Pierwszym szczepem wsobnym był szczep DBA, stworzony przez Clarenca Cook’a Little, który wielokrotnie kojarzył między sobą samice i samce pozostające w bliskim pokrewiństwie. Popularny obecnie szczep myszy BALB/c został wyhodowany przez Halsey’a J. Bagg’a, z myszy, które zakupił w Ohio w 1913 roku. Do 1920 roku uzyskał dwadzieścia sześć pokoleń zwierząt, uzyskując tym samym szczep wsobny, który od 1935 roku należy do Jacksons Laboratory, zaś od 1961– prawa do jego użytkowania uzyskał National Institute of Health. W 2005 roku, Jackson Laboratory podało, że uzyskano, aż 235 generacji myszy BALB/c. Model ten powszechnie wykorzystywany jest do produkcji przeciwciał monoklonalnych.

Najważniejsze szczepy wsobne wykorzystywane w badaniach

DBA/2J- szczep uzyskany w 1930 roku; zwierzęta o umaszczeniu jasnobrązowym do ciemnego brązu. Wykorzystywane głównie w badaniach neurobiologicznych, geriatrycznych, układu sercowo-naczyniowego. Szczep podatny na wady tęczówki, jaskrę, problemy związane z uchem wewnętrznym, padaczkę słuchowopodobną, gruczolakoraka sutka. Model powszechnie wykorzystywany w badaniu jaskry dziedzicznej.

BALB/c – albinotyczne, o białym umaszczeniu i czerwonych oczach. Cechują się długootrwałą zdolnością do rozmnażania, przy czym są bardzo wrażliwe na napromieniowanie. Znajdują wykorzystanie w badaniach biomedycznych, immunologicznych, są idealnymi modelami do badania nowtowrów sutka, płuc, nerek, układu limfatycznego czy sercowo-naczyniowego.

C57BL/6 – popularnie zwane „black” od umaszczenia; szczep wsobny wyhodowany przez Little’a w 1921 roku. Oporne na napromieniowanie, wykazują długotrwałe zdolności rozrodcze, wyjątkowo agresywne w stosunku do ludzi. W 2002 roku zsekwencjonowano ich genom.

AKR – szczep wysokobiałaczkowy, popularny model do badań nowotworów układu krwionośnego.

Szczury Wistar – albinosy, wyjątkowo łagodne i proste  w hodowli. Wykorzystywane jako modele do badań żywieniowych, farmakologicznych, toksykologicznych, behawioralnych i onkologicznych.

Szczury SHR – szczep wyselekcjonowany w kierunku badań nad nadciśnieniem tętniczym.

Szczury WKY – szczep wyselekcjonowany w kierunku badań nad  zbyt niskim ciśnieniem krwi.

Chomiki – wykorzystywane przede wszystkim w badaniach parazytologicznych, wirusologicznych i stomatologicznych.

Kot – idealne modele wykorzystywane w badaniach neurofizjologicznych, onkologicznych,  modele zespołu Klinefeltera (XXY), wnętrostwa, głuchoty, zaniku siatkówki, mukopolisacharydozy.

Psy – głównie pies Haraka, wyhodowany przez czeskich lekarzy; model powszechnie wykorzystywany w badaniach transplantologicznych, chirurgicznych, żywieniowych.

Przepiórka japońska – idealny model do badań embriologicznych i genetycznych, coraz poszechniej wykorzystywana w doświadczeniach.

Modele ludzkich nowotworów

Mysie modele badań nad ludzkimi nowotworami  zostały zatwierdzone przez specjalną komisję powołaną na terenie USA. Kryteria zatwierdzania modeli oparte są na określeniu przydatności modelu do badań nad danym schorzeniem, określeniu genomu danego modelu, poznaniu i opisaniu cech charakteryzujących dany model i porównanie ich z cechami charakterystycznymi dla ludzkiego odpowiednika. W przypadku nowotowrów gruczołu mlecznego ludzi stworzono do tej pory ponad 100 modeli zwierzęcych, rak prostaty – kilka modeli, rak szyjki macicy – jeden model zwierzęcy, nowotwór układu krwiotwórczego – myszy AKR.

Edyta Bańcyr