Międzynarodowy Program Genomiki Alzheimera

IGAP rozpoczęło swoją działalność w 2011 roku. Od początku to stowarzyszenie naukowców postawiło sobie za cel odkrywanie i mapowanie genów powiązanych z chorobą Alzheimera. Konsorcjum połączyło pracowników naukowych z zarówno europejskich, jak i amerykańskich uczelni. Fuzja wiedzy, personelu i innych zasobów pozwoliła na poczynienie znaczących postępów w poznaniu genetycznych podstaw tej choroby. Największą zaletą połączenia wysiłków było stworzenie wspólnej bazy pacjentów złożonej z ponad 40 000 chorych. W skład IGAP wchodzą:

• European Alzheimer's Disease Initiative (EADI) z Uniwersytetu Lille we Francji
• Alzheimer's Disease Genetics Consortium (ADGC) z Uniwersytwtu Pensylwanii w USA
• Genetic and Environmental Risk in Alzheimer's Disease (GERAD) z Uniwersytetu Cardiff w Wielkiej Brytanii
• Cohorts for Heart and Aging in Genomic Epidemiology (CHARGE) z Uniwersytetu Bostońskiego w USA

Ostatnie wyniki badań IGAP zostały opublikowane w Nature Genetics. Opisano w tym artykule, jak dzięki dwuetapowym technikom badania całego genomu naukowcy odkryli nowe genetyczne czynniki ryzyka powiązane z chorobą Alzheimera.

Czynniki ryzyka - stare i nowe

Do 2009 roku znano tylko jeden taki czynnik ryzyka – APOE‑e4. Od tamtej pory ich lista nieco się poszerzyła, zyskując 10 nowych pozycji (PICALM, CLU, CR1, BIN1, MS4A, CD2AP, EPHA1, ABCA7, SORL1 oraz TREM2). Praca naukowców zrzeszonych w ramach IGAP pozwoliła na podwojenie ilości znanych genetycznych czynników ryzyka powiązanych z chorobą Alzheimera. Badacze odkryli bowiem aż 11 nowych: HLA‑DRB5/DRB1, PTK2B, SLC24A4‑0RING3, DSG2, INPP5D, MEF2C, NME8, ZCWPW1, CELF1, FERMT2, oraz CASS4. Dodatkowo odnaleziono również 13 miejsc opisanych jako prawdopodobnie związane z chorobą Alzheimera, ale nie uzyskano niepodważalnych dowodów na potwierdzenie rzekomego związku.

Jedno z najciekawszych odkryć badaczy znajduje się w rejonie HLA‑DRB5/DRB1 – jednym z najbardziej skomplikowanych obszarów genomu, który jest powiązany z układem odpornościowym i reakcjami zapalnymi organizmu. Powiązano go wcześniej ze stwardnieniem rozsianym i chorobą Parkinsona. Sugeruje to, że choroby, w których występuje gromadzenie się nieprawidłowych białek w mózgu, mogą być połączone przez wspólny mechanizm. Może on być potencjalnie niezwykle obiecującym celem dla stworzonego w przeszłości nowego leku.

Co dalej?

Naukowcy planują teraz kontynuować badania nad rolą, jaką odgrywają wytypowane przez nich geny. Niektóre z nich wpływają na amyloid, inne na białko tau, procesy zapalne, transport lipidów, endocytozę, funkcjonowanie synaps w hipokampie oraz inne funkcje komórek mózgowych. Zatem przed nimi jeszcze wiele do zrobienia. Sami naukowcy przyznają, że jeśli mają mieć w przyszłości szansę na stworzenie efektywnego leku do walki z choroba Alzheimera, muszą jeszcze dużo lepiej zrozumieć, jak dokładnie opisane przez nich geny działają u zdrowych i chorych osób.