Owady stanowią najliczniejszą gromadę zwierząt żyjących na naszej planecie. Szacuje się, że spośród nich około 1900 gatunków można zaliczyć do jadalnych dla ludzi i zwierząt. O pierwszych praktykach stosowania owadów w diecie człowieka dowiadujemy się ze znalezisk archeologicznych. Współcześnie w wielu krajach rozwijających się owady nadal są uważane za regionalny przysmak. Ich pozyskiwanie oraz przetwarzanie zyskuje nowe znaczenie wobec proponowanych nowych zastosowań. 

Owady mogą częściowo zastąpić bardziej kosztowne składniki mieszanek paszowych. Odpady wynikające z przetworzenia produktu, charakteryzujące się wysoką zawartością białka, mogłyby być cennym składnikiem pasz dla zwierząt o wysokim wskaźniku wykorzystania. Pozwoliłoby to na np.:  ograniczenie stosowania mączki rybnej, której cena wciąż wzrasta. Zmniejszenie zużycia nasion zbóż przy produkcji pasz pozwoliłoby na ich wykorzystanie w innych gałęziach przemysłu rolno-spożywczego.

Ponadto białko owadzie ma duży potencjał jako komponent ludzkiej diety. Istnieje nawet propozycja, że ze względu na wysokie walory odżywcze białko owadzie mogłoby stanowić składnik żywności dla kosmonautów. Spożywanie owadów jest powszechne m.in. w krajach Ameryki Północnej i Południowej, gdzie owady są zbierane na farmach. W wielu regionach na świecie są prowadzone różne praktyki, mające na celu zwiększenie populacji określonych owadów, np.: celowe ścinanie drzew palmowych w tropikach, co stymuluje składanie jaj u owadów Rhynchophorus spp.

W Meksyku, ze zbioru insektów Sphenarium purpurascens (rodzaj konika polnego) okoliczna ludność czerpie podwójną korzyść. Owady te są szkodnikiem żerującym m.in. na polach kukurydzy, fasoli i lucerny. W celu ochrony upraw są one systematycznie „zbierane”, a następnie... sprzedawane jako żywność przeznaczona dla ludzi. Tak więc, pola są chronione –  a ludzie posileni. Dochód ze sprzedaży insektów sięga ok. 3000 dolarów na rodzinę, a całkowita ilość biomasy wynosi ok. 100 ton! Owady te są określane jako „Chapulines”, a podawane z chili stanowią przysmak meksykańskiej kuchni. Kobiety z Nigerii mogą zarabiać na sprzedaży jadalnych pasikoników z pól prosa. Mieszkańcy Kenii zbierają owady w lasach za pomocą tradycyjnych metod. Ze względu na różnorodność gatunkową, walory smakowe i odżywcze, termity cieszą się tu szczególnym uznaniem (np.: Macrotermes subhylinus oraz Macrotermes bellicosus). Niektóre owady są komercyjnie uprawiane na farmach w celu sprzedaży lub przygotowania do spożycia, np.: Rhynchophorus ferrugineus i Lethocerus indicus w Tajlandii czy wodne chrząszcze w Chinach.

Możliwość wykorzystania białka owadziego jest obiecującym kierunkiem w rozwoju przemysłu pasz. W celu komercjalizacji produkcji, niezbędne jest opracowanie procedur przetwarzania owadów w składniki żywności, które będą korzystne zarówno pod względem ekonomii, jak i bezpieczeństwa. Niezwykle ważne jest przeprowadzenie badań na temat preferencji konsumentów. Warto brać pod uwagę, że o ile część potencjalnych konsumentów byłaby skłonna zaakceptować białko owadzie w paszach dla zwierząt, wprowadzenie go do własnej diety mogłoby spotkać się z brakiem entuzjazmu, np.: ze względu na bariery kulturowe. Przy przygotowywaniu i prowadzeniu ewentualnych kampanii edukacyjnych promujących wykorzystanie owadów w różnych aspektach przemysłu rolno- spożywczego nie należy pomijać faktu, iż każdy człowiek ma prawo wyboru, które należy uszanować.

Agnieszka Wasyńczuk