W przeszłości udało się już kilkukrotnie udowodnić skuteczność szczepionki przeciwko wirusowi SIV, jednakże zawsze pojawiały się trudności z przeniesieniem właściwości ochronnych tej szczepionki na wirusa HIV. Po opublikowanych w Nature wynikach zespołu Dana Baroucha, pojawiła się duża nadzieja na to, iż uda się stworzyć wystarczająco efektywną szczepionkę przeciwko ludzkiemu wirusowi HIV.

Z racji, że ludzki wirus HIV nie wywołuje choroby u małp, najlepszym modelem do badań i ulepszania szczepionek przed testami na ludziach jest właśnie wirus SIV – mówi Dan Barouch, wirusolog z Beth Israel Deaconess Medical Center, główny autor projektu. W przeszłości, szczepionki przeciwko SIV były skuteczne jedynie u małp zakażonych szczepami atenuowanych wirusów, bądź szczepami wirusów łatwych do zabicia – dodaje Barouch.

Zespół badawczy Baroucha testował na makakach kilka różnych dwustopniowych szczepionek. W pierwszym etapie podawano małpom genetycznie modyfikowane wirusy zawierające geny pochodzące od SIV, zaś w drugim etapie, by wzmocnić działanie szczepionki wstrzykiwano makakom inny szczep wirusów, ale posiadający ten sam zestaw genów co w pierwszym etapie. Pół roku po drugiej dawce zespół Baroucha zainfekował małpy wirusem SIV, jednak użył szczepu innego niż tego wykorzystanego do stworzenia szczepionek, na który małpy wcześniej nie potrafiły wytworzyć odpowiednio skutecznej odpowiedzi immunologicznej.

Szczepionka stworzona z odpowiednio zmodyfikowanych genetycznie adenowirusów w pierwszym etapie, i z poxwirusów w drugim, okazała się skutecznym lekiem hamującym infekcję. Wśród małp, znajdujących się w grupie kontrolnej wirus SIV rozwinął się u 75% zwierząt, zaś w grupie, która otrzymała szczepionkę, wirusa odnotowano jedynie u 12 %.

Zespół Baroucha w tygodniowych odstępach zakażał wirusem SIV zaszczepioną wcześniej grupę małp, aż w końcu u wszystkich zwierząt odnotowano zakażenie. Jednakże obliczono, że dwustopniowa szczepionka stworzona przez zespół Baroucha zmniejsza ryzyko zakażenia po jednorazowej ekspozycji aż o 80 %.

Aby wyjaśnić efektywność stworzonej szczepionki naukowcy analizowali dziesiątki cech odpowiedzi immunologicznej małp. Makaki produkujące najwięcej przeciwciał rozpoznających charakterystyczne białka powierzchniowe wirusa wykazywały się najwyższą odpornością na infekcję. Inną odpowiedź immunologiczną zarejestrowano u zwierząt, u których wystąpiło zakażenie. Przeciwciała atakowały inne białka powierzchniowe wirusa – SIV Gag – jednakże obecność wirusa utrzymywana była na niskim poziomie. 

Wiele środowisk bardzo zainteresowało się wynikami zespołu Dana Baroucha i żywi głęboką nadzieję, że odkrycie to pomoże w stworzeniu skutecznej szczepionki na wirusa HIV. Te wyniki dają nam plan działania i pokazują co powinniśmy zrobić by iść do przodu z rozwojem szczepionek, co powinniśmy testować i jaki rodzaj odpowiedzi immunologicznej, miejmy nadzieję, uda się indukować - mówi Barouch.

źródło: Nature

red. Tomasz Sznerch