawów neurologicznych: problemy z równowagą, zaburzenia poznawcze czy upośledzenie funkcji mięśniowych.

Walka ze stwardnieniem rozsianym

Stwardnienie rozsiane na świecie zdiagnozowano niemal u 3 mln osób, w większości choroba dotyka kobiety. Na to schorzenie wciąż nie ma lekarstwa, są jedynie terapie łagodzące przebieg. Wiadomo, że w przypadku stwardnienia rozsianego dochodzi do uszkodzenia i rozpadu osłonek mielinowych włókien nerwowych, niezbędnych do prawidłowego przekazywania informacji w mózgu. – Poprzez zgłębianie tajemnic procesów regeneracji mieliny otwieramy drzwi do nowych strategii terapeutycznych, które mogą mieć ogromne znaczenie dla milionów ludzi dotkniętych chorobami neurodegeneracyjnymi – uważa dr hab. Aleksandra Rutkowska [5], która za cel wyznaczyła sobie znalezienie praktycznych zastosowań badań, by doprowadzić do wprowadzenia skuteczniejszych leków, a w konsekwencji – wpłynąć na poprawę życia osób dotkniętych schorzeniami neurologicznymi. – Moim wielkim naukowym marzeniem jest przyczynienie się do powstania nowych leków, które umożliwią uruchomienie potencjału naprawczego mózgu. Chciałabym mieć swój udział w przywróceniu pacjentom ze stwardnieniem rozsianym i innymi chorobami neurodegeneracyjnymi nadziei na pełniejsze, aktywne życie – bez ograniczeń – dodaje dr hab. Aleksandra Rutkowska.