Już wkrótce innowacyjne metody leczenia chorób przyzębia? Badania nad właściwościami komórek macierzystych z jamy ustnej w toku!

Cellivia jako jedna z pierwszych firm w Polsce koncentruje się na badaniach nad tkankami i komórkami pozyskiwanymi z jamy ustnej. Projekt naukowy „Izolacja i charakterystyka egzosomów z ludzkich komórek miazgi i dziąsła hodowanych in vitro” jest kontynuacją wcześniejszych prac badawczych zespołu Cellivia poświęconych egzosomom, izolowanym z ludzkich komórek miazgi zęba i komórek dziąsła, a dotyczy on: 

* poznania czynników, które pozwalają na efektywną izolację oraz charakterystykę komórek macierzystych pozyskanych z dziąsła i miazgi,

* opracowania wydajnej metody hodowli in vitro komórek, obejmującej ich namnażanie się i różnicowanie,

* izolacji i poznania właściwości egzosomów, czyli niewielkich pęcherzyków wydzielanych przez komórki, które zawierają DNA, RNA, lipidy, metabolity i białka.

Badania przeprowadzone na gryzoniach wskazują, że egzosomy pochodzące z miazgi zęba mogą być wykorzystane w skutecznym leczeniu zapalenia przyzębia. Ich zastosowanie skutkuje zmniejszeniem stanu zapalnego i szybszym tempem regeneracji obszaru objętego zapaleniem. Egzosomy mają silne działanie przeciwzapalne i immunomodulujące, zwiększają także ekspresję genów niezbędnych do regeneracji tkanek. Mają zdolność do łączenia się z biomateriałami, takimi jak np. kolagen.

Egzosomy pochodzące z komórek miazgi zęba mogą stanowić podstawę do opracowania nowej skutecznej metody leczenia zapalenia przyzębia u ludzi. Zespół z Poznania rozpoczyna pierwszy etap badań w tym obszarze.

Projekt zaakceptowała Komisja Bioetyczna przy Wielkopolskiej Izbie Lekarskiej. W skład zespołu projektowego wchodzą: Martyna Baranowska, kierownik badania naukowego oraz laboratorium firmy Cellivia, Katarzyna Stefańska, biolog molekularny i specjalistka ds. R&D oraz Ewa Tykwińska, biotechnolog. Projekt prowadzony jest we współpracy z kliniką stomatologiczną Matejki 7 w Poznaniu. W badaniu wezmą udział ochotnicy – pacjenci stomatologiczni.

W Polsce zaledwie 1% Polaków w wieku 33-44 lata ma zdrowe przyzębie!

Ponad 30% dorosłych osób na świecie dotyka parodontoza, która wiąże się z zapaleniem przyzębia. W Polsce na przewlekłą chorobę dziąseł cierpi około połowa wszystkich dorosłych osób, aż 15% ma stwierdzoną ciężką chorobę przyzębia, a zaledwie 1% pacjentów w wieku 33-44 lata ma całkowicie zdrowe przyzębie, jak wynika z raportu „Stan zdrowia jamy ustnej i jego uwarunkowania w populacji polskiej w wieku 35-44 i 65-74 lat w roku 2013”. 

Dziś leczenie zapalenia przyzębia wiąże się z długotrwałą terapią i skupia się na usuwaniu bakterii przyzębia za pomocą technik mechanicznego oczyszczania, w tym scalingu i rootplaningu oraz antybiotykoterapii. Objawy choroby z reguły udaje się jedynie na krótko zredukować, bez trwałych efektów. Obecne metody leczenia nie są skuteczne u ponad 30% pacjentów z ciężkim zapaleniem przyzębia. Brakuje rozwiązań, które stymulowałyby mechanizmy regeneracyjne organizmu, prowadząc do odbudowy tkanek przyzębia. Z pomocą mogą przyjść egzosomy.

Implantologia a egzosomy

Z roku na rok obserwuje się więcej niepowodzeń w zabiegach implantacji. Przyczyn jest szereg. Wiele z nich powiązanych jest z zaburzonym procesem gojenia się tkanek. W celu zapobiegania utracie implantu, nośnik wraz z egzosomami może stymulować kość, działać przeciwzapalnie oraz poprawiać przyczep dziąsłowy, uszczelniając go. Aktywacja lokalnych mechanizmów gojenia się poprzez poprawę komunikacji międzykomórkowej podnosi odsetek powodzeń w zabiegach implantacji.

Zespół badawczy Cellivia widzi także potencjał leczniczy w terapii pourazowego i próchnicowego zapalenia miazgi. Egzosomy mogą wspomagać efektywność leczenia kanałowego podczas wypełniania okolic wierzchołka, w czasie resekcji i wypełnień wstecznych, w szczególności w sytuacjach trudno gojących się zmian okołowierzchołkowych. Mogą zapobiegać wystąpieniu nieodwracalnego zapalenia poprzez stymulację komórek miazgi przy pokryciu pośrednim i bezpośrednim. 

Potencjał materiału biologicznego z jamy ustnej dla medycyny XXI w.

Medycyna XXI w. to medycyna oparta na terapiach z wykorzystaniem komórek macierzystych, również tych pochodzących z jamy ustnej – miazgi zęba czy dziąsła. Liczba badań naukowych dotyczących potencjału regeneracyjnego tkanek i komórek z jamy ustnej rośnie z miesiąca na miesiąc. Pojawiają się kolejne badania kliniczne z zakresu medycyny regeneracyjnej wykorzystujące komórki z jamy ustnej w stomatologii do leczenia takich chorób jak zapalenie przyzębia czy regeneracji tkanek przyzębia lub miazgi. Inne toczące się badania kliniczne testują komórki z jamy ustnej m.in. w regeneracji kości, rozszczepie podniebienia, leczeniu COVID-19, cukrzycy typu I czy choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego.

– Tkanka ta jest szczególnie atrakcyjnym źródłem komórek, które dzięki właściwościom regeneracyjnym, mogą być z powodzeniem wykorzystywane w stomatologii oraz medycynie. Ich zastosowanie badane jest w okulistyce, neurologii (głównie w chorobach o podłożu neurodegeneracyjnym), ortopedii, dermatologii, a nawet niektórych chorobach sercowo-naczyniowych! Prosty i nieinwazyjny sposób pozyskania tej tkanki od pacjenta otwiera drogę do szerokiego jej zastosowania. Dotąd bogatym źródłem komórek macierzystych były szpik kostny, krew obwodowa lub krew pępowinowa, pobrana w czasie porodu. W praktyce nie każdy pacjent mógł więc skorzystać z zasobów swojego organizmu, aby zabezpieczyć się w dostępny materiał biologiczny do potencjalnego wykorzystania w sytuacji choroby i konieczności zastosowania w terapii – mówi Zuzanna Stern, prezes spółki Cellivia.