Kwas foliowy same dobro…

Kwas foliowy to witamina o wielokierunkowym działaniu biologicznym. Bierze udział w syntezie puryn, pirymidyn, powstawaniu kwasów nukleinowych, metabolizmie niektórych aminokwasów. Pełni istotną rolę w tkankach, w których zachodzą podziały komórkowe, zwłaszcza w tkankach płodu, w układzie krwiotwórczym, nabłonku przewodu pokarmowego. Obecność kwasu foliowego w odpowiednich ilościach w codziennej diecie zapewnia prawidłowe funkcjonowanie tkanek i narządów naszego organizmu. Maksymalna dawka kwasu foliowego, która może być zastosowana przez osobę dorosłą podczas suplementacji i/lub spożyta wraz ze wzbogaconą żywnością, nie powinna jednak przekraczać 1 mg.

Niedobór kwasu foliowego prowadzi do powstawania wad wrodzonych cewy nerwowej u płodu, niedokrwistości megaloblastycznej. Ponadto zbyt małe ilości witaminy w organizmie nasilają zmiany miażdżycowe w układzie krążenia, co zwiększa ryzyko występowania chorób naczyniowo- sercowych  oraz powodują zaburzenia w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego, a także wpływają na rozwój niektórych nowotworów (zwłaszcza jelita grubego).

Spożywanie kwasu foliowego jest niezbędne?

Zmniejszenie ryzyka chorób dietozależnych na tle niedoboru kwasu foliowego jest możliwe przez zwiększenie spożycia produktów spożywczych bogatych w naturalne foliany oraz pożywanie żywności wzbogacanej w kwas foliowy i przyjmowanie z całodziennym pożywieniem suplementów diety zawierających syntetyczny kwas foliowy. Obserwacje epidemiologiczne i żywieniowe wskazują, że konsumpcja świeżych warzyw bogatych w kwas foliowy chroni przed powstawaniem niektórych typów nowotworów.

Ponadto opublikowane dane naukowe  dotyczące oceny skuteczności wzrostu spożycia kwasu foliowego w odniesieniu do zmniejszenia ryzyka chorób nowotworowych wykazały, że przy deficycie kwasu foliowego w organizmie człowieka zwiększa się ryzyko powstawania i rozwoju niektórych nowotworów (np. raka jelita grubego, sutka, jajnika, macicy, płuc, trzustki i innych).

Prewencyjne działanie kwasu foliowego wiąże się z udziałem w syntezie kwasów nukleinowych i S-adenozylometioniny oraz metylacji DNA. Małe stężenie kwasu foliowego prowadzi do hipo- lub hipermetylacji DNA, a to wpływa na ekspresję genów supresorowych, aktywację protoonkogenów do onkogenów, w następstwie czego dochodzi do zmniejszenia stabilności komórkowego DNA.

A z drugiej strony

 W ostatnim czasie pojawiły się prace wskazujące, że głównie u  osób obciążonych ryzykiem choroby nowotworowej suplementacja kwasem foliowym i spożywanie żywności wzbogacanej tym związkiem może przyspieszać rozwój nowotworów jelita grubego np. okrężnicy, krtani, prostaty, raka sutka. Ostatnio, pewne zastrzeżenia co do bezpieczeństwa stosowania kwasu foliowego u ludzi budzą pojedyncze doniesienia o wpływie jego dużych dawek na progresję gruczolaków i przekształcenie ich do raków jelita grubego (zwłaszcza okrężnicy).

Naukowcy przypuszczają się, że nadmiar kwasu foliowego prowadzi do hipermetylacji DNA, następstwem czego może być inaktywacja genów supresorowych, odpowiedzialnych za prawidłową kontrolą podziałów komórkowych.

A co na to badania?

W dwóch norweskich próbach obniżania stężenia homocysteiny u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca wystąpił statystycznie nieistotny wzrost występowania nowotworów w grupach z przypisaną suplementacją kwasem foliowym. Pacjenci z obu norweskich badań stanowili doskonałą grupę reprezentacyjną, ponieważ w Norwegii nie wzbogaca się żywności kwasem foliowym, co jest bardzo rozpowszechnione w Stanach Zjednoczonych.
Wyniki i obserwacje sugerują, że nadmiar kwasu foliowego może stymulować wzrost ustalonych komórek nowotworowych (tzw. fenomen akceleracyjny). Jest jeszcze problem potencjalnego niekorzystnego wpływu krążącego w ustroju niemetabolizowanego kwasu foliowego, takiego jak osłabienie cytotoksyczności limfocytów NK – przez co kwas foliowy osłabia procesy immunologiczne zwalczające komórki nowotworowe. Dowody epidemiologiczne nie potwierdzają, że to kwas foliowy wywołuje nowotwory, jest on natomiast związany z działaniem stymulującym ich rozwój i wzrost. 

Istnieją przesłanki świadczące o związku między przyjmowaniem kwasu foliowego a wzrostem ryzyka wystąpienia nowotworu, zgonu wywołanego chorobą nowotworową oraz śmierci z innej przyczyny. Autorzy badania podkreślają konieczność monitorowania efektów działania kwasu foliowego wraz ze wzrostem powszechności jego spożywania we wzbogacanej żywności oraz suplementach diety. Ostateczne wyjaśnienie udziału kwasu foliowego w powstawaniu i rozwoju nowotworów wymaga dalszych intensywnych badań na innych grupach i populacjach., które pozwolą ustalić przy jakich dawkach i w jakim stopniu spożycie kwasu foliowego ma wpływ na proces nowotworzenia, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu dużych dawek.

Natomiast przeciętny konsument musi sobie zdawać sprawę, że niedobór folianów może indukować transformację nowotworową, umiarkowane jego ilości (suplementacja, wzbogacanie produktów żywnościowych) mogą hamować, ale już duże dawki kwasu foliowego mogą przyspieszać rozwój nowotworów.