Różnice w grantach przyznawanych dla trzech wyodrębnionych dziedzin nauki są niewielkie. Przodują nauki ścisłe i techniczne, które mają najwyższy wskaźnik sukcesu (liczba złożonych projektów badawczych na liczbę projektów zaakceptowanych) – 25%. Tym samym otrzymały one najwyższą pulę środków finansowych – 454,2 mln zł. Nauki o życiu, wśród których znajdują się m.in. genetyka, zanotowały nieco niższy wskaźnik wynoszący 22%, co przełożyło się na kwotę 348,7 mln zł. Na ostatnim miejscu znajdują się nauki humanistyczne, z wynikiem 21% i 169,1 mln zł przyznanego finansowania.  Jednak nakłady na tę ostatnią dziedzinę zostały zwiększone w porównaniu do roku ubiegłego o 22 mln.

Jeśli chodzi o liczbę wniosków zakwalifikowanych do finansowania, to ich niekwestionowanym liderem został Uniwersytet Warszawski z liczbą 280 projektów. Na drugim miejscu uplasował się Uniwersytet Jagielloński z liczbą 263, na trzecim natomiast Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – 129 zaakceptowanych wniosków. Największą kwotę otrzymał Uniwersytet Jagielloński, wyprzedzając tym samym Uniwersytet Warszawski o prawie 7,5 mln zł. Współczynnik sukcesu oznaczający, przypomnijmy, liczbę zakwalifikowanych wniosków w stosunku do liczby złożonych, jest najwyższy dla jednostek Polskiej Akademii Nauk. Instytut Fizyki osiągnął finansowanie 60% złożonych wniosków, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego 55%, Instytut Farmakologii 50%. Tym samym pracownicy mniejszych jednostek otrzymują większą kwotę na badania, niż ich koledzy po fachu z  uniwersytetów. Na jednego pracownika większej uczelni przypada maksymalnie 0,1 grantu, natomiast dla kilku pracowników jednostek PAN wskaźnik ten jest 3-4 krotnie wyższy.
 

LIDERZY KONKURSÓW NCN
 

Andrzej Jajszczyk, dyrektor Narodowego Centrum Nauki, w wypowiedzi dla portalu Biotechnologia.pl tak podsumowuje miniony rok: „Rok 2013 był rokiem konsolidacji i ulepszania naszych procedur. Przygotowaliśmy, wspólnie z NCBR, już dziesiąty rodzaj naszych konkursów, czyli TANGO. Konkurs ten pozwala na finansowanie projektów będących na pograniczu nauk podstawowych i stosowanych.” Wśród projektów zgłaszanych do finansowania, najważniejsze dla NCN są te zgłoszone przez młodych naukowców. Obligatoryjnie wskaźnik osób młodych (do 35 roku życia), spośród wszystkich osób otrzymujących granty, wynosi nie mniej niż 20%. W roku ubiegłym natomiast aż połowa wszystkich grantobiorców to młodzi naukowcy.

Celem NCN jest opiniowanie, a następnie finansowanie projektów badawczych.  Oprócz oceny formalnej, polegającej na prawidłowości złożonego wniosku, dokonywana jest również ocena merytoryczna. Przeprowadza ją Zespół Ekspertów, wybranych przez NCN. W ubiegłym roku 1 023 ekspertów weszło w skład 102 Zespołów Ekspertów.  Ponad 7 tys. ekspertów zewnętrznych uczestniczyło w ocenie wniosków, wykonując 11 447 recenzji. Spośród nich, 40% stanowili zagraniczni eksperci. Największa liczba zagranicznych opiniodawców pochodziła ze Stanów Zjednoczonych – 635, następnie kolejno: Wielka Brytania i Niemcy – w obu przypadkach po 286, oraz Francja – 204 ekspertów.

Narodowe Centrum Nauki to instytucja powołana w wyniku reformy systemu finansowania nauki w roku 2010.  Głównym celem jest finansowanie i wspieranie działalności naukowej w zakresie badań podstawowych w celu zdobycia wiedzy o podstawach zjawisk i obserwacji. W ich najnowszym raporcie można zapoznać się również z przykładami finansowych projektów. Spośród nich są:

• W ramach konkursu  MAESTRO: Nadciśnienie tętnicze a zaburzenie krążenia mózgowego: Znaczenie aktywności połączeń neuroanatomicznych, układu współczulnego oraz czynników ryzyka sercowo-naczyniowego.
• W ramach konkursu ETIUDA: Badanie powabnych rozpadów mezonów pięknych.
• W ramach konkursu HARMONIA: Astrometria zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego w satelitarnej misji GAIA – nowe okno badań ciemnej materii w galaktyce.

„NCN wspiera naukowców na wszystkich szczeblach kariery. Ale oczywiście osoby dopiero taką karierę rozpoczynające muszą mieć możliwość zdobywania środków na badania nie konkurując bezpośrednio z osobami o bardzo już dużym dorobku naukowym. Stąd konkursy, takie jak PRELUDIUM, SONATA czy ETIUDA, w których młodzi konkurują wyłącznie między sobą. Doświadczenia nabyte w realizacji tak otrzymanych grantów są później nieocenione w staraniu się o finansowanie o większe na ogół sumy w konkursach typu MAESTRO czy SYMFONIA.” – podkreśla Andrzej Jajszczyk w odpowiedzi na nasze pytanie dotyczące wagi wspierania młodych naukowców.

Bez wątpienia największym sukcesem minionego roku jest duży udział młodych naukowców, wśród wszystkich finansowanych projektów. Dzięki grantom Narodowego Centrum Nauki pomysły tych osób mogą przejść ze stanu konceptualnego do stanu ich realizacji – ze stanu marzeń, do stanu ich urzeczywistnienia.