Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Helicobacter pylori - odkrycie dzięki poświęceniu
Pierwsi medycy często przeprowadzali eksperymenty na sobie, aby potwierdzić słuszność swoich tez. Metoda przeprowadzania eksperymentów na „samym sobie” pozwoliła potwierdzić na przykład, że H. pylori przyczynia się do rozwoju choroby wrzodowej żołądka. W 2005 roku, J. Marshall i J.R. Warren uhonorowani zostali Nagrodą Nobla za badania nad H. pylori. Obecnie dobrze poznanych i opisanych jest około 20 gatunków, będących przedstawicielami rodzaju Helicobacter, jednak to H. pylori wzbudza najwięcej emocji w literaturze fachowej.

 

Jak odkryto H. pylori

Bakterie H.pylori odkryto już w 1875 roku w Niemczech, jednak ze względu na nieudane próby hodowli w laboratorium zaniechano badań nad nimi. W 1899 roku, Polak- Walery Jaworski (Uniwersytet Jagielloński) opisał helikalne bakterie w żołądku psa.  Dopiero w drugiej połowie XX wieku, Robin Warren zaobserwował przypadkiem „dziwne” bakterie, które kolonizowały śluzówkę żołądka pacjentów zmagających się z chorobą wrzodową. Zaintrygowany swoimi obserwacjami, podzielił się informacjami z J. Marshallem. Po setkach biopsji i niepowodzeń, udało im się wyizolować bakterię, która wzbudziła takie zainteresowanie Warren’a.  Naukowcy stwierdzili, że bakteria ta obecna jest  u 90% pacjentów, którzy zmagali się  ze stanami zapalnymi żołądka czy chorobą wrzodową żołądka/ dwunastnicy. Wyniki swoich badań nad H.pylori zaprezentowali już w 1983 roku, podając, że bakteria ta może być głównym czynnikiem etiologicznym choroby wrzodowej żołądka.  Co ciekawe, aby potwierdzić wyniki swoich badań, Marshall i Warren poświęcili własne zdrowie, wypijając zawiesinę wyizolowanych bakterii i obserwując u siebie pojawiające się objawy choroby wrzodowej żołądka.

 

Ryc. 1 Marshall, odkrywca H.pylori

 

Morfologia, identyfikacja i podstawowe informacje

 

H.pylori (dawniej Campylobacter pylori) jest czynnikiem etiologicznym nieżytów żołądka czy choroby wrzodowej dwunastnicy. Jak podaje E. Szewczyk, bakterie te również izolowane są z nowotworów żołądka czy w przypadku chłoniaka układu chłonnego MALT.

Ryc.2 Helicobacter pylori, (źródło: http://info.fujita-hu.ac.jp/~tsutsumi/photo/photo002-6.htm)

 

H. pylori zaliczany jest do gram-ujemnych pałeczek, o kształcie helikalnym.  Według WHO około 70% ludności krajów rozwijających  i ok 30% ludności krajów rozwiniętych, zarażonych jest tą bakterią. Co ciekawe, tylko w kilku procentach przypadków dochodzi do uaktywnienia białek powierzchniowych bakterii, a w konsekwencji do poważnych chorób układu pokarmowego.

Bakterie H.pylori są stosunkowo długie (nawet 5µm), delikatne, wygięte w kształt litery S lub U; rzęski niezwykle ruchliwe, umieszczone są polarnie. Bakterie te wykazują najintensywniejszy wzrost na podłożu Campy-BA, w temperaturze 370C. Ze względu na to, że są mikroaerofilami, hodowane są w warunkach wzbogaconych w 10% CO2 oraz 85% N2. Tworzą szare kolonie, wykazują dodatnie wyniki testów na obecność katalazy, oksydazy czy ureazy.

Diagnostyka wykrycia H.pylori oparta jest przede wszystkim na testach serologicznych i biochemicznych. Ostatnio jednak dość powszechnie zaczyna być stosowana metoda Q-PCR (real time quantitive assay), która umożliwia określenie rzeczywistej liczby kopii genu ureC. W komórce bakterii obecna jest tylko jedna kopia tego genu, dzięki czemu metoda Q-PCR pozwala określić rzeczywistą liczbę bakterii.

 

Chorobotwórczość H.pylori

H.pylori w żołądku może wywoływać uszkodzenia nabłonka śluzówki, które mogą przechodzić w ostre zapalenie. Na skutek stanu zapalnego, zmniejsza się produkcja śluzu i kwasu solnego. Za uszkodzenia śluzówki odpowiadają produkty metabolizmu bakterii, takie jak proteazy, cytotoksyna A czy neutralizujący kwas solny amoniak. Przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka może przyczynić się do atrofii błony śluzowej, pojawienia metaplazji jelitowej a także, przyczynić się do choroby wrzodowej, zwiększenia ryzyka zachorowania na raka żołądka czy chłoniaka MALT.

 

Leczenie

Za najskuteczniejszą metodę leczenia uznaje się całkowite usunięcie bakterii ze śluzówki żołądka (zabieg eradykacji). W przypadku farmakoterapii stosuje się terapię potrójną (standardowe terapie oparte na wykorzystaniu jednego antybiotyku nie przynoszą oczekiwanych rezultatów).  Terapia potrójna skuteczna jest nawet w 90% przypadków, w terapii często wykorzystuje się klarytromycynę, amoksycylinę, metornidazol, inhibitory pompy protonowej jak omeprazol czy esomeprazol.

 

opracowała Edyta Bańcyr

Źródła

Źródła:

Marshall B., Adams P.C 2008. Helicobacter pylori: A Nobel pursuit? Can J Gastroenterol. 2008 November; 22(11): 895–896.

http://www.nytimes.com/2005/10/04/science/04nobe.html?pagewanted=all&_r=0

Ocaña Andrade E., Espinosa Soberanes JA., Marañón Sepúlveda M., Díaz Oyola M., Yañez Montes C. Campylobacter pylori in endoscopic biopsies of the gastric antrum and its association with chronic gastritis]. „Rev Gastroenterol Mex”. 4 (54), s. 207-11, 1990

Klein PD., Gilman RH., Leon-Barua R., Diaz F., Smith EO., Graham DY. The epidemiology of Helicobacter pylori in Peruvian children between 6 and 30 months of age.. „Am J Gastroenterol”. Dec;89. 12, s. 2196-200, 1994.

Szewczyk Eligia. Diagnostyka bakteriologiczna. Wydawnictwo Naukowe PWN

KOMENTARZE
Newsletter