Prof. Aaron Ciechanover uznawany jest za jedną z wielkich postaci dzisiejszej medycyny. W 2004 r. wraz z prof. Avramem Hershko i Irwinem Rose otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za odkrycie cyklicznego mechanizmu degradacji białek w organizmach wyższych z udziałem ubikwityny. Osiągnięcie to rzuciło nowe światło na zagadnienie samoregulacji komórek, a konkretnie niszczenia uszkodzonych, wadliwych białek w żywych organizmach. Od tego momentu nastąpił zwrot w badaniach nad chorobami nowotworowymi, w tym także dla firm farmaceutycznych, które prześcigają się w opracowaniu nowych form leków dla pacjentów onkologicznych.
“The Revolution of Personalized Medicine – Are We Going to Cure all Diseases and at What Price?” – to tytuł wykładu wygłoszonego przez Noblistę 27 września w auli Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego. Jak wskazuje tytuł, prof. Ciechanover zaprezentował na nim główną ideę tzw. medycyny spersonalizowanej (ang. Personalised Medicine), która coraz częściej zastępuje konwencjonalne podejście do leczenia pacjenta.
Panel poświęcony temu zagadnieniu zaistniał również podczas ostatniej edycji BioForum w Brnie (link). Prelegentami wówczas byli m.in. przedstawicielka amerykańskiego koncernu Life Technologies Evangeline Gonzales oraz Dyrektor Naukowy z Abbott Moleculars (Niemcy) – dr Jehns Dhein. Dziedzina ta rozwija się praktycznie z dnia na dzień, a nowości i doniesienia ze świata PM będziemy śledzić na bieżąco m.in. przy okazji zbliżającej się 12-tej edycji BioForum (22-23 maja, Budapeszt).
Przeczytaj również:
Założeniem medycyny XXI jest właśnie spersonalizowana diagnostyka pacjenta i adekwatny do niej dobór sposobu leczenia. Prof. Ciechanover, który oprócz bycia biologiem jest również lekarzem, przedstawił to zagadnienie na przykładzie pacjentek ze zdiagnozowanym rakiem piersi.
„Dzięki specjalistycznej diagnostyce i dokładnej analizie mikroskopowej nie myślimy już jak dotąd, że jest jeden rodzaj raka piersi. Rak piersi może objawić się w 2 postaciach: tej uleczalnej i niestety nieuleczalnej. To dwie zupełnie inne choroby, do których stosowane leczenie powinno być zupełnie odmienne” – uświadamiał prof. Ciechanover podczas swojego wykładu, dokumentując to zdjęciami komórek nowotworowych.
Różnice w dobraniu sposobu leczenia są możliwe od niedawna właśnie dzięki niewiarygodnym postępom medycyny spersonalizowanej. To właśnie poprzez obserwacje reakcji komórek nowotworowych in vitro na działanie leków jesteśmy w stanie ocenić czy dana dawka leku czy nawet sam lek jest odpowiedni dla pacjenta.
„Dotychczas wyznawano filozofię: są podejrzenia raka – stosujemy ogólnodostępne sposoby leczenia, np. chemioterapię która zasięgiem obejmuje często również inne, niezainfekowane tkanki. Teraz zaczynamy dojrzewać do tego, żeby zastanowić się czy na konkretnych pacjentów w ogóle chemioterapia zadziała” – dodaje Noblista.
Medycyna odchodzi powoli od konwencjonalnych metod diagnozy, szukając przyczyn m.in. w ludzkim materiale genetycznym. Właśnie analiza DNA pacjenta pozwala w dzisiejszej dobie ocenić czy dana osoba odziedziczyła gen mogący być przyczyną rozwoju choroby o podłożu genetycznym.
„I to jest właśnie ta druga strona medalu. Bo co powiedzieć młodej kobiecie, stojącej u progu kariery, nierzadko świeżo upieczonemu małżonkowi, u którego ojca/matki wykryto gen odpowiedzialny za rozwój choroby, np. raka piersi. Nakłaniać ją do zrobienia testu na obecność tej sekwencji? Jeśli tak, jakie to będzie miało konsekwencje w jej dalszym funkcjonowaniu w społeczeństwie, rodzinie. Może ona nie chce wiedzieć co ją czeka? Objawy mogą wystąpić w bardzo późnym wieku albo wcale może nie dojść do rozwinięcia się choroby. Ale może ten test uratuje jego życie. Oto dylematy z którymi lekarze i pacjenci będą zmagać się coraz częściej. Czy zatem warto wiedzieć więcej?” – tym otwartym pytaniem prof. Ciechanover zakończył swój godzinny wykład, który publiczność przyjęła gromkimi brawami.
Wykład w języku angielskim był otwarty dla wszystkich zainteresowanych. Słuchaczami byli głownie studenci łódzkich uczelni oraz łódzkie środowisko naukowe. Sposób prezentowania nauki, jej problemów i podejście prof. Ciechanovera dla tych którzy nie mięli okazji być w Łodzi można uchwycić oglądając jeden z wielu relacji zamieszczonych w Internecie (link).
Wykład był przedsmakiem wydarzeń z 28 września, kiedy to podczas inauguracji roku akademickiego przez dwie łódzkie uczelnie, rektorzy Uniwersytetu Medycznego i Uniwersytetu Łódzkiego wręczyli tytuł honoris causa dla prof. Ciechanover’a. Prof. Ciechanover przyjechał do Łodzi m.in. z inicjatywy rektora Uniwersytetu Medycznego - prof. Paweł Górskiego oraz prof. Wandy M. Krajewskiej z Uniwersytetu Łódzkiego, którzy brali udział w postępowaniu o przyznanie honorowego doktoratu Nobliście. Prof. Aaron Ciechanover jest jedną z czołowych postaci współczesnej nauki, autorem ponad 200 publikacji naukowych, uhonorowany wieloma nagrodami, członkiem honorowym ponad 20 towarzystw naukowych, w tym od 2007 r. Polskiego Towarzystwa Medycznego. Otrzymał 27 honorowych tytułów naukowych – 15 tytułów doktora honoris causa i 12 tytułów profesora honorowego.
Ciechanover urodził się w 1947 r. w Hajfie w Izraelu. Jego rodzice pochodzili z Polski - ojciec urodził się w Mławie, a matka w Warszawie, zaś jego dziadkowie pochodzili z Ciechanowa. Stąd jego sentyment do naszego kraju uwidoczniony poprzez liczne wizyty, w tym wizyty naukowe, które odbywa do Polski. Sam jednak, jak przyznaje, nie mówi ani nie rozumie naszego języka.
W 1973 r. naukowiec ukończył Wydział Lekarski Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, doktoryzował się w dziedzinie biochemii w Instytucie Technion. Współpracował z Avramem Hershko, a rezultatem tej współpracy było odkrycie UPS – podstawowego szlaku służącego do niszczenia uszkodzonych białek. Odkrycie znalazło zastosowanie w praktyce do tworzenia leków przeciwnowotworowych. Obecnie prof. Ciechanover pracuje na Wydziale Lekarskim Izraelskiego Instytutu Technicznego–Technion w Hajfie, gdzie na co dzień ma do czynienia z pacjentami onkologicznymi, głównie pacjentkami u których zdiagnozowano raka piersi. Oprócz tego nadal utrzymuje kontakt z młodzieżą, prowadząc na uczelni zajęcia z biochemii.
Justyna Grzelak
KOMENTARZE