Działa Pani  naukowo na poziomie profesjonalnym od 2005 roku. Jak przez tę dekadę rozwinęła się w polskich laboratoriach technologia w badaniach na poziomie molekularnym?

MMM: Poszła w tzw. high throughput, czyli we wszelkiego rodzaju mikromacierze, sekwencjonowanie nowej generacji, techniki umożliwiające analizę całego genomu, bądź też znacznej jego części.  Zmieniony został trend badań nad patomechanizmem wielu chorób z podłoża genetycznego na aspekt epigenetyczny. Po zsekwencjonowaniu ludzkiego genomu, nie odnaleziono odpowiedzi na patomechanizm rozwoju wielu chorób o podłożu genetycznym, dlatego odpowiedzi szuka się analizując zmiany epigenetyczne zachodzące podczas rozwoju płodowego oraz w dojrzałych organizmach.  

Miała Pani okazję pracować w laboratoriach za granicą. Czy można powiedzieć, że  pod kątem technologicznym  w Polsce jesteśmy daleko w tyle?

MMM: Absolutnie nie! Polskie laboratoria oraz polscy naukowcy nie odbiegają od zachodnich ośrodków naukowych ani pod kątem wyposażenia, ani jakości prowadzonych badań.

Jak są postrzegani za granicą polscy doktoranci, naukowcy? Jak jest oceniane nasze merytoryczne i praktyczne przygotowanie na tle standardów w zagranicznych laboratoriach?

MMM: Polacy ogólnie postrzegani są jako pracowity naród i tak też postrzegani są polscy naukowcy na każdym szczeblu kariery naukowej począwszy od doktoranta na profesorze skończywszy. Bardzo wielu polskich naukowców, po wyjeździe za granicę na staż naukowy typu „post doc,” zostaje w zagranicznych jednostkach zajmując wysokie stanowiska. Otrzymują wysokie finansowanie na prowadzenie badań naukowych.

Czy w związku ze sporą liczbą instytucji zajmujących się tematyką biologii molekularnej nakłady finansowe w Polsce są dużym ograniczeniem w prowadzeniu badań z tego zakresu?

MMM: Finansowanie jest to jedyny aspekt pracy naukowej, który odstaje od zachodnich instytucji naukowych. Polska przeznacza zdecydowanie mniej środków finansowych na prace badawcze niż inne kraje zachodnie czy Stany Zjednoczone.  Różnicę tę po części pozwalają wyrównać środki unijne, dla przykładu, z projektu Innowacyjna Gospodarka.

Jak ocenia Pani system wdrażania nowych osiągnięć z zakresu biologii molekularnej w polskiej praktyce?

MMM: Polscy naukowcy mogą pochwalić się dość wysoką ilością otrzymywanych patentów. Z drugiej jednak strony, komercjalizacja efektów badań naukowych nie jest naszą mocną stroną. Nierzadko firmy boją się inwestować w rozwiązania biologii molekularnej, a opatentowane produkty nie są wykorzystywane lub trafiają do zagranicznych inwestorów.

Czy mamy do czynienia z dostateczną popularyzacją nowoczesnych metod biologii molekularnej w Polsce?

MMM: Uważam, że popularyzacja nowoczesnych metod biologii molekularnej jest wystarczająca w środowisku naukowców. Szereg organizowanych konferencji (także konferencji o zakresie międzynarodowym) oraz zjazdów pozwala na dostateczną popularyzację nowych metod oraz osiągnięć naukowych. Należałoby jednak wyjść z inicjatywą popularyzacji osiągnięć biologii molekularnej do firm i instytucji, które chciałyby takie osiągnięcia komercjalizować.  

Nie każdy ma możliwość pracy w laboratoriach na wyższych uczelniach. Jak przedstawia się wizja pracy zawodowej w dziedzinie biologii molekularnej poza sferą akademicką?

MMM: Jak już wspomniałam, w Polsce brakuje firm, które byłyby skłonne  komercjalizować osiągnięcia naukowe, dlatego rynek pracy, poza środowiskiem akademickim, jest w Polsce bardzo ograniczony. Na szczęście, wzrasta świadomość społeczeństwa o zaletach badań genetycznych w celu wykrywania, a także prewencji chorób o podłożu genetycznym, w związku z czym szereg laboratoriów poszerza ofertę o badania genetyczne. Niestety, ten rynek pracy ograniczony jest do osób posiadających prawo wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego.

Dr n. med. Małgorzata Małodobra-Mazur

Diagnosta laboratoryjny

Adiunkt w Zakładzie Technik Molekularnych Katedry Medycyny Sądowej, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

staż: Joslin Diabetes Center, Harvard Medical School, Boston MA, USA

post-doc: Pracownia Sygnałów Komórkowych i Zaburzeń Metabolicznych, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego, PAN, Warszawa.