Morwa indyjska (Morinda citrifolia L.), zawana inaczej noni, rośnie w obszarach tropikalnych południowego Pacyfiku. Noni to krzew lub drzewo osiągające od 3 do 6 m wysokości, które jest bardzo odporne na choroby i szkodniki, a także suszę. W celach spożywczych i leczniczych wykorzystuje się wszystkie części rośliny: korzenie, łodygi, liście, jednak najczęściej owoce. Są one eliptycznego kształtu, mają do 12 cm średnicy. W środku składają się z białej, lepkiej substancji z setkami trójkątnych czerwono-brązowych pestek posiadających na jednym końcu torebkę powietrzną.
Według źródeł literaturowych owoc ten zawiera wiele cennych składników: witaminy, potas, sód, magnez ,wapń, żelazo, selen, cynk, miedź, siarkę, bogactwo związków polifenolowych, błonnik, cukry proste - fruktoza, glukoza, kwasy tłuszczowe i ich estry.
Najczęściej dostępny jest sok z owoców, który polecany jest w profilaktyce i leczeniu kilkudziesięciu schorzeń, m.in. w chorobie nowotworowej, cukrzycy, chorobach serca, w nadciśnieniu tętniczym, chorobach reumatycznych, alergiach, łuszczycy, a także w stanach zmęczenia, w celu łagodzenia bólu różnego pochodzenia, przy obniżeniu odporności, w celu opóźnienia procesu starzenia się organizmu. Wskazuje się m.in. na jego działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, wzmacniające układ odpornościowy, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne, przeciwpasożytnicze, przeciwwirusowe (HIV), antydepresyjne, a także pozwalające na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi i redukcję nadmiernej masy ciała.
Komisja Europejska w 2002 roku przedstawiła wyniki badań skład fizyko-chemicznego soku z noni na przykładzie Tahitian NoniTM Juice (w składzie zawiera 89% soku z noni, 11% koncentratów soku z winogron oraz borówek):
- pH – 3,4–3,6
- sucha masa - 10–11%
- białko – 0,2–0,5%
- tłuszcz – 0,1–0,2%
- glukoza – 3,0–4,0 g/100 g
- fruktoza - 3,0–4,0 g/100 g
- potas - 30–150 mg/100 g
- sód - 15–40 mg/100 g
- magnez - 3–12 mg/100 g
- wapń - 20–25 mg/100 g
- witamina C – 3-25 mg/100 g
Popularność tego suplementu w różnych krajach, także w Polsce, skłania do kilku pytań czy sok z owoców noni odznacza się szczególną wartością odżywczą i wykazuje deklarowane właściwości prozdrowotne? Czy jest całkowicie bezpieczny i czy można go traktować jako lek w profilaktyce i terapii? Zapytaliśmy o to panią dr n. med. Elżbietę Trafalską, kierownika Zakładu Higieny Żywienia i Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi:
„Wartość odżywcza soku z owoców noni jest porównywalna z wartością odżywczą wielu innych soków owocowych i warzywnych. Sok z owoców noni zawiera umiarkowane ilości monosacharydów, aminokwasów, witaminy i składniki mineralne (głównie potas, witaminę C i prowitaminę A, w mniejszych ilościach sód, żelazo, wapń, siarkę, fosfor, selen, mangan, witaminę PP). Ilości te są zbliżone do zawartości witamin i składników mineralnych w innych owocach i warzywach, wysoka natomiast jest zawartość potasu (podobnie jak w soku pomidorowym), o czym powinni pamiętać zwłaszcza chorzy z przewlekłą niewydolnością nerek. Na uwagę zasługuje obecność w soku ponad 200 substancji fitochemicznych (w tym. m.in. antrachinony, karotenoidy, flawonoidy, terpeny, b-sitosterol, katechiny, alkaloidy itd.). Większość z tych substancji bioaktywnych nie jest charakterystyczna wyłącznie dla noni, znajduje się też w wielu innych produktach pochodzenia roślinnego.
Sok z owoców noni zyskał popularność w USA pod koniec lat 90-tych. W Unii Europejskiej w 2002 r. został uznany za jeden z rodzajów tzw. nowej żywności (novel food), czyli żywności, która do tej pory nie była w znacznym stopniu wykorzystywana do spożycia przez ludzi. Od 2003 r. sok z owoców noni dopuszczony jest do sprzedaży w postaci pasteryzowanego soku (Commission Decision 2003/426/EC).
Zgodnie z obecnie obowiązującym prawem żywnościowym, producent może na opakowaniu produktu umieścić informację na temat wartości kalorycznej i zawartości składników odżywczych (tzw. oświadczenie żywieniowe), kiedy jednak chce zadeklarować własności prozdrowotne lub zmniejszające ryzyko choroby (tzw. oświadczenie zdrowotne), musi na to uzyskać zgodę EFSA (European Food Safety Authority - Europejskiego Urzędu do spraw Bezpieczeństwa Żywności), który, po przedstawieniu odpowiednich dowodów naukowych, wykazujących deklarowane działanie danego produktu na organizm człowieka, określa dozwolone (authorised) oświadczenie/a zdrowotne wraz z warunkami jego/ich stosowania oraz ewentualnymi ograniczeniami użycia. Jak na razie w Unijnym Rejestrze oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności nie ma oświadczeń odnoszących się do prozdrowotnego działania składników zawartych w soku z owoców noni.
Na dzień dzisiejszy wciąż za mało jest dowodów naukowych, pochodzących z badań klinicznych, na skuteczność działania soku z owoców noni w leczeniu nowotworów czy innych chorób przewlekłych. Większość badań przeprowadzono in vitro lub in vivo na zwierzętach laboratoryjnych, a wiadomo, że nie zawsze potwierdzają się one w badaniach na ludziach.
Podsumowując: obecny stan wiedzy naukowej na temat wpływu soku z owoców noni na organizm człowieka nie pozwala na jednoznaczne potwierdzenie jego prozdrowotnego działania. Wymagane są dalsze badania nad bioaktywnością, mechanizmem działania i ewentualną toksycznością poszczególnych związków wyizolowanych z soku z noni.”
Redakcja portalu Biotechnologia.pl serdecznie dziękuję pani dr n. med. Elżbiecie Trafalskiej za pomoc przy realizacji tekstu.
KOMENTARZE