Częste choroby infekcyjne występujące u dzieci w wieku przedszkolnym są powszechnym problemem. Budowanie i wzmacnianie naturalnej odporności od najmłodszych lat jest w związku z tym tematem angażującym wielu rodziców, zwłaszcza tych mieszkających w dużych miastach. Wysoki poziom higieny oraz niewystarczający kontakt z naturą zmniejszają różnorodność drobnoustrojów w organizmach mieszkańców krajów wysokorozwiniętych. Zwiększa to ryzyko zaburzeń układu odpornościowego, takich jak atopia skóry, cukrzyca, celiakia czy alergie. Standardowymi zaleceniami, mającymi służyć wzmocnieniu odporności, są te dotyczące suplementacji, diety oraz aktywności fizycznej. Okazuje się jednak, że dane naukowe wskazują na bezpośrednie powiązanie kontaktu z naturalną florą leśną a prawidłowym rozwojem układu immunologicznego.

Badanie koordynowane przez Natural Resources Institute Finland wykazało, że wprowadzenie do podwórek przedszkoli poszycia leśnego, darni oraz skrzynek, w których dzieci sadziły i pielęgnowały rośliny, poprawiło regulację odpowiedzi odpornościowej u dzieci. W trakcie prac badawczych przeanalizowano zmiany w mikrobiocie skóry i jelit dzieci podczas 28-dniowej interwencji w zakresie bioróżnorodności środowiska przedszkolnego. Testowano również stężenia markerów odporności we krwi przedszkolaków. Próbę kontrolną w badaniu stanowiły dzieci przebywające w standardowych miejskich przedszkolach.

Przebieg eksperymentu

W badaniu wzięło udział łącznie 75 dzieci w wieku od 3 do 5 lat, z 10 przedszkoli znajdujących się w dwóch miastach w Finlandii (Lahti i Tampere). Każde ze stanowiących próbę kontrolną standardowych miejskich przedszkoli miało nieduże podwórko z niewielką ilością przestrzeni zielonej lub jej brakiem. W instytucjach, określonych przez autorów jako „żłobki interwencyjne” pełniące w testach rolę próby badawczej, pokryto część placu zabaw runem leśnym i darnią. Wprowadzona roślinność składała się z wrzosu karłowatego (Calluna vulgaris), borówki czarnej (Vaccinium sp.), bażyny (Empetrum nigrum) oraz mchów (Pleurozium shreberi, Hylocomium splendens, Sphagnum sp. i Dicranum sp.). Żłobki interwencyjne prowadziły również zajęcia dla dzieci z wykorzystaniem donic do upraw jednorocznych oraz bloków torfu służących do wspinaczki i kopania. Przedszkolaki bawiły się na placach zabaw od 0,5 do 2 godzin dwa razy dziennie.

Aby zbadać wpływ przebywania na bioróżnorodnych podwórkach na mikrobiotę komensalną, pobrano od dzieci próbki skóry i stolca przed przekształceniem podwórka oraz po miesiącu trwania eksperymentu. Do badań wykorzystano również próbki krwi z żyły ramiennej, w których określano poziom markerów IL-17A i IL-10 świadczących o aktywności układu immunologicznego.

Wnioski

W badaniu wykazano, że powtarzany pięć razy w tygodniu kontakt z naturą w ciągu miesiąca zwiększał różnorodność mikrobiologiczną skóry dzieci. Zaobserwowano również zmiany w morfologii krwi. Wykazano wzrost stężenia wielofunkcyjnej cytokiny TGF-β1 we krwi oraz zmniejszenie poziomu interleukiny-17A, która jest związana z chorobami immunologicznymi.

Autorzy badania są zdania, że otrzymane wyniki wskazują na możliwość modulowania odporności dzieci poprzez proste działania, polegające na zmienianiu środowiska życia w społecznościach miejskich. Przykładowym rozwiązaniem może być stworzony na zewnątrz wielokondygnacyjnego budynków zielony skwer porośnięty krzewami i runem leśnym. Ważne jest jednak, aby rozkładające się liście i martwe drzewa nie były sprzątane, ponieważ ich obecność jest ważna dla utrzymania bioróżnorodności mikrobiomu.