Lewiatan Business Angels to największa w Polsce siecią Aniołów Biznesu, działającą przy Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Zajmuje się kojarzeniem atrakcyjnych projektów inwestycyjnych z inwestorami poszukującymi nowych, ciekawych projektów, mających duży potencjał wzrostu. LBA współpracuje z kilkudziesięcioma zaufanymi inwestorami. Są to starannie wybrani przedsiębiorcy lub menedżerowie, którzy dysponują kapitałem w wysokości od kilkuset tysięcy do kilku milionów złotych. Oprócz zaangażowania finansowego w nowy projekt wnoszą również wsparcie merytoryczne, doświadczenie i kontakty biznesowe, a także wspierają wiarygodność nowego przedsięwzięcia swoją reputacją. Celem firmy jest także propagowanie idei Aniołów Biznesu i aktywizacja rynku. LBA staje się więc naturalnym miejscem spotkań doświadczonych biznesmenów i menedżerów oraz przedsiębiorców poszukujących inwestorów.

Blanka Majda - Anioł Biznesu to prywatny inwestor (przedsiębiorca lub zamożna osoba) wspierający wybrane pomysły biznesowe, głównie w początkowej fazie ich działalności (start-up). Czy możliwe jest aby w roli Anioła Biznesu wystąpiła spółka z o.o.?

Jacek Błoński, Prezes, Lewiatan Business Angels –  „Najczęściej zakładana jest nowa spółka lub (rzadziej) inwestor dołącza do istniejącego już podmiotu. Warto pamiętać że, często inwestor nie działa sam. Tworzone są tzw. syndykaty – grupy kilku aniołów wspólnie inwestujących w jedno przedsięwzięcie. Z jednej strony gwarantuje to firmie dostęp do szerszych kompetencji menadżerskich, z drugiej pomaga inwestorom zdywersyfikować ryzyko.”  

Jak należy rozumieć sformułowanie, że Anioły Biznesu wypełniają tzw. lukę kapitałową?

Jacek Błoński – „Aniołowie Biznesu wspierają firmy w początkowych fazach rozwoju tzw. seed i start-up. Na tym etapie firma jest jeszcze w fazie pomysłu lub dopiero raczkuje na rynku. Fundusze własne przedsiębiorcy już nie wystarczają na rozwój przedsięwzięcia, a z drugiej strony trudno mu otrzymać finansowanie zewnętrzne od banków (zazwyczaj wymagają zabezpieczeń) lub funduszy VC/PE (nie są zainteresowane inwestycją ze względu na nieproporcjonalnie wysokie koszty wyceny). Generalnie luka kapitałowa to zapotrzebowania na kapitał pomiędzy 200 tyś a 1,5 mln euro, czyli kwoty zbyt duże dla przedsiębiorcy, jego rodziny i przyjaciół a zbyt małe dla funduszy VC/PE. W tym właśnie obszarze znajdują się anielskie inwestycje.”

Czy dofinansowana spółka może liczy na wspieranie jej działalności także w kolejnych etapach rozwoju?

Jacek Błoński – „Tak. Wyróżnikiem inwestycji Aniołów Biznesu jest właśnie to, że aktywnie wspierają oni spółkę. Nie tylko kapitałem ale też swoją wiedzą, doświadczeniem, kontaktami biznesowymi. Inwestor pełni rolę swoistego mentora, stale zaangażowanego w firmę. Inwestuje przecież swoje własne pieniądze, więc zależy mu by firma odniosła sukces. Inwestycja Anioła zwykle podzielona jest na transze, rozłożona w czasie. W trakcie negocjowania umowy pomiędzy inwestorem a przedsiębiorcą ustala się w jakich kwotach i kiedy nastąpi wsparcie kapitałowe. Wypłata kolejnych transz uzależniona jest od zrealizowania przez firmę konkretnych celów – kamieni milowych projektu.”

Jak wygląda zaangażowanie w przedsięwzięcie Aniołów Biznesu na tle innych form finansowania?

Jacek Błoński – „Tak jak już mówiłem anielskie inwestycje wyróżnia zaangażowanie na wczesnym etapie rozwoju firmy i zaangażowanie osobiste inwestora. Niezwykle istotnym czynnikiem jest również relacja osobista pomiędzy inwestorem a pomysłodawcą. Gdy firma jeszcze nie działa, jest na etapie pomysłu lub początku jego realizacji niezwykle ciężko jest ocenić jej szanse na powodzenie. Dlatego Anioł de facto inwestuje w ludzi, w zespół, w pomysłodawcę. Dobry, zmotywowany i kreatywny zespół jest w stanie nawet ze średniego pomysłu zrobić hit biznesowy. Słaby zespół ma znikomą szansę na sukces, nawet z najlepszym pomysłem. Dla banków i funduszy liczą się natomiast dokumenty i cyfry. Dla Anioła ważniejsza jest relacja, swoista chemia.”

Jakie projekty są najbardziej interesujące z punktu widzenia inwestora?

Jacek Błoński – „Sieć Lewiatan Business Angels nie nakłada ograniczeń branżowych. Inwestujemy w dobrze rokujące projekty z różnych sektorów, kierując się naszym doświadczeniem. Projekt musi być przygotowany. Niestety większość projektów trafiających do LBA jest słabo opracowana. Brakuje researchu konkurencji, analizy słabych i silnych stron, modelu biznesowego. To można nadrobić. Jeżeli pomysł nas zainteresuje pomagamy go dopracować, oszacować, poprawić biznesplan i inne dokumenty. Jednak często zdarza się, że brakuje podstawowego przygotowania merytorycznego, wizji działań i rozwoju, szkicowego choćby biznesplanu. Takie pomysły nie mają szansy na przejście nawet przez wstępną weryfikację.”

Czy wśród przedsięwzięć realizowanych przez Business Angels jest miejsce na biotechnologię?

Jacek Błoński – „Zdecydowanie tak. Wg badan prowadzonych przez EBAN - Europejską Sieć Aniołów Biznesu, biotechnologia znajduje się w czołówce sektorów, którymi zainteresowani są Aniołowie (zaraz za ICT i Software/ Multimedia).”

W zamian za pieniądze, które Anioł zapewnił firmie dostaje on akcje (udziały) w przedsiębiorstwie. Jaka jest wartość tych akcji? Od czego zależy ich ilość?

Jacek Błoński – „Anioł zakłada spółkę wraz z pomysłodawcą i obejmuje w niej udziały. Z reguły jest to pakiet mniejszościowy pomiędzy 20 a 45%. Wartość udziałów zależy oczywiście od wyceny firmy. Liczba objętych udziałów definiowana jest w umowie. Czasem, zwłaszcza w przypadku firm wymagających ogromnego nakładu pracy, by mogły zacząć przynosić zyski, zdarza się, że inwestor obejmuje większy pakiet. Wszystko to jest obszarem negocjacji przed podpisaniem umowy inwestycyjnej.”

Inwestycje realizowane przez Lewiatan Business Angels narażone są czasem na ekstremalnie wysokie ryzyko np. młoda spółka może szybko upaść. Czy właśnie stąd wynikają wymagania bardzo wysokich zysków?

Jacek Błoński – „Światowe statystyki pokazują, że na 10 zrealizowanych transakcji 6 do 8 upadnie, 2 wychodzą na zero a jedynie 1-2 przyniesie zysk. Firmy, które zarobią muszą zrekompensować Aniołom poniesione straty. Dlatego poszukiwane są projekty mające potencjał do generowania 30-krotnego zwrotu.”

Profesjonalni Aniołowie Biznesu wyszukują inwestycje, które mają potencjał do przyniesienia przynajmniej 10% stopy zwrotu (w skali roku) w perspektywie około 5 lat. Ich sposobem na zrealizowanie zysków jest wyjście z inwestycji poprzez przejęcia i połączenia, kiedy to mogą oni odsprzedać swoje akcje. Czy ten warunek eliminuje finansowanie przez Lewiatan Business Angels rozwoju leków biotechnologicznych?

Jacek Błoński – „To o czym Pani mówi to założenia, sytuacje modelowe. Z reguły inwestycje trwają 3 do 6 lat, poszukiwane są takie które mogą przynieść trzydziestokrotny zwrot. Nie są jednak wykluczone odstępstwa. Decyzja o inwestycji należy do konkretnego człowieka, jest bardzo subiektywna. Nie można z góry wykluczyć ciekawego projektu, który przekracza te ramy.”

Jak potencjalny kandydat do finansowania powinien przygotować swój biznesplan? Czy korzystanie z firm doradczych w tym zakresie pomaga czy przeszkadza w osiągnięciu zamierzonego rezultatu?

Jacek Błoński – „Należy pamiętać, że biznesplan jest tylko środkiem do osiągnięcia celu – przekonania Anioła do inwestycji. Oprócz niego potrzebne będą jeszcze inne dokumenty np. streszczenie menadżerskie, prezentacja pitchingowa. Najważniejsze, by były dobrze przemyślane i staranie przygotowane. Najczęstszym błędem jest zbytni optymizm pomysłodawców, wręcz myślenie życzeniowe. Wszystkie prognozy muszą uwzględniać również pesymistyczne scenariusze. Wsparcie firm doradczych może być przydatne w tworzeniu estymacji finansowych, jednak nie wyręczą one pomysłodawcy w dopracowaniu samego pomysłu.”

Co jest najważniejszym kryterium przy ocenie potencjału spółki?

Jacek Błoński – „Najczęściej wymieniane kryteria to: zdeterminowany zespół; potencjał wzrostu przedsięwzięcia (a więc szansa na oczekiwany zwrot z inwestycji); miejsce produktu na rynku – najlepiej by zaspakajał istotną potrzebę konsumentów i wypełniał niszę rynkową; przewaga konkurencyjna – poszukiwane są projekty przewyższające lub wyprzedzające konkurencję, zwłaszcza te objęte ochroną własności intelektualnej; model biznesowy – jasno zdefiniowany i adekwatny do specyfiki produktu bądź usługi; finanse – klarowne i racjonalne założenia biznesplanu.”

Przez jakie etapy procesu inwestycyjnego musi przejść pomysłodawca zanim dojdzie do zawarcia transakcji z inwestorem? Czy klient ponosi jakieś koszty związane z tą procedurą?

Jacek Błoński – „Po pierwsze prosimy o przesłanie nam skróconej wersji biznesplanu. My oceniamy wstępnie projekt i jeśli spełnia nasze kryteria, prosimy o szersze jego zaprezentowanie, przedstawienie danych, w tym projekcji finansowych. Ten etap wstępnej weryfikacji nazywamy screeningiem. Następnie odbywają się spotkania robocze, na których poznajemy pomysłodawcę oraz wyjaśniamy kolejne wątpliwości, dopracowujemy projekt. Gdy oceniamy, że projekt jest dobry i już odpowiednio dopracowany, kierujemy go do inwestorów. Zazwyczaj działamy zgodnie z zasadą „perfect match” – znamy preferencje Aniołów, znamy potrzeby autora pomysłu i staramy się je dopasować. Może być też inaczej, mniej indywidualnie – średnio co 6 tygodni mamy spotkania o nazwie LBA Investors’ Day, na które zapraszamy 2-3 pomysłodawców, którzy mają okazję zaprezentować się przed inwestorami. W samych negocjacjach nie bierzemy udziału, odbywają się już bezpośrednio między stronami, natomiast po sfinalizowaniu transakcji pobieramy 5% prowizji od kwoty inwestycji w ciągu pierwszych 24 miesięcy. To wynagrodzenie pozwala funkcjonować sieci. Jeśli ktoś rozłoży dofinansowanie na transze pobieramy naszą część tylko z tych kwot, które zostaną przelane w ciągu 24 miesięcy.”

Jak wypada porównanie inwestycyjne Polski w stosunku do rynków zachodnich - Europy i USA?

Jacek Błoński – „Polski rynek aniołów biznesu jest jeszcze we wczesnej fazie rozwoju. Zresztą cała Europa ma duże zaległości do nadrobienia. Szacuje się, że w Europie jest ok. 75 tys. inwestorów, w Stanach – statystyki mówią o nawet 250 tysiącach. Ok. 10% nowopowstałych firm w USA to anielskie inwestycje. Intensywnie pracujemy, by szeroko rozpropagować ideę Aniołów Biznesu, by jak najwięcej doświadczonych biznesowo, zamożnych osób, wybierało ten sposób inwestycji, by jak najwięcej pomysłodawców zgłaszało się do sieci Aniołów w poszukiwaniu finansowania.”

W grudniu 2008 roku PKPP Lewiatan pozyskała finansowanie ze środków europejskich, w rekordowej wysokości ponad 14 milionów złotych. Na co zostanie przeznaczona ta kwota?

Jacek Błoński – „Fundusze zostały pozyskane na realizację projektu „Aktywizacja i podnoszenie kompetencji rynku Aniołów Biznesu w Polsce”. Projekt rozpoczął się w 2008 roku i potrwa do końca 2013. Celem naszych działań jest przede wszystkim rozpropagowanie idei Aniołów Biznesu, edukacja przedsiębiorców i inwestorów – przygotowanie ich do zawierania transakcji. Ponadto staramy się przenosić na polski rynek najlepsze zasady funkcjonowania sieci anielskich, implementować światowe wzorce. Co roku realizujemy w całej Polsce kilkadziesiąt szkoleń, seminariów, warsztatów. Kierujemy je zarówno do początkujących przedsiębiorców, poszukujących finansowania dla swoich projektów, jak i inwestorów, potencjalnych Aniołów Biznesu. Organizujemy konferencje naukowe, konkursy biznesplanów, spotkania ze środowiskiem akademickim. Przygotowujemy i wydajemy publikacje edukacyjne o łącznym nakładzie 60 tysięcy egz. Krótko mówiąc informujemy, edukujemy i szkolimy.”

Dziekuję za rozmowę.

Jacek Błoński, szef Lewiatan Business Angels, jako pierwszy Polak i przedstawiciel Europy Środkowo-Wschodniej został wybrany wiceprezydentem Zarządu European Business Angels Network (EBAN) – europejskiej organizacji aniołów biznesu. Do zadań Jacka Błońskiego należy wdrażanie strategii EBAN, która w głównej mierze koncentruje się na rozprzestrzenieniu idei aniołów biznesu i pozyskiwaniu nowych partnerów, szczególnie w Europie Środkowej i Wschodniej. Jest także odpowiedzialny za pozyskiwanie funduszy Venture Capitals i Early Stage Fund.

red. Blanka Majda

Portal biotechnologia.pl składa podziękowania Panu Jackowi Błońskiemu za udzielenie wywiadu.