Omdlenie wazowagalne – krótka charakterystyka

Omdlenie wazowagalne to stan spowodowany niedostatecznym dopływem krwi do mózgu przez określony czas, co powoduje krótkotrwałą utratę przytomności. Należy do najczęstszych i najłagodniejszych form omdlenia – samo w sobie nie jest problematycznym stanem medycznym, jednak może być bardzo uciążliwe. Jeśli epizody utraty przytomności powtarzają się wielokrotnie, należy skontaktować się z lekarzem i wykonać zestaw badań. Omdlenie wazowagalne jest kontrolowane przez jeden z nerwów czaszkowych odpowiedzialnych za nieświadome ruchy ciała, takie jak utrzymanie stałego tętna krwi czy trawienie. Kiedy ciało nadmiernie reaguje na pewne bodźce, aktywuje wówczas nerw błędny, powodując spadek ciśnienia krwi i tętna. Mózg jest stymulowany do wysłania impulsów nerwowych do serca i naczyń krwionośnych, które powodują spadek ciśnienia krwi z powodu spowolnienia akcji serca lub otwarcia naczyń krwionośnych. Jeśli do mózgu napływa mniej krwi, istnieje wysokie prawdopodobieństwo utraty przytomności. Niekiedy przed utratą przytomności mogą pojawić się takie objawy, jak: zawroty głowy, dzwonienie w uszach, uczucie mrowienia, pocenie się, nudności czy ogólne osłabienie. 

Czynniki wyzwalające odmdlenie wazowagalne

Badania wykazały, że omdlenie wazowagalne głównie dotyka dzieci i młodych dorosłych, ale może wystąpić w każdym wieku. Jest bardziej powszechne u kobiet, ponieważ mają one zwykle wyższe tętno spoczynkowe i niższe ciśnienie krwi. Charakteryzują je także inne czynniki wyzwalające utratę przytomności niż u mężczyzn. Ekstremalne wzruszenie i doświadczenie intensywnego stresu emocjonalnego lub bólu, nagły strach, np. na widok krwi czy czynności związanych z krwią, zbyt szybkie wstawanie, głód i odwodnienie – to główne bodźce, które mogą wywołać utratę przytomności. Do równie częstych przyczyn zalicza się również długie stanie, długotrwałą ekspozycję na ciepło czy ogólne wyczerpanie.

Jak ograniczyć częstość omdleń wazowagalnych?

Niektórych ludzi charakteryzuje wysoka skłonność do omdleń i nie jest łatwo im zapobiec. Powód, dla którego doświadczają tego odruchu w tak ekstremalny sposób w przeciwieństwie do innych, nie jest znany. Specjaliści wskazują, że terapia ekspozycyjna czy psychoterapia poznawczo-behawioralna mogą okazać się pomocne w walce z uczuciem lęku związanym np. z widokiem krwi, a tym samym – zmniejszeniu podatności na omdlenia w poszczególnych sytuacjach. Kluczowe jest jednak rozpoznanie czynnika wyzwalającego. Edukacja w tym zakresie może pomóc złagodzić niepokój i zmartwienie oraz wpłynąć na zapobieganie dalszym epizodom. Odpowiednio opracowane techniki mogą okazać się skuteczne w zmianie reakcji na kontakt z określonym czynnikiem budzącym strach, kiedy narażenie będzie następowało w bezpiecznym, kontrolowanym środowisku pod okiem specjalisty. Wówczas możliwe jest przezwyciężenie tego odruchu. Pomocna może być także technika stosowanego napięcia – strategia opracowana w celu zapobiegania omdleniu. Polega na napinaniu mięśni ciała, co podnosi ciśnienie krwi – jeśli te wzrasta, prawdopodobieństwo omdlenia jest mniejsze. Najlepszym sposobem jest jednak unikanie czynników wyzwalających utratę przytomności. Podczas oddawania krwi można odwrócić wzrok od igły, najlepiej też uprzedzić osobę pobierającą krew o skłonności do omdleń – wówczas pracownik służby zdrowia powinien położyć taką osobę, minimalizując prawdopodobieństwo zasłabnięcia, a także zachować wzmożoną czujność.