Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Genom komórek linii HeLa – nowa decyzja o dostępności sekwencji w porozumieniu z potomkami H. Lacks
Kiedy naukowcy z European Molecular Biology Laboratory opublikowali doniesienia o zsekwencjonowaniu genomu komórek linii Hela i udostępnili wyniki w bazach danych, zaprotestowali zarówno bioetycy, jak i potomkowie Henrietty Lacks. To z organizmu tej znanej z nazwiska kobiety w latach 50. ubiegłego wieku pobrano komórki nowotworowe, zapoczątkowując istnienie linii wykorzystywanej dziś na ogromną skalę w laboratoriach na całym świecie. W wyniku silnego sprzeciwu, sekwencja genomowa została wycofana z baz danych. W ostatnich dniach pojawiła się decyzja odnośnie przyszłego dostępu naukowców do danych genomowych komórek linii HeLa.

W marcu 2013 roku zespół naukowców z niemieckiego ośrodka European Molecular Biology Laboratory zakończył proces sekwencjonowania genomu komórek linii HeLa. Jest to nieśmiertelna linia komórek raka szyjki macicy, wyprowadzona z materiału pobranego w 1951 roku od chorej pacjentki, Henrietty Lacks, na 8 miesięcy przed jej śmiercią i bez jej zgody, na co pozwalał ówczesny brak regulacji prawnych. Dziś komórki linii HeLa wykorzystywane są powszechnie w laboratoriach badawczych na całym świecie i są przedmiotem tysięcy publikacji z dziedziny szeroko pojętej biotechnologii.

Uzyskanie i upublicznienie pełnej sekwencji genomu komórek linii HeLa mogło stać się źródłem nieocenionych możliwości szerszego wykorzystania tych komórek jako modelu w różnorodnych badaniach. Jednak sekwencja dostępna była w bazach zaledwie kilka dni. Potomkowie Henrietty Lacks zaprotestowali przeciwko upublicznieniu danych, które określają także cechy genetyczne ich samych, żyjących członków rodziny. Sprzeciw ten spowodował niemal natychmiastowe wycofanie danych z baz przez samych autorów osiągnięcia.

Sprawą zajął się amerykański Narodowy Instytut Zdrowia (ang. National Institutes of Health, NIH), który w ostatnich dniach ogłosił decyzję o przyszłej dostępności sekwencji genomu, podjętą w porozumieniu z potomkami Lacks. Decyzja ta stanowi o przechowywaniu danych genetycznych komórek linii HeLa w chronionych bazach NIH i dostępie do nich dla naukowców, którzy złożą stosowne wnioski, rozpatrywane przez 6‑osobowy zespół. W jego skład wchodzić będzie dwoje potomków Henrietty Lacks, a także bioetycy i naukowcy. Badacze starający się o dostęp do danych będą musieli wykazać, do jakiego typu badań  mają one posłużyć, obiecać dochowanie tajemnicy poznanych sekwencji oraz nie będą mogli kontaktować się z rodziną Lacks.

Przedstawiciele NIH mówią o solidnym kompromisie pomiędzy koniecznością poszanowania prywatności potomków dawczyni a rozwojem nauki. Ten szczególny przypadek nie rozwiązuje jednak szeregu podobnych problemów natury etycznej. W USA nadal można pozyskiwać i publikować pełne sekwencje genomowe bez zgody dawcy materiału, o ile nie ma możliwości imiennej identyfikacji pacjenta, którego DNA poddano sekwencjonowaniu. Tymczasem naukowcy z Whitehead Institute for Biomedical Research w Cambridge, w Massachusetts, udowodnili na przykładzie, że już dziś, na podstawie danych genomowych, genealogicznych oraz informacji innego typu dostępnych w bazach danych, można jednoznacznie zidentyfikować konkretnego pacjenta jako dawcę zsekwencjonowanego materiału.

Wreszcie nierozwiązany pozostaje problem egzekwowania nowych postanowień NIH na świecie. Fragmenty sekwencji DNA zawartego w komórkach linii HeLa są od lat uzyskiwane i gromadzone w wielu laboratoriach. Jak słusznie zauważa Mark Gerstein, biolog z Yale University, amerykańskie postanowienie może nie być przestrzegane przez naukowców z różnych krajów i regionów świata, dlatego bardzo niepewne jest co właściwie uda się osiągnąć ostatnią decyzją NIH.

Źródła

reuters.com (09.08.2013)

KOMENTARZE
news

<Listopad 2022>

pnwtśrczptsbnd
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
1
2
3
4
Newsletter