Czy zdajesz sobie sprawę, gdzie teraz jesteś? Czy wiesz, która droga zaprowadzi Cię do domu? Wydaje Ci się, że są to tematy oczywiste i banalne? I jest w tym trochę racji, ale gdy pomyślisz nad  całym procesem poszczególnych działań, od samej identyfikacji terenu, przez "zapisanie" informacji w mózgu na wykorzystaniu zdolności orientacyjnych kończąc, to sprawa nie wygląda już taką jasną. Tegoroczni Laureaci Nagordy Nobla odkryli przełomowy system pozycjonowania w mózgu, który gwarantuje  naturalne poczucie miejsca i umiejętność poruszania się w terenie. Badania naukowców pozwolają zrozumieć możliwości ludzkich procesów poznawczych: pamięci, myślenia i analizowania.

W 1971 roku John O’Keefe, badając zachowanie szczurów, ujawnił pierwszy składnik systemu pozycjonowania. Zaobserwował powtarzalną aktywność części mózgu zwierzęcia w momentach, gdy docierało do danego miejsca w pomieszczeniu. I to właśnie ten obszar mózgu, biorący udział w przenoszeniu danych z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej oraz w orientacji przestrzennej stał się „obiektem” badań i analiz dla O’Keef’a. Wynikiem spostrzeżeń, według informacji zamieszczonych na oficjalnej stronie Nagrody Nobla, było przekonanie, że zakodowane „miejsca” tworzą pewnego rodzaju mapę, umożliwiającą określanie swojej pozycji w przestrzeni.

W 2005 roku,  małżeństwo Moser odkryło kolejny kluczowy składnik „systemu GPS”. Zidentyfikowali komórki nerwowe, które generują układ współrzędnych i pozwalają na precyzyjne pozycjonowanie oraz rejestrowanie przebytej wcześniej ścieżki. Późniejsze badania May Britt Moser i Edvarda Mosera dały dowód na istniejący wpływ miejsca, a także  tzw. siatek komórek na wspomaganie pozycji i nawigacji.

Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny lub fizjologii przyznawana jest corocznie przez Instytut Karoliński. Tegoroczni nobliści pozwolili wyjaśnić temat mapy przestrzeni i fenomenu swobodnego poruszania się człowieka w przestrzeni.

Autor: Anna Szulc