Jednak wszystkie te rozważania dotyczą Ziemi. A co z przestrzenią kosmiczną? Czy istnieją organizmy zdolne do życia w miejscu, gdzie człowiek przeżyje jedynie w skafandrze ochronnym?
Początkowo naukowcy sprawdzali zasięg życia drobnoustrojów tylko w atmosferze ziemskiej. W latach 60. skonstruowano „pułapki na bakterie”, które wyłapywały mikroorganizmy z powietrza. Okazało się, że nawet na wysokości 50 km próbki atmosfery zawierały bakterie. Jest to zaskakujące, ponieważ już 15 km od powierzchni ziemi temperatura powietrza wynosi -40 stopni C, a im wyżej, tym temperatura bardziej spada. Stwierdzono także, że bakterie mają możliwość przebywania chmurach. W kawałkach lodu, pochodzących z burzowych chmur, znaleziono kilka gatunków bakterii. Jest to dla nich przejściowy stan – mogą w ten sposób podróżować i roznosić swoje przetrwalniki na znaczne odległości.
Zainteresowanie tematem wzrosło wraz z rozpoczęciem podróży kosmicznych. Zyskano w końcu środki i możliwość do prowadzenia badań w kosmosie. W 1968 wysłano w rakiecie zbiór różnych organizmów i wystawiono je na warunki próżni. Niektóre bakterie wróciły żywe z takiej wycieczki. Później doświadczenie zostało powtórzone przez naukowców z NASA. Szczególnie odporne na promieniowanie okazała się bakteria Deinococcus radiodurans.
Eksperyment przeprowadzono także na stacji kosmicznej ISS. Umieszczono na jej powierzchni kamienie z mikrobami i po półtora roku przebadano je pod kątem obecności żywych organizmów. Warunki kosmiczne spowodowały zupełne odwodnienie skał, jednak nie zabiły zupełnie życia. Niektóre komórki dało się z powrotem ożywić. Część z nich to najzwyklejsze sinice (grupa Gloeocapsa), które można spotkać powszechnie na Ziemi.
Obecnie w sferze zainteresowania naukowców jest Mars – głównie z powodu śladowych ilości wody jakie na nim odkryto. Naukowcy z Niemieckiej Agencji Kosmicznej stworzyli w laboratorium warunki podobne do marsjańskich – temperatura wahała się między -50 a +23 stopnie C, ciśnienie nie przekraczało 6 milibarów, a skład sztucznej atmosfery był podobny do marsjańskiej. Przez 34 dni hodowano różne organizmy. Pod koniec okazało się, że niektóre bakterie i porosty nie miały problemów z przystosowaniem się do tak ciężkich warunków.
Z drugiej strony możliwość życia ziemskich bakterii w kosmosie sprawia pewne trudności. Wszelki sprzęt do badań w kosmosie należy sterylizować, aby nie przenieść na powierzchnię, na przykład Marsa, ziemskich bakterii, ponieważ utrudni to poszukiwanie obcego życia. Nie wiadomo też, jakie mutacje mogą zajść w bakteriach przebywających długo w przestrzeni kosmicznej i czy takie mutanty przywiezione w statkach kosmicznych z powrotem na Ziemie nie staną się szkodliwe dla ludzi.
Badanie nad przeżywalnością organizmów w kosmosie zaowocowała lepszym poznaniem bakterii Deinococcus radiodurans. Na dzień dzisiejszy jest to najbardziej odporny na promieniowanie organizm jaki znamy. Nie ma problemów z wytrzymaniem w wysokim natężeniu promieniowania kosmicznego. Jakby tego było mało, bakteria ta radzi sobie także z wysychaniem i czasowym brakiem substancji odżywczych. Intensywne promieniowanie niszczy DNA bakterii, ma ona jednak niezwykle sprawny system naprawczy – kilka godzin i zniszczony genom wydaje się jak nowy.
Trwają badania nad praktycznym wykorzystaniem tego mikroba. Obecnie problemem w oczyszczaniu ścieków jest fakt, że mikroorganizmy wykorzystywane do tego celu nie są odporne na promieniowanie. D. radiodurans mógłby być używany do oczyszczania ścieków i składowisk materiałów niebezpiecznych. Stworzono już zmodyfikowane szczepy, które potrafią rozłożyć rozpuszczalniki, takie jak toluen. Być może w przyszłości, dzięki inżynierii genetycznej, bakteria ta będzie zdolna także do rozkładnia radioaktywnych odpadów.
Przeczytaj również:
Drapieżnictwo i wampiryzm w mikroświecie
Kamila Dobrzańska
Źródła:
1) http://www.antoranz.net/CURIOSA/ZBIOR10/C2500/2518-QZE07112_sinice.htm
2) http://www.wprost.pl/ar/8404/Superbakterie/?pg=1
3) http://www.genomenewsnetwork.org/articles/07_02/deinococcus.shtml
4) http://odkrywcy.pl/kat,111406,title,Bakterie-w-chmurach-burzowych,wid,15284614,wiadomosc.html
5) http://misjamars.wordpress.com/2012/05/04/ziemskie-porosty-i-bakterie-moga-przetrwac-na-marsie/
KOMENTARZE