Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Czy telomery okażą się nowym biomarkerem w medycynie? Badają to naukowcy z Poznania
Czy telomery okażą się nowym biomarkerem w medycynie? Badają to naukowcy z Poznania

Aktualne badania wykazują, że różne markery genetyczne mogą odzwierciedlać zmiany w czasie w zależności od postępu choroby. Jednym z takich obiecujących wskaźników może być długość telomerów. Telomery to struktury chroniące nasz materiał genetyczny przed skracaniem podczas podziału komórek. Wydaje się więc, że mogą one być wykorzystane jako niezależne i skuteczne narzędzie do określenia rokowania.

Fot. Klinika Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, źródło: pedgastro.ump.edu.pl

Hasło „telomery” od lat budziło wiele emocji, nadziei i dyskusji ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia ich długości jako biomarkera starzenia. W momencie pisania tego artykułu, hasło „telomeres” w bazie publikacji naukowych MEDLINE pozwala na identyfikację aż 26 267 rekordów. Mimo tak wielu badań nad tym zagadnieniem nadal trudno formułować stanowcze wnioski. Dla przykładu – powszechnie uważa się, że kobiety mają dłuższe telomery niż mężczyźni. Sugeruje się, że jest to związane z estrogenami. Wyniki badań różnic między płciami są jednak sprzeczne. Na przykład badanie Shiels i wsp. z udziałem 382 osób nie wykazało różnic we względnej długości telomerów między leukocytami kobiet i mężczyzn w wieku 35-64 lat [1]. W meta-analizie podsumowującej badania z udziałem aż 36 230 uczestników potwierdzono, że telomery kobiet są dłuższe od mężczyzn, ale wniosek ten w poszczególnych badaniach był zależny od metody pomiaru [2].

Dotychczas opracowano kilka metod oceny długości telomerów, a każda z nich ma swoje wady i zalety. Aby uniknąć konieczności użycia dużych ilości DNA, wykorzystano metodę analizy długości telomerów opartą na reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR) [3]. Nie istnieją jednak żadne ogólnie przyjęte wartości referencyjne. Techniki oparte na PCR mają wysoką przepustowość i umożliwiają prowadzenie dużych badań epidemiologicznych, jednakże wygenerowane w ten sposób wyniki nie mogą być porównywane między laboratoriami. Ograniczenie to wynika z różnic w jakości i metodyce ekstrakcji genomowego DNA oraz wysokiego poziomu zmienności między pomiarami. Długość telomerów modulowana jest przez różne czynniki wewnętrzne i środowiskowe, których niejednokrotnie nie udaje się wyeliminować. Aby uniknąć podobnych efektów zakłócających, badania przekrojowe powinny koncentrować się na rygorystycznej definicji próbek i ujednoliceniu wieku oraz płci w każdej grupie. Ważnym aspektem badania jest też użycie odpowiedniej tkanki. Najczęstszymi typami komórek wykorzystywanymi w badaniach długości telomerów są krew pełna i komórki jednojądrzaste krwi obwodowej (PBMC). Uznaje się, że krew odzwierciedla dynamikę zmian długości telomerów u człowieka.

Dostępne dane literaturowe wskazują, że długość telomerów związana jest z gorszym przeżyciem w niektórych chorobach np. w przewlekłej białaczce limfocytowej [4]. W badaniach prowadzonych przez Klinikę Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu próbowano zweryfikować hipotezę, że długość telomerów u pacjentów z mukowiscydozą również będzie odmienna w porównaniu z osobami zdrowymi w analogicznym wieku przy podobnym rozkładzie płci (Narodowe Centrum Nauki – 2017/25/N/NZ5/02126). W badaniach w Poznaniu biorą udział zarówno dzieci, jak i dorośli. Mukowiscydoza jest najczęstszą jednogenową chorobą genetyczną w populacji kaukaskiej znacząco skracającą czas życia pacjentów, stąd interesującym zagadnieniem wydaje się ocena rokowniczego znaczenia długości telomerów w tej jednostce chorobowej.

Autorka: Aleksandra Glapa-Nowak,
Klinika Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych,
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Źródła

1. Shiels PG, McGlynn LM, MacIntyre A, Johnson PCD, Batty GD, Burns H, et al. Accelerated Telomere Attrition Is Associated with Relative Household Income, Diet and Inflammation in the pSoBid Cohort. Cimini D, editor. PLoS ONE. 2011 Jul 27;6(7):e2252.

2. Gardner M, Bann D, Wiley L, Cooper R, Hardy R, Nitsch D, et al. Gender and telomere length: systematic review and meta-analysis. Exp Gerontol. 2014 Mar;51:15–27.

3. Cawthon RM. Telomere length measurement by a novel monochrome multiplex quantitative PCR method. Nucleic Acids Res. 2009 Feb;37(3):e21.

4. Rossi D, Lobetti Bodoni C, Genuardi E, Monitillo L, Drandi D, Cerri M, et al. Telomere length is an independent predictor of survival, treatment requirement and Richter’s syndrome transformation in chronic lymphocytic leukemia. Leukemia. 2009 Jun;23(6):1062–72.

KOMENTARZE
news

<Luty 2021>

pnwtśrczptsbnd
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
Newsletter