Fot. materiały prasowe 

Instytut Genetyki Człowieka PAN w Poznaniu od kilkunastu lat popularyzuje genetykę i nauki biologiczne. Celem tych działań jest m.in. zwiększenie wśród społeczeństwa wiedzy o pracy naukowca i standardów związanych z pracą badawczą. Pracownicy Instytutu są założycielami stowarzyszenia Gen-i-już. Zadania związane z popularyzacją genetyki realizuje w tej chwili specjalnie do tego powołany zespół pracowników, liczący ok. 30 osób. – Przedstawiane są tematy zarówno o charakterze ogólnym, dotyczącym m.in. tego, czym jest genetyka, jakie ma znaczenie w naszym życiu, jak i tematy bardziej szczegółowe, odpowiadające zagadnieniom badawczym, którymi Instytut zajmuje się na co dzień, jak np. komórki macierzyste, przyczyny powstawania nowotworów, np. białaczek i chłoniaków, chorób cywilizacyjnych, chorób rzadkich, niepłodności itp. – wymienia Agnieszka Możejko, koordynator ds. badań w Instytucie Genetyki Człowieka PAN.

Od początku XXI w. laboratoria Instytutu Genetyki Człowieka PAN w Poznaniu są otwarte dla najmłodszych. Pracownicy Instytutu przekazują wiedzę o podstawach działania ludzkiego ciała i komórek, warsztacie genetycznym oraz podstawowych zasadach biologii molekularnej. Co tydzień w Instytucie organizowane są też zajęcia warsztatowe poświęcone genetyce dla grup dzieci i młodzieży. Są to interaktywne wykłady, eksperymenty, wycieczki po Instytucie czy gry edukacyjne. Z warsztatów corocznie, pomijając czas pandemii, korzysta ok. 1 tys. uczestników. W latach 2019-2020 dla uczniów poznańskich szkół podstawowych przeprowadzono zajęcia z genetyki w ramach projektu „Dlaczego Krysia ma piegi, a Olek jest wyższy od Romka?”, współfinansowane przez Urząd Miasta Poznania w ramach Mobilnej Akademii Nauki. Z kolei w 2021 r. Instytut zrealizował projekt pt. „Poznaj fascynujący świat genetyki – warsztaty dla dzieci przedszkolnych i wczesnoszkolnych” ze szkół regionu Wielkopolski dofinansowany przez MEN. Instytut działania popularyzujące genetykę prowadzi nie tylko dla dzieci i młodzieży, ale także dla wielu innych grup. Przykładowo dla seniorów w latach 2015-2016 we współpracy z Centrum Inicjatyw Senioralnych zrealizowano dwie edycje projektu „W zdrowym ciele zdrowy gen – czyli co robić, by nowotwory omijały nas z daleka?”, dofinansowane przez Urząd Miasta Poznania.

W 2018 r. w renomowanym czasopiśmie „American Journal of Medicine” zespół IGC PAN wraz z naukowcami z innych ośrodków opublikował analizy makroskopowe serca Fryderyka Chopina, wskazując na przyczynę śmierci kompozytora. Badania spotkały się z wielkim zainteresowaniem mediów na całym świecie. Artykuły na temat tego wydarzenia przygotowały redakcje m.in. „The Guardian”, „The New York Times”, „The Washington Post” czy „Nature”. W ostatnim czasie wiele miejsca w Instytucie poświęcono na zagadnienia związane z pandemią COVID-19. – Pracownicy naukowi Instytutu angażowali się w działalność edukacyjną, prezentując m.in. wykłady otwarte na ten temat, uczestniczyli w dyskusji na łamach mediów regionalnych i ogólnopolskich, dotyczącej m.in. testów diagnostycznych i przyczyn zakażeń oraz podejmowali wysiłek propagowania zachowań zgodnych z normami sanitarnymi, a także konieczność szczepień – informuje Możejko. Badacze z poznańskiego Instytutu Genetyki Człowieka PAN porównali też genomy wszystkich odmian wirusów SARS-CoV-2 obecnych w Polsce, o czym pisała polska prasa. Na początku 2021 r. Instytut we współpracy z Urzędem Miasta Poznania zorganizował akcję społeczną „Testuj z nami Nowy Rok 2021”, w ramach której testami różnicującymi zakażenie na SARS-CoV-2 i grypę za darmo badano mieszkańców miasta. Akcję realizowano za pomocą social mediów.

W działalności popularyzatorskiej IGC PAN współpracuje z różnymi podmiotami, np. ze szkołami, głównie z województwa wielkopolskiego, organizacjami pozarządowymi, np. zrzeszeniami pacjentów, Centrum Inicjatyw Senioralnych, samorządami – urzędami miast, gmin i województwa. Jak tłumaczy Agnieszka Możejko: – Edukacja społeczeństwa stanowi jeden z filarów idei odpowiedzialnych badań i innowacji (RRI – ang. Responsible reasearch and innovation). Stworzony przez Instytut autorski program edukacji genetycznej, skierowany dla wielu grup społecznych i wiekowych, włączając w to najmłodszych uczestników, doskonale wpisuje się w idee RRI i możemy go traktować jako najważniejsze osiągniecie jego działań. Jak ważna jest edukacja w tym obszarze, przekonaliśmy się w czasie pandemii, gdzie zastosowanie szczepionek opartych na najnowszych technologiach inżynierii genetycznej tylko w społeczeństwie akceptującym i doceniającym osiągnięcia nauki miało szansę dać oczekiwany efekt odporności populacyjnej.

Od lat Instytut bierze udział w Poznańskim Festiwalu Nauki i Sztuki, Nocy Biologów czy Tygodniu Mózgu, a od 2018 r. jest oficjalnym współorganizatorem Nocy Naukowców. Instytut Genetyki Człowieka PAN w Poznaniu istnieje od 1974 r. i jest wiodącym ośrodkiem genetyki człowieka w Polsce. Główne dziedziny badawcze Instytutu to: cytogenetyka, genetyka molekularna, patologia komórkowa, biologia rozrodu, mutageneza i biotechnologia. Prowadzone w Instytucie badania genetyczne mają nie tylko aspekt poznawczy, ale znajdują również zastosowanie w diagnostyce i leczeniu chorób.

Autorka: Anna Mikołajczyk-Kłębek, Nauka w Polsce (PAP)