Celny strzał w dysfunkcyjne komórki

Terapia celowana to metoda, w której stosowane są leki działające wybiórczo na komórki nowotworów. Jej dwoma głównymi elementami są przeciwciała monoklonalne, aktywujące odpowiedź immunologiczną gospodarza i apoptozę, oraz inhibitory kinazy tyrozynowej, której nadmierna aktywność powoduje niekontrolowany przebieg cyklu komórkowego. Dzięki zastosowaniu takiej formy leczenia, istnieje szansa na „oszczędzenie” zdrowych komórek pacjenta, a skierowanie aktywnych związków m.in. na receptory dla podziałów komórek czy też białka indukujące apoptozę i hamujące angiogenezę w środowisku guza.

Linker kluczem do sukcesu

Leki cytostatyczne nowej generacji stanowią element terapii celowanej. Prowadzone badania mają na celu zmniejszyć szkodliwą dla pacjenta toksyczność cytostatyków poprzez zwiększenie ich swoistości. Linker łączy nośnik biologiczny z efektorem chemicznym (cytostatykiem). Powinien być stabilny i uwalniać molekułę efektorową w środowisku guza lub po przeniknięciu do komórki. W tym wypadku wysoką skutecznością wykazały się przeciwciała monoklonalne. Niestety tylko 1%  dawki takiego koniugatu jest w stanie efektywnie działać w organizmie pacjenta.

Genetyczna innowacja

Wektory wirusowe oraz liposomy umożliwiają wprowadzenie do komórki nowotworowej terapeutycznych genów lub czynników hamujących jej ekspresję. W efekcie dochodzi do apoptozy lub zahamowania wzrostu. Terapia genowa wykorzystuje mechanizmy oparte m.in. na hamowaniu ekspresji protoonkogenów przez niskocząsteczkowe siRNA (small interfering RNA), a także destrukcji komórek nowotworowych poprzez wprowadzanie genów samobójczych, kodujących toksyczne substancje. Również poprzez wprowadzenie antygenów takich jak MUC-1 (Mucin 1) czy GM-CSF (Granulocyte Macrophage Colony Stimulating Factor) wywołuje się stymulację odpowiedzi immunologicznej organizmu.

Polski wkład w walce z wrogiem

Terapia skojarzona to najczęściej stosowana metoda walki z nowotworem, w której wykorzystuje się różne typy terapii lub podaje się leki o zróżnicowanym mechanizmie działania. Wynika to nie tylko z potrzeby zwiększenia skuteczności takiego leczenia, ale także ze względu na rozwój oporności komórek rakowych oraz wielokierunkowości działania substancji aktywnych. Możliwość wytworzenia koniugatów polimerów z lekiem otwiera nowe możliwości w terapii skojarzonej. Nagrodzona w tym roku w USA licealistka z Piotrkowa Trybunalskiego opracowała metodę dostarczania leku przeciwnowotworowego za pomocą wielofunkcyjnego nanosystemu. Wszystko wskazuje na to, że to właśnie w tym kierunku będzie rozwijać się terapia nowotworowa.

Aleksandra Kowalczyk