Styczeń

FDA dopuściło  Vismodegib ( Erivedge) na raka podstawno komórkowego skóry. Schorzenie to jest najbardziej popularnym nowotworem złośliwym u człowieka. Vismodegib jest pierwszym lekiem wskazanym w leczeniu zaawansowanego, przerzutowego raka lub powracającego po remisji u pacjentów nie kwalifikujących się do naświetlania lub operacji. W trakcie terapii u żadnego pacjenta stan nie uległ pogorszeniu, a u niektórych zmiany cofnęły się.  Wiele pacjentów musiało jednak odstawić lek ze względu na efekty uboczne terapii. Często występowały: skurcze mięśniowe, utrata smaku, wypadanie włosów, utrata wagi) . Lek amerykańskiej firmy Genentech jest w trakcie badań klinicznych w terapiach innych nowotworów jak : okrężnicy, trzustki, żołądka czy drobnokomórkowego raka płuc.

Przeprowadzono próby zupełnie nowej terapii przeciwnowotworowej.  Na małej grupie pacjentów badano wpływ promieniowania magnetycznego o niskich częstotliwościach na komórki nowotworowe.  Doświadczenie wykazało, że promieniowanie o częstotliwościach od 0,1 Hz do 114 Hz powodowało, w zależności od przypadku, obkurczenie guza lub zahamowanie jego wzrostu, nie wpływając na zdrowe komórki. Odkrycie wydaję się stosunkowo kontrowersyjne biorąc pod uwagę fakt wielu doniesień o wpływie pola elektromagnetycznego z telefonów komórkowych na rozwój nowotworów. Dokładny mechanizm działania promieniowania na komórki nie jest znany, jednak pozytywne wyniki dają duże nadzieje na zastosowanie w terapii nowotworów w przyszłości.

Zespół naukowców z Instytutu Garvan’a zidentyfikował 6 genów kluczowych dla rozwoju guza jajnika. Wykrycie wczesnych biochemicznych zmian w tych genach może stanowić wczesny wskaźnik wykrycia guza. Guz jajnika mimo, że stosunkowo rzadki jest wysoce śmiertelny. Główną tego przyczyną jest brak wczesnych symptomów jego obecności, a późno wykryty guz jest niemalże nieuleczalny.  Nowe odkrycie może drastycznie zmienić statystyki śmiertelności tego guza.

Luty

Komisja Europejska dopuściła do obrotu - Zelboraf  (Vemurafenib) u pacjentów z czerniakiem w stadium przerzutów. Zelboraf jest inhibitorem enzymu BRAF, który odpowiada za powstawanie białka BRAf (proto-onkogen). Pacjenci z zaawansowanym czerniakiem, gdzie nowotwór rozszerzył się na pozostałe organy przeżywali średnio 9 miesięcy. Po zastosowaniu terapii nowym lekiem czas ten wydłużył się do 16 miesięcy. Mutacja enzymu BRAF występuje u 50% pacjentów z czerniakami, co stanowi populacje blisko 4 tysięcy ludzi rocznie.

Marzec

W Szkocji rozpoczęto testy pilotażowego programu diagnostyki raka płuc. Test diagnostyczny polega na wykrywaniu specyficznych przeciwciał wytwarzanych u pacjentów z tym rodzajem raka. Test wymyślono już wiele lat temu, jednak długo dopracowywano go, aby zapewnić odpowiednią czułość metody. W założeniach nowotwór mógłby być wykryty 5 lat wcześniej niż w obecnie przeprowadzanych prześwietleniach. Badanie ma zostać przeprowadzone na 10 tysiącach przewlekłych palaczy. Zakłada się, że nowy test poprawi wykrywalność nowotworu o 25%. Badanie to, mimo że przeznaczone do wykrywania raka płuc w przyszłości może być stosowane do diagnostyki nowotworów: piersi, prostaty i okrężnicy.

Naukowcy z Uniwersytetu w Standford przeprowadzili serie eksperymentów na myszach sprawdzając przeciwnowotworowe właściwości przeciwciała anty-CD47. Badania dały pozytywne rezultaty we wszystkich rodzajach nowotworów powodując zahamowanie ich wzrostu, obkurczenie lub nawet całkowitą eliminację, nie dając nawrotów przez miesiące po odstawieniu leku. Białko CD47 jest komórkowym wskaźnikiem fizjologicznie znajdującym się na powierzchni komórek krwi. Białko to zabezpiecza komórki przed atakiem naturalnych przeciwciał organizmu. Jak się okazuje komórki nowotworowe potrafią wytwarzać ten marker, unikając immunologicznej odpowiedzi organizmu. Wprowadzając przeciwciało blokujące białko CD47 układ immunologiczny szybko atakował komórki nowotworowe. Odkrycie to może być kluczowe w terapiach nowotworów układu odpornościowego jak białaczki i chłoniaki.

Kwiecień

Pazopanib ( Votrient) otrzymał nowe wskazania do stosowania. FDA pozwoliło na terapię tym inhibitorem kinazy tyrozynowej w zaawansowanym mięsaku tkanek miękkich u pacjentów po przebytej chemioterapii. Wcześniej Pazopanib stosowany był w nowotworze nerek, ale ze względu na nowe badania FDA poszerzyło zakres wskazań rejestracyjnych. Pazopanib wydłuża czas progresji choroby o 3 miesiące więcej w porównaniu do placebo. Nowa terapia nie zwiększa prawdopodobieństwa wyleczenia. Mimo to towarzystwo onkologiczne uważa to za przełom, gdyż od dekady nie pojawił się żaden nowy lek w terapii mięsaków.

Maj

Po 4 latach testów zakończono 3 fazę badań klinicznych stosowania Lenalidomidu w terapii szpiczaka mnogiego. Lek miał wydłużać okres remisji po przeszczepie komórek macierzystych.  W badaniach na 615 pacjentach poniżej 65 roku życia lek wydłużał okres postępu choroby o 18 miesięcy w stosunku do grupy kontrolnej. W grupie 460 chorych poniżej 71 roku życia lenalidomid wydłużał okres progresji o 19 miesięcy. Lek zwiększał jednak o 3-4% prawdopodobieństwo wytworzenia drugiego nowotworu.

Czerwiec

Ujawniono wyniki 3 fazy badań klinicznych leku T-DM1. Lek składa się z monoklonalnego przeciwciała anty-HER2 (trastuzumab) połączonego z cytostatykiem  – Emensine. Uzbrojone przeciwciało dostarcza lek dokładnie do patologicznie zmienionych tkanek. W badaniach  lek wydłużał przeżycie kobiet z przerzutowym rakiem piersi średnio o 3,2 miesiące życia. Po dwóch latach leczenia przeżywało blisko 2/3 pacjentek. Koniugat lek-przeciwciało stanowi jedno z pierwszych w swoim rodzaju. Lek czeka w tym momencie na rejestrację przez FDA. Mimo, że raz został już odrzucony, pozytywne wyniki badań mogą zmienić decyzje amerykańskiej agencji.

W tym samym miesiącu FDA dopuściło do obrotu Pertuzumab ( Perjeta)- monoklonalne przeciwciało anty-HER2. Badania wykazały, że połączenie tego przeciwciała razem z trastuzumabem i docetaxlem wydłuża wytworzenie oporności szybko nabywanej przy wyłącznym stosowaniu trastuzumabu.

Zespół naukowców z Kimmel Cancer Center na Uniwersytecie Thomasa Jeffersona w Filadelfii ogłosił, iż cząsteczki będące antagonistami receptorów CCR5 mogą zapobiegać metastazie agresywnych odmian raka piersi. CCR5, czyli receptor C-C chemokin typu 5, jest białkiem występującym przede wszystkim w limfocytach T, makrofagach, komórkach dendrytycznych i w mikrogleju. Receptory CCR5 są kluczowymi cząsteczkami wykorzystywanymi  przez wirusa HIV podczas wnikania do komórek gospodarza. Naukowcy z Kimmel Cancer Center odkryli, że w komórkach nowotworu piersi dochodzi do ekspresji białek budujących receptory CCR5. Umożliwia to regulację rozprzestrzeniania się nowotworu, a wręcz zahamowanie metastazy do innych tkanek. Badacze z Uniwersytetu Thomasa Jeffersona  uzyskali pozytywne wyniki używając jako antagonistów CCR5 leków na HIV/AIDS: marawiroku oraz Vicrivirocu.

Lipiec

Everolimus będący inhibitorem kinazy mTOR został dopuszczony do leczenia raka piersi u kobiet po menopauzie. Lek ten wcześniej był stosowany w nowotworze komórek nerki. Na podstawie badań klinicznych wskazano stosowanie Everolimus w połączeniu z Exemestane’em. Wyniki badań wykazują wydłużenie rozwoju choroby z 4,1 do 10,6 miesiąca.

Sierpień

31 sierpnia FDA dopuściło Xtandi (Enzalutamid) w terapii przerzutowego nowotworu prostaty opornego na kastrację u pacjentów, którzy wcześniej otrzymywali docetaxel. Xtandi wykorzystał przywilej FDA do skróconego procesu rejestracyjnego, ze względu na nie istnienie żadnej skutecznej terapii na taki typ nowotworu. Enzalutamid jest antagonistą receptora androgenowego stworzonym przez firmę Medivation. W badaniach klinicznych nowy lek wydłużał czas przeżycia o 4,8 miesięcy w porównaniu do grupy placebo. Poza łagodnymi działaniami niepożądanymi jak bóle czy nudności, 1% pacjentów doznawał napadów drgawkowych zmuszających do zaprzestania terapii. Wczesne badania przedkliniczne wykazują też szansę stosowania Xtandi u pacjentek z rakiem piersi.

Wrzesień

FDA dopuścił Regorafenib ( Stivarga) w terapii przerzutowego nowotworu okrężnicy. Najważniejszą uzyskaną w badaniach informacją był fakt, że Stivagra wydłuża przeżycie pacjentów u chorych, u których pozostałe leki przestały działać. Średnie przeżycie wydłużało się o 1,4 miesiąca.

Grupa badaczy ze Szwecji zmodyfikowała powszechnie występującego adenowirusa. Dzięki modyfikacji jest on w stanie niszczyć komórki rakowe. Zmodyfikowany adenowirus o serotypie Ad5[CgA-E1A-miR122]PTD, poza wywoływaniem objawów grypopodobnych, u myszy niezwykle precyzyjnie likwiduje nowotwory neuroendokrynne (NET), atakujące różne narządy ( np. wątrobę, płuca, jelito cienkie i grube). Dołączenie promotora CgA (chromagranina A) do materiału genetycznego wirusa zapewniła mu aktywność w komórkach pochodzenia neuroendokrynnego, zatem także w nowotworach wywodzących się z tych komórek. Dzięki modyfikacjom, adenowirusa będzie można podawać pacjentom w zwiększonych dawkach bez ryzyka wystąpienia hepatotoksyczności. Eksperymenty z użyciem adenowirusa przyniosły niezwykle pozytywne efekty w badaniach na myszach, wykazując aktywność wobec nowotworów opornych na wiele różnych leków.

FDA dopuściła nowy test do badania gęstej tkanki piersiowej. Tkanka ta występuje  u około 40% kobiet nie tylko sprzyjając występowaniu guzów, ale i znacząco utrudniając wykrycie mniejszych guzków. Somo-v jest  zautomatyzowanym systemem opartym o ultradźwięki, który może być wykorzystywany w połączeniu ze standardową mammografią u kobiet z gęstą tkanką piersiową. Urządzenie skanuje cała pierś w 60 sekund, znacząco zwiększając wykrywalność guzów u kobiet z tego rodzaju tkanką.

Październik

Badania przeprowadzone przez zespół naukowców z Ludwig-Maximilians-Universität (LMU) w Monachium potwierdziły, że kurkumina może być z powodzeniem stosowana w profilaktyce przeciwnowotworowej raka prostaty. Pod wpływem kurkuminy komórki rakowe syntezowały mniejszą ilość cytokin odpowiedzialnych za przerzuty. Równocześnie stwierdzono, że kurkumina nie powinna być postrzegana jako zamiennik konwencjonalnej terapii. Może jednak odegrać znaczącą rolę w prewencji raka prostaty oraz w zapobieganiu przerzutów. Wcześniej wykazano już aktywność kurkuminy wobec nowotworów płuc i sutka.

W najnowszych badaniach przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Missouri wykazano skuteczność leczenia raka gruczołu krokowego, wykorzystując radioaktywne cząsteczki złota. W badaniach na psach wykazano, że do nowej terapii przeciwnowotworowej wymagane są dawki tysiąc razy mniejsze niż standardowo używane w chemioterapii. Ponadto nanocząsteczki złota nie uszkadzają innych narządów, zatem bezpieczeństwo ich stosowania jest niewspółmiernie większe. Naukowcy zapewniają, że w przypadku nowotworu prostaty psy są bardzo dobrym modelem, co daje dobre rokowania na przeniesienie tej terapii na ludzi.

Listopad

FDA dopuściło Cabozantinib ( Cometriq) w terapii rdzeniastego raka tarczycy. W grupie 330 badanych wykazano opóźnienie progresji nowotworu o 11 miesięcy. Zaobserwowano także skurczenie się guza u 26% badanych. Obecnie Cabozantinib testuję się w innych typach nowotworów. Ostatnio opublikowano pozytywne wyniki badań w terapii zaawansowanego nowotworu prostaty.

Komisja Europejska dopuściła XALKORI (kryzotynib) w leczeniu dorosłych pacjentów z wcześniej leczonym niedrobnokomórkowym rakiem płuca z rearanżacją w genie kinazy chłoniaka anaplastycznego (ALK). Xalkori to na razie jedyny dopuszczony doustny inhibitor kinazy ALK. Lek działa poprzez hamowanie aktywności tej kinazy, co może spowalniać lub zatrzymywać wzrost guza nowotworowego. Rearanżacja w genie ALK to specyficzna zmiana lub defekt genu kodującego białko ALK. Obserwowana jest u około 4-5% chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca. Na świecie rozpoznaje się corocznie ok. 40 000 przypadków zachorowań, w Polsce liczba ta szacowana jest na 300–400 osób rocznie.

Grudzień

Naukowcy z Uniwersytetu w Wisconsin odkryli nowy rodzaj podziału komórki u człowieka. Prawdopodobnie stanowi on mechanizm zapasowy podczas wadliwych podziałów komórkowych, zabezpieczając przed powstawaniem zmian nowotworowych. Dokładne zrozumienie tzw. „klerokinezy” pozwoliłoby na przeciwdziałanie powstawaniu niektórych nowotworów.

Nowy eksperymentalny lek Quizartinib  na ostrą białaczkę szpikową dał obiecujące rezultaty w 2 fazie badań klinicznych. U ponad jednej trzeciej pacjentów lek wyeliminował wszystkie nowotworowe komórki ze szpiku kostnego czyniąc pacjentów gotowymi do przeszczepu szpiku. Quizartinib jest blokerem receptora dla kinazy tyrozynowej, przeznaczonym do leczenia pacjentów z najczęstsza mutacją w ostrej białaczce szpikowej – FLT3. Wielu pacjentów, którzy bardzo dobrze przyjęli terapię nowym lekiem, nie odpowiadali na terapie żadnym innym.

Mateusz Wasiak

Źródła:

sciencedaily.com

cancer.gov

biotechnologia.pl

http://www.dailymail.co.uk/news/article-2083803/Hopes-cancer-breakthrough-treatment-using-electromagnetic-fields-shrink-tumours.html

http://www.abc.net.au/am/content/2012/s3414138.htm

http://www.medscape.com/viewarticle/776418

http://www.cancer.org/acs/groups/content/@epidemiologysurveilance/documents/document/acspc-031941.pdf