Fot. Prof. Marcin Grabowski, źródło: Salus Public Relations

W grudniu 2023 r. dostępną w ramach refundacji opiekę w formie telemonitoringu urządzeń wszczepialnych mają zapewnioną pacjenci z kardiowerterami-defibrylatorami (ICD) i układami do terapii resynchronizującej z opcją defibrylacji (CRT-D), u których układy zaimplantowano z powodu niewydolności serca, a także osoby do 18. r.ż. z jakimkolwiek wszczepialnym urządzeniem do elektroterapii. W ramach kryteriów refundacji zdefiniowano również wymagania odnoszące się do ośrodków sprawujących opiekę telemonitoringową. – Ośrodek, który chciałby realizować opiekę telemonitoringową, musi spełniać szereg wymogów dotyczących zaplecza infrastrukturalnego i sprzętowego, ale regulator postawił dodatkowo wymóg wykonywania przez ośrodek określonej liczby procedur elektroterapii i elektrofizjologii w ciągu roku. Na pozór to kryterium może wydawać się niezwiązane bezpośrednio z opieką telemonitoringową, okazuje się jednak w pełni zasadne, jeśli wziąć pod uwagę specyfikę tej formy opieki – ośrodek nadzorujący powinien być w stanie udzielić pacjentowi właściwej pomocy w przypadku wystąpienia nieprawidłowości wykrytych przez urządzenie do telemonitoringu. Interwencje, które mogą być wymagane, to np. wymiana elektrody urządzenia spowodowana jej uszkodzeniem, postępowanie w przypadku wykrycia zaburzeń rytmu serca, w tym m.in. przeprowadzenie zabiegu ablacji podłoża arytmii – wyjaśnia prof. Marcin Grabowski.

Jako kolejne kryterium efektywnej opieki telemonitoringowej ekspert wymienia edukację pacjentów i ich bliskich. – Bardzo ważne jest uświadamianie pacjentom oraz ich bliskim, czego mogą i powinni spodziewać się po telemonitoringu urządzeń wszczepialnych, ale także – czym ta forma opieki nie jest. Przykładowo, pacjent powinien wiedzieć, że ta forma opieki nie jest usługą obejmującą interwencję w stanach nagłych. Tryb pracy w ramach telemonitoringu przewiduje, w razie wystąpienia nieprawidłowości lub sygnałów wymagających weryfikacji, 24-godzinny tryb reakcji ze strony ośrodka telemonitorującego w dni robocze i do 72 godzin w dni świąteczne. Telemonitoring nie służy więc do tego, by wykryć nagłe zagrożenie życia i wezwać do pacjenta pogotowie. Ratowanie życia w przypadku zagrożenia nagłą arytmią komorową to zadanie wszczepialnego układu. W innym przypadkach konieczna jest właściwa samoocena ze strony pacjenta i czujność jego bliskich – tak, by w razie nagłego złego samopoczucia chorego nie czekać na interwencję ośrodka sprawującego nadzór telemonitoringowy, tylko działać niezwłocznie – tłumaczy prof. Marcin Grabowski.

Zdaniem eksperta nie mniej ważna jest wiedza, w jakich przypadkach i w jaki sposób ośrodek nadzorujący zainterweniuje w przypadku wykrycia nieprawidłowości. – Pacjent objęty telemonitoringiem urządzeń wszczepialnych może spodziewać się, że jeśli dochodzi do nieprawidłowości, typu zaburzenia rytmu serca, uszkodzenie elektrody, rozładowanie baterii urządzenia, wystąpienie arytmii przedsionkowej, której do tej pory nie było, w przeciągu kilkudziesięciu godzin dochodzi do zaostrzenia objawów niewydolności serca, narośnięcia parametrów stanu przewodnienia, w ciągu kilkudziesięciu godzin otrzyma sygnał z ośrodka monitorującego. Istotne, że kontakt może sprowadzać się do teleporady, umówienia pacjenta na planową lub pilną konsultację, wezwania pacjenta w trybie nagłym do ośrodka prowadzącego lub poinstruowania go, by poszukał opieki w najbliższej jednostce doraźnie. Inna opcja to zalecenie pacjentowi wizyty ambulatoryjnej w placówce Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ) – wylicza prof. Marcin Grabowski.

Zdaniem eksperta optymalne przygotowanie wszystkich zaangażowanych stron do opieki telemonitoringowej (ośrodka, personelu, pacjenta) przekłada się na istotną poprawę bezpieczeństwa i jakości życia osób z urządzeniami wszczepialnymi. – Korzyści z telemonitoringu urządzeń wszczepialnych świetnie pokazał m.in. polski rejestr Carelink, sporządzony na podstawie doświadczeń pacjentów objętych telemonitoringiem urządzeń wszczepialnych, realizowany z wykorzystaniem jednego z pierwszych w Polsce systemów telemonitorujących. Okazało się, że pacjenci właściwie przygotowani do tej formy opieki i świadomi jej specyfiki w pełni akceptowali telemonitoring, przyjmowali jego funkcjonalności, czuli się wyraźnie bezpieczniej, rósł także komfort ich życia. Właściwie sprawowana opieka telemonitoringowa jest bezpieczna i efektywna – podkreśla prof. Marcin Grabowski.