Komórki STAP (ang. stimulus‑triggered acquisition of pluripotency) to nowe odkrycie japońskich naukowców, którym przewodzi dr Haruko Obokata z instytutu RIKEN Center for Developmental Biology w Kobe. Doniesienia zostały opublikowane w ostatnim czasie na łamach magazynu Nature.

Istotą przełomowego odkrycia jest udowodniona w warunkach laboratoryjnych możliwość indukcji pluripotencji w dojrzałych komórkach bez manipulacji metodami inżynierii genetycznej, a za pomocą stresu środowiskowego. Zadziwiająco prosto metoda, jaką jest umieszczenie komórek w środowisku o obniżonym pH, okazuje się skutkować indukcją właściwości pluripotencjalnych w ssaczych komórkach somatycznych. Innymi słowy, za pomocą zastosowania odpowiedniego zewnętrznego czynnika stresowego, na przykład w postaci obniżonego pH środowiska, można spowodować przeprogramowanie dojrzałych komórek w komórki macierzyste.

Sama dr Obokata zaznacza, że pierwsze wyniki badań, wskazujące na taki wpływ czynników stresowych na dojrzałą komórkę, zadziwiły ją samą. Dotąd bowiem nie było wiadomo, że zmiany warunków środowiskowych mogą prowadzić do przekształcania się komórek somatycznych w pluripotencjalne. Co ciekawe, nowa metoda jest bardziej efektywna i wydajna, niż znana i uhonorowana w 2012 roku nagrodą Nobla metoda indukcji pluripotencji autorstwa innego japońskiego badacza, Yamanaki.

Japońscy naukowcy opublikowali w Nature wyniki prac, które prowadzili na mysich komórkach krwi, ale rozpoczęto już realizację badań z zastosowaniem komórek ludzkich. Jak każde tego gatunku osiągnięcie, to także rodzi liczne pytania, między innymi o nieznane dotąd mechanizmy zależności pomiędzy środowiskiem zewnętrznym a genomem komórki, czy o możliwie pełne zrozumienie biologii komórek STAP. Przed badaczami zatem jeszcze wiele dociekań i eksperymentów, które pozwolą udzielić niezbędnych odpowiedzi.

Tym nie mniej specjaliści na całym świecie komentują nowe doniesienia jako rewolucyjne i wybitne. Jeżeli nową metodę uda się potwierdzić i zbadać szczegółowo na ludzkich komórkach somatycznych, to nowoczesna biologia z pewnością pokona kolejny milowy krok w rozwoju dziedziny komórek macierzystych.