W obrębie LifeScience rozwijają się m.in. takie dziedziny jak: biotechnologia, biologia molekularna, medycyna personalizowana, bioinformatyka, diagnostyka, a także badania nad lekami i terapiami. Firmy IT wchodzą do gry, gdy niezbędne jest przetworzenie danych na dużą skalę, ale także zbudowanie narzędzi i systemów cyfrowych, platform do wizualizacji danych, modeli uczenia maszynowego, aplikacji cyfrowych do laboratoriów i innych rozwiązań.   

Technologia mRNA, która stała się podstawą szczepionek m.in. na koronawirusa SARS-CoV-2, była badana przez dziesięciolecia, ale to właśnie współpraca naukowców, zespołów IT i sektora farmaceutycznego przyspieszyła jej zastosowanie i skróciła opracowanie szczepionki do niespełna roku. Mało kto jednak zdaje sobie sprawę, że to narzędzia IT odegrały przy tym kluczową rolę. Pozwoliły przede wszystkim na przetwarzanie ogromnych ilości danych z prób klinicznych, badań populacyjnych oraz analiz genomowych, co wymagało zaawansowanych narzędzi big data. Ponadto systemy IT były istotne w zarządzaniu danymi z badań klinicznych. – Współpraca innowatorów z działem IT pozwala na automatyzację analizy danych, symulacje komputerowe i modelowanie procesów biologicznych, co prowadzi do oszczędności czasu oraz zasobów, a także minimalizacji błędów ludzkich. Na wczesnym, laboratoryjnym etapie badań nad nowymi lekami wsparcie zespołu IT nie jest jeszcze naukowcom bardzo potrzebne, bo wielu z nich potrafi stworzyć aplikacje na własne potrzeby, jednak później, kiedy do przeanalizowania są ogromne ilości danych, cyfrowe technologie potrafią bardzo pomóc. Praca nad nowym lekiem potrafi trwać nawet 10 lat, ale wsparcie IT może znacząco skrócić ten czas. Może również chociażby ograniczyć liczbę testów na zwierzętach – wyjaśnia Beata Zubaka, Offering Innovation Manager firmy Holisticon Connect z Wrocławia. Taką rolę odegrał program AlphaFold, którego twórcy właśnie otrzymali Nobla z chemii, rozwijany przez Googlową firmę DeepMind. Dzięki zaangażowaniu AI, program błyskawicznie ustalił trójwymiarowe struktury prawie wszystkich 20 tys. białek w ludzkich komórkach i tkankach, a dwa lata później skompletował przewidywane kształty ponad 200 mln białek, czyli wszystkich, jakie znamy dziś na Ziemi. 

Jak polskie IT wspiera światowej klasy laboratoria?

Wyzwaniem dla innowatorów z branży biotech jest brak własnej zaawansowanej infrastruktury cyfrowej. O ile spora część naukowców zajmujących się bioinformatyką potrafi programować na tyle dobrze, by zbudować bazę danych dla wyników swoich badań, to już ich przetwarzanie wymaga umiejętności programistycznych i zaplecza infrastrukturalnego, np. wiedzy z wykorzystania chmury obliczeniowej, którymi dysponują głównie firmy z sektora nowych technologii. Stwarza to bardzo dobrą perspektywę dla polskich firm IT, których – według analizy Dun & Bradstreet Polska – do końca roku ma już funkcjonować ponad 200 tys. Specyfika sektora IT pozwala łatwo nawiązywać polskim firmom współprace zagraniczne, co jest szczególnie istotne w przypadku LifeScience. Wciąż najwięcej podmiotów rozwijających innowacje z tego obszaru znajduje się obecnie w Europie Zachodniej i USA. – W Holisticon Connect opracowaliśmy dla globalnej firmy z branży biotech system do eksploracji sygnałów genomowych w czasie rzeczywistym wspierający szybkie i precyzyjne odkrywanie celów terapeutycznych. Innym przykładem z tej samej branży jest współpraca z globalną spółką tworzącą cyfrową platformę do odkrywania nowych leków, gdzie budując infrastrukturę chmurową oraz dedykowane rozwiązania wykorzystujące sztuczną inteligencję, pomagamy tworzyć cyfrowe odpowiedniki nowych molekuł wykorzystywane do opracowywania receptur leków na rzadkie choroby – wymienia Beata Zubaka.

Nie każda firma IT jest w stanie zaoferować wsparcie na takim poziomie, by sprostać wymogom biotechowych laboratoriów. Tego rodzaju współpraca wymaga zbudowania zespołu liczącego nawet kilkanaście osób, o różnorodnych i wyspecjalizowanych kompetencjach – od software architect, przez data engineer, po spinającego zespół project managera. – Wielu klientów angażuje nas do długofalowych projektów. Często nawet po zbudowaniu narzędzia, na które było zapotrzebowanie, niezbędne jest wsparcie techniczne przy jego aktualizacjach i rozbudowie, więc stajemy się partnerem strategicznym. Część naszych klientów z obszaru LifeScience to typowa Big Pharma. Dla tych firm realizujemy zadania z zakresu researchu genów, digital lab czy projekty data science. Wśród naszych klientów są też średniej wielkości laboratoria skupione na procesach drug discovery – dodaje Zubaka.

LifeScience, w tym biotech i drug discovery, świetnie rokują

Według raportu Precedence Research wartość rynku biotechnologii w 2024 r. szacowana jest na 1,55 bln dol., a oczekuje się, że do 2034 r. osiągnie 4,61 bln dol., rosnąc w tempie 11,5% rocznie. Z kolei firma Grand View Research prognozuje, że średnie tempo wzrostu tego sektora będzie jeszcze szybsze i wyniesie 14% w skali roku. W USA największym i zarazem najszybciej rosnącym jego wycinkiem mają być podmioty rozwijające innowacyjne rozwiązania medyczne. Zdaniem twórców raportu to właśnie innowacje z obszaru opieki zdrowotnej stanowią główną siłę napędową branży biotech. – W krajach rozwiniętych mamy do czynienia ze starzeniem się społeczeństw i chorobami cywilizacyjnymi, a jednocześnie jest coraz mniej siły roboczej, tak więc digitalizacja ochrony zdrowia w celu dalszego usprawnienia jej wydajności będzie w przyszłości niezbędna – wyjaśnia ekspertka. Takim wspierającym systemy zdrowia narzędziem jest chociażby stworzony przez Holisticon Insight dla szwedzkiej firmy Coala Life nowoczesny, przenośny stetoskop i urządzenie EKG wspierane przez sztuczną inteligencję. Potrafi wykrywać patologie serca i łączyć się z lekarzami specjalistami poprzez chmurę. Dodatkowo firma opracowała skalowalną aplikację mobilną, która umożliwia łatwe zbieranie i przechowywanie danych oraz kompleksowe monitorowanie zdrowia serca. 

Poza ekspertami również zwykli pacjenci spodziewają się w najbliższych latach postępującej cyfryzacji opieki zdrowotnej i kolejnych innowacji. Według opartej na badaniach publikacji Tomorrow Report 2023 przygotowanej przez Nexer Group, właściciela marki Holisticon, większość respondentów spodziewa się, że w ciągu 20 lat korzystać będziemy z centrów opieki zdrowotnej już w pełni scyfryzowanych. Znaczna część badanych oczekuje też, że do tego czasu dostępna będzie diagnostyka naszego stanu zdrowia przez sztuczną inteligencję. Cecilia Oskarsson z Nexer Group, podsumowując te wyniki, przewiduje, że w przyszłości możemy się spodziewać spersonalizowanych leków, do których produkcja możliwa będzie dzięki cyfrowemu wsparciu dla sektora ochrony zdrowia. – Takie rozwiązania, nazywane też medycyną precyzyjną, właściwie już istnieją, choć jak na razie są bardziej w fazie testów niż dostępne na szeroką skalę. Aby stworzyć lek, potrzebne są bardzo jakościowe dane na temat genetyki pacjentów oraz zaawansowane narzędzia IT.  A ponieważ kluczowe jest zdrowie pacjentów, a co za tym idzie bezpieczeństwo leków, często nawet bardzo innowacyjne pomysły, za którymi stoją ogromne budżety, nie docierają do pacjentów szybko, ponieważ muszą spełnić najwyższe standardy i wymagania regulacyjne – kończy Beata Zubaka.