Fot. Ilustracja przedstawia szalki Petriego ze specjalistycznym mikrobiologicznym podłożem hodowlanym CHROMagar Mastitis, na którym gronkowiec złocisty (S. aureus) tworzy różowe kolonie, podczas gdy kolonie gronkowca skórnego (S. epidermidis) wybarwiają się na niebiesko. Lewa strona – szalka kontrolna z widocznymi koloniami obydwu gronkowców. Prawa strona – po traktowaniu Aurezyną R, bakterie gronkowca złocistego uległy zniszczeniu (brak różowych kropek) i pozostały jedynie bakterie gronkowca skórnego (niebieskie kolonie). Zdjęcia wykonane w Pracowni Inżynierii Białek przez dr Marzenę Nowacką.

Nowatorskie badania w ramach KPO

Choroba może mieć podłoże genetyczne, ale częściej traktowana jest jako schorzenie cywilizacyjne, do którego rozwoju prowadzą: zanieczyszczone środowisko, nieodpowiednia pielęgnacja skóry, stres oraz niezdrowy styl życia. Przerwana bariera ochronna skóry otwiera wrota dla patogenów, takich jak gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus). Jest to Gram-dodatnia, kulista bakteria, która kolonizując atopową skórę, nasila stan zapalny oraz utrudnia gojenie ran. Znajdowana jest u większości pacjentów z AZS. Choć udowodniono związek pomiędzy ilością gronkowca złocistego a nasileniem stanu zapalnego, u pacjentów z AZS nie zaleca się stosowania antybiotyków. Dlaczego? Ponieważ długotrwałe stosowanie antybiotyków niszczy mikrobiotę – naturalną tarczę obronną skóry oraz sprzyja rozwojowi antybiotykooporności. Jak więc skutecznie ograniczyć kolonizację atopowej skóry przez gronkowca złocistego, nie niszcząc przy tym pożytecznych bakterii?

Na to pytanie odpowiada zespół z Pracowni Inżynierii Białek Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego Polskiej Akademii Nauk. Pod kierownictwem dr Elżbiety Jagielskiej naukowcy prowadzą tu przełomowe badania nad celowaną, nieantybiotykową terapią antybakteryjną dla pacjentów z AZS, wykorzystując do tego enzybiotyk o nazwie Aurezyna R. Jest to enzym o właściwościach antybakteryjnych, który w odróżnieniu od antybiotyków, w sposób wysoce selektywny eliminuje tylko gronkowca złocistego, oszczędzając pożyteczne bakterie.

Najważniejsze cechy Aurezyny R to:

* przywracanie równowagi mikrobiocie skóry – eliminacja patogenów z jednoczesnym zachowaniem korzystnych bakterii oznacza szybsze przywrócenie naturalnego składu gatunkowego mikrobioty, a tym samym – szybsze gojenie i odbudowę warstwy ochronnej skóry; dzięki temu pacjenci z AZS mogą liczyć na skuteczniejsze i trwalsze efekty leczenia;

* szybkość i skuteczność – działanie Aurezyny R jest natychmiastowe, a efekt bakteriobójczy widoczny już po paru minutach; co ważne, efekt ten jest podobny także w przypadku występowania szczepów gronkowca złocistego opornych na metycylinę (MRSA);

* bezpieczeństwo – zastosowanie enzybiotyków zmniejsza ryzyko rozwoju antybiotykooporności, które jest jednym z największych globalnych zagrożeń zdrowotnych; to także krok w stronę bardziej zrównoważonej, ekologicznej medycyny.

Dlaczego terapia celowana w leczeniu zakażeń skóry to przełom?

Celowana terapia antybakteryjna daje szansę nie tylko na poprawę jakości życia pacjentów z atopowym zapaleniem skóry, ale także stworzenie nowego standardu leczenia, w którym kluczową rolę odgrywa odbudowa naturalnej równowagi mikrobioty.

Polska innowacja – enzybiotyk zamiast antybiotyku

Projekt realizowany przez zespół dr Jagielskiej jest przykładem, jak badania aplikacyjne finansowane przez Agencję Badań Medycznych z funduszy KPO mogą przekładać się na realne rozwiązania kliniczne. Wyniki prowadzonych prac jasno wskazują, że Aurezyna R może stać się fundamentem nowoczesnych terapii dermatologicznych – skutecznych, bezpiecznych i opartych na ochronie tego, co najcenniejsze – naturalnej mikrobioty. To dowód na to, że polska nauka potrafi tworzyć rozwiązania odpowiadające na realne potrzeby pacjentów i systemu ochrony zdrowia.

Projekt zatytułowany „Celowana terapia antybakteryjna przywracająca naturalną równowagę mikrobioty u pacjentów z atopowym zapaleniem skóry” otrzymał 4,9 mln zł dofinansowania z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (komponent D, inwestycja D3.1.1) i będzie realizowany w latach 2025-2026. Więcej o tym pomyśle i jego realizacji można przeczytać na stronie projektu.

Autorki: Dr inż. Małgorzata Korzeniowska i dr Elżbieta Jagielska, Pracownia Inżynierii Białek, Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego Polskiej Akademii Nauk (IMDiK PAN)

Fot. Schemat przedstawia terapię celowaną opartą na Aurezynie R. Po zastosowaniu enzybiotyku skóra zostaje oczyszczona z gronkowca złocistego (S. aureus), co sprzyja przywróceniu równowagi mikrobioty skórnej. Stworzono w BioRender. Jagielska, E. (2025), https://BioRender.com/8ntr5fm