W uroczystości, która odbyła się 10 stycznia 2024 r. w Warszawie, wzięli udział m.in.: ambasador Wielkiej Brytanii w Polsce Anna Clunes, przedstawiciel rządu Flandrii i ambasady Belgii Tejs Verstrate, wiceprezydent Warszawy Michał Olszewski, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej prof. Maciej Żylicz, rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego prof. Zbigniew Gaciong, liczni luminarze europejskiej i polskiej nauki oraz kadra Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie.

Program RACE kładzie nacisk na translacyjność badań oznaczającą zdolność do praktycznego wykorzystania wiedzy naukowej, zgodnie z zasadą „od laboratoryjnego stołu do łóżka pacjenta”. Szczególne nadzieje wiązane są z technologią mRNA, w której specjalizuje się warszawski instytut. Ta stosunkowo nowa metoda terapeutyczna już znalazła zastosowanie w szczepionkach przeciwko COVID-19. Obecnie trwają prace nad jej użyciem w leczeniu nowotworów oraz chorób zakaźnych. Dodatkowo MIBMiK liczy na pozyskanie utalentowanych naukowców, co pozwoli na wykształcenie nowej generacji liderów nauki oraz zaowocuje licznymi patentami i grantami. Program RACE zakłada także rozwój usług komercyjnych, opracowanie aplikacji medycznych w oparciu o wyniki badań MIBMiK i pełną digitalizację pracy administracji. Jednym z elementów programu jest też budowa nowoczesnej siedziby, dzięki której MIBMiK spełni wymagania stawiane przed centrum doskonałości w dziedzinie biologii RNA i biologii komórki. W ramach realizacji programu RACE warszawski instytut będzie blisko współpracował z instytucjami partnerskimi: Zakładem Genetyki Człowieka Uniwersytetu w Edynburgu (MRC Human Genetics Unit of the University of Edinburgh) oraz Flamandzkim Instytutem Biotechnologii VIB (Flanders Institute for Biotechnology VIB) w Belgii. 

Minister nauki Dariusz Wieczorek skierował na ręce prof. Marty Miączyńskiej, dyrektor MIBMiK, list gratulacyjny. – Poprzez swoje działania MIBMiK będzie się włączał zarówno w realizację strategii dla rozwoju przemysłu biotechnologicznego w Polsce, jak i działania będące przedmiotem Krajowego Planu Odbudowy. Oznacza to, iż będziemy mieli w kraju doskonały ośrodek wzmacniający odporność gospodarki i społeczeństwa na zagrożenia wynikające z przyszłych, możliwych kryzysów pandemicznych czy związanych z chorobami cywilizacyjnymi. To wszystko prowadzi do konkluzji, że skuteczna realizacja projektu RACE będzie jednym z bardziej istotnych przedsięwzięć na naukowej i innowacyjnej mapie Polski – napisał minister Dariusz Wieczorek. – Jesteśmy niezmiernie dumni z pozyskania funduszy na program RACE od Komisji Europejskiej. Nasz program został oceniony bardzo wysoko – został sklasyfikowany jako numer jeden na europejskiej liście rankingowej – powiedziała prof. Marta Miączyńska, dyrektor Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie, a także koordynatorka RACE. Prof. Miączyńska wyraziła również uznanie dla Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, które zapewnią dodatkowe fundusze na program.

– W 2020 r. Wielka Brytania była piątym co do wielkości partnerem polskich instytucji naukowych. Liczę że w przyszłości zobaczymy więcej takich inicjatyw – zwracała uwagę Anna Clunes, ambasador Wielkiej Brytanii w Polsce. Jak podkreśliła, dla Wielkiej Brytanii inżynieria biomedyczna jest jedną z kluczowych technologii. Rząd Zjednoczonego Królestwa planuje zainwestować w ten sektor 2 mld funtów w ciągu najbliższych 10 lat. – Inżynieria biomedyczna ma potencjał tworzenia terapii indywidualnych i programy takie jak RACE przysłużą się zdrowiu w Polsce, Wielkiej Brytanii, Belgii oraz na całym świecie – dodała ambasador Wielkiej Brytanii. Głos zabrał także Tejs Verstrate z ambasady Belgii, reprezentant rządu Flandrii w Polsce i Krajach Bałtyckich. Akcentował on fakt, że nakłady na badania i rozwój (B+R) służą budowie społeczeństwa opartego na wiedzy. Jak poinformował, B+R odpowiadają w jego kraju za 3% PKB i stale rosną (wg GUS w Polsce w 2022 r. wskaźnik ten wyniósł 1,46%). Instytut VIB, partner warszawskiego MIBMiK, jest jednym z najbardziej innowacyjnych ośrodków w Belgii, posiadającym wyjątkowe doświadczenie w budowaniu skutecznych kooperacji z innymi placówkami. Jak donosił prelegent z Belgii, przez następne 6 lat VIB będzie pracować przy projekcie RACE, który uczyni z MIBMiK światowej klasy centrum doskonałości.

Federica Roffi z Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Badań Naukowych (REA) pod auspicjami Komisji Europejskiej, poinformowała, że w ostatnich latach znacznie zaostrzyła się konkurencja o środki w ramach programu Horizon Europe. Pogratulowała warszawskiemu instytutowi, który z programem RACE znalazł się w prestiżowym gronie 12 laureatów programu, z ogólnej liczby 115 wniosków. Przedstawicielka Komisji Europejskiej wyraziła przekonanie, że unijne wsparcie dla programu RACE w wysokości 15 mln euro przyczyni się do rozwoju MIBMiK oraz wzmocni europejską sieć współpracy. – Rozwój centrów doskonałości opiera się na kilku głównych czynnikach: najwyższej jakości badaniach i rozwoju, odpowiednim finansowaniu, analizie wskaźników efektywności, niezależności oraz międzynarodowej rekrutacji – zauważyła Federica Roffi.

Prof. Maciej Żylicz, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, poruszył kwestię drenażu mózgów, czyli wyjazdów najbardziej uzdolnionych naukowców za granicę. Jego zdaniem właśnie tworzenie centrów doskonałości, takich jak MIBMiK, jest receptą na zapobieganie odpływowi najlepszych kadr. Co więcej, może przyciągać talenty zarówno z kraju, jak i zagranicy. – Jestem bardzo podekscytowana tym, co możemy zrobić wspólnie – powiedziała prof. Wendy Bickmore z Uniwersytetu w Edynburgu. Także dr Geert Van Minnebruggen reprezentujący flamandzki instytut VIB podkreślił kluczową rolę współpracy wielu podmiotów dla rozwoju nauki. –Jesteśmy dumni z kolaboracji z MIBMiK – wskazał.

Po części oficjalnej odbyła się debata z udziałem naukowców z różnych dziedzin (chemii, fizyki nuklearnej, biologii), którą prowadziła prof. Marta Miączyńska. Kinga Słonimska z Fundacji na rzecz Nauki Polskiej przyznała, że pozyskiwanie utalentowanych kadr naukowych z zagranicy jest trudne, jednak możliwe. – Chciałabym zobaczyć ten aspekt wzmocniony. Współpraca MIBMiK z Uniwersytetem w Edynburgu i belgijskim VIB z pewnością będzie przyciągać nowych naukowców – mówiła prelegentka. Prof. Jacek Jemielity z Uniwersytetu Warszawskiego, prezes ExploRNA Therapeutics, uwypuklił znaczenie badań podstawowych nad RNA. – RNA to fascynująca molekuła, która posiada potencjał terapeutyczny. Potencjał tej technologii jest wielki, ale potwierdzenie technologii w innych obszarach wymaga jej rozwoju, dlatego wracamy do badań podstawowych. Program RACE to inwestycja w badania podstawowe – podsumował prof. Jemielity. Prof. Leszek Kaczmarek z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN uważa, że Polska nie może sobie pozwolić na marnowanie potencjału młodych naukowców. Równie ważne jest stabilne i długofalowe finansowanie, aby zapewnić rozwój i dążenie do doskonałości. Zgodził się z nim prof. Paweł Sobkowicz z Narodowego Centrum Badań Jądrowych. Podkreślił, że odpowiednie finansowanie jest niezbędne, aby zatrzymać odpływ talentów i przyciągnąć młodych ludzi z potencjałem – To na nich wszyscy polegamy – spuentował.