W ciągu ostatnich 30 lat spożycie napojów zawierających kofeinę u dzieci i nastolatków wzrosło o 30% i ciągle rośnie. O ile spożycie kofeiny najczęściej kojarzone jest z piciem kawy, w przypadku młodzieży największym powodzeniem cieszą się napoje gazowane typu cola, a w ostatnich latach napoje energetyczne. Niektórzy są zaniepokojeni łatwą dostępnością dla dzieci tych napojów, a badania potwierdzają ich obawy.

Naukowcy z Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Zurychu przeprowadzili badania na szczurach, z których wynika, że podawanie młodym zwierzętom kofeiny powoduje zaburzenie fazy głębokiej snu i spowolnienie rozwoju mózgu. Szczurom podawano dawkę kofeiny, która w przeliczeniu na dawki ludzkie odpowiada trzem do czterech filiżanek kawy dziennie.

Nadmierne spożycie kofeiny obniża udział fazy głębokiego snu podczas nocnego odpoczynku, która jest kluczowa dla rozwoju mózgu. W czasie tej fazy dochodzi do regulacji liczby połączeń pomiędzy komórkami nerwowymi.

Jak wyjaśnia Reto Huber, kierownik zespołu badawczego, mózg dziecka jest niezmiernie plastyczny w związku z dużą liczbą połączeń nerwowych w nim się tworzących. Kiedy dziecko zaczyna dorastać wiele z tych połączeń jest traconych. Proces ten jest potrzebny aby mózg pracował bardziej wydajnie i stał się silniejszy. Proces optymalizacji ilości połączeń nerwowych w mózgu (usuwania jednych, wzmacniania innych) zachodzi właśnie podczas głębokiej fazy snu.

Aby zbadać działanie kofeiny na młody mózg, naukowcy podawali alkaloid 30-dniowym szczurom przez 5 kolejnych dni, monitorując przy tym aktywność elektryczną ich mózgów. Faza głębokiego snu, obrazowana przez zwolnione fale była zredukowana od 31 dnia do 42 dnia życia zwierząt.  Oznaczało to, że kofeina wpływała na mózg jeszcze przez długi czas po zaprzestaniu jej podawania. U szczurów, którym podawano alkaloid znaleziono również więcej połączeń nerwowych w mózgu. Świadczyło to o spowolnieniu procesu dojrzewania mózgu. Naukowcy zauważyli zmiany nie tylko w budowie mózgu, ale też różnice w sposobie zachowania szczurów. Gryzonie zwykle z wiekiem wykazują większą ciekawość, a szczury spożywające kofeinę pozostały bojaźliwe i ostrożne.

Mózg szczurów różni się od ludzkiego, istnieje jednak wiele analogii w sposobie jego rozwoju co rodzi pytanie czy spożywanie przez dzieci i nastolatki napojów zawierających kofeinę jest nieszkodliwe, czy też rozsądniej jest zabronić ich spożycia.

Katarzyna Stankiewicz