Ogłoszony właśnie raport z wynikami badania przeprowadzonego w marcu br. wśród beneficjentów Centrum to pierwsza kompleksowa próba oceny efektów pandemii z perspektywy 1022 kierowników realizujących projekty B+R finansowane z Funduszy Unijnych i środków krajowych. Ankietowani kierownicy reprezentują przedsiębiorstwa (59%), jednostki naukowe (37%), a także inne podmioty, w tym fundacje i stowarzyszenia (4%). Celem badania była nie tylko analiza wpływu pandemii na prace badawczo-rozwojowe prowadzone przez beneficjentów NCBR, ale także poznanie aktualnych potrzeb związanych z realizacją projektów B+R w ramach programów Centrum. Stąd w raporcie, opracowanym przez Sekcję Analiz i Ewaluacji Centrum, poza ogólną oceną kondycji beneficjentów oraz odczuwalnych w czasie pandemii zmian w obszarze prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, znajduje się szczegółowe omówienie wpływu pandemii na przebieg projektów B+R beneficjentów oraz ocena działań NCBR i jakości obsługi projektów w tym niezwykle trudnym i wymagającym okresie.

Antidotum B+R

Koronawirus jest twardym przeciwnikiem. Skutki pandemii odciskają się zarówno na działalności przedsiębiorstw, jak i jednostek naukowych – beneficjentów programów oferowanych przez NCBR, przy czym są silniej odczuwalne w zakresie działalności B+R niż ogólnej kondycji podmiotów. 90% badanych ocenia, że pandemia miała wpływ na funkcjonowanie zatrudniających ich podmiotów, a 62% przyznaje, że wpływ ten był negatywny. Jednocześnie 64% kierowników dostrzega, że cała sytuacja kładzie się cieniem na przebiegu innowacyjnych projektów (zakłócenia we współpracy z partnerami i podwykonawcami, utrudnienia w dostępie do infrastruktury badawczej, konieczność wprowadzenia zmian w projektach i in.). Na tym tle pozytywnym sygnałem jest fakt, że mimo licznych niedogodności oraz ograniczeń 73% kierowników projektu pozytywnie ocenia kondycję swojego przedsiębiorstwa lub instytucji w czasie pandemii.

Jednym z najważniejszych wniosków z badania jest to, że prowadzenie projektów ze wsparciem NCBR pomaga przezwyciężyć negatywne oddziaływanie pandemii, umożliwiając zachowanie płynności finansowej i uniknięcie redukcji zatrudnienia w obszarze badań i rozwoju. – Z raportu jednoznacznie wynika, że realizacja projektów B+R w ramach naszych programów stanowi przynajmniej częściowe remedium na skutki wywołane przez pandemię koronawirusa. W opinii 88% wszystkich ankietowanych prowadzenie projektu pozwala uniknąć zahamowania działalności badawczo-rozwojowej – mówi dr inż. Wojciech Kamieniecki, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. – Koresponduje z tym druga obserwacja: wprawdzie 41% ankietowanych kierowników sygnalizuje, że z uwagi m.in. na splot czynników związanych z obecną sytuacją projekt wiąże się z obciążeniem finansowym realizującego go podmiotu, jednak nie znajduje to odzwierciedlenia w planach beneficjentów dotyczących przerwania takiego projektu lub rozwiązania umowy o dofinansowanie. Takiej postawy mogę tylko pogratulować, ponieważ jest to podejście wskazujące na dużą determinację przedsiębiorców i naukowców w dochodzeniu do celu oraz hart ducha w przezwyciężaniu przeszkód. Świadczy także o zrozumieniu, że w przypadku projektów B+R spodziewany zysk jest odłożony w czasie – dodaje.

Przypomnijmy, że wkrótce po wybuchu globalnego kryzysu zdrowotnego NCBR zaproponowało działania zmierzające do ograniczenia negatywnych skutków gospodarczych pandemii koronawirusa wśród swoich klientów. Polegały one m.in. na przedłużeniu terminów naborów wniosków w wielu konkursach, elastyczności w odniesieniu do terminów zakończenia projektów (wydłużenie terminu bez konieczności aneksowania umowy), przeniesieniu spotkań panelowych wnioskodawców z ekspertami do sieci, wykorzystaniu dodatkowych narzędzi komunikacji cyfrowej, aby ułatwić wszystkim partnerom kontakt z Centrum. Na podstawie raportu z badania można postawić tezę, że te i inne ułatwienia były nie tylko potrzebne, ale wręcz konieczne. Pandemia zakłóca bowiem przebieg projektów B+R realizowanych w ramach programów Centrum – w szczególności opóźnia realizację zadań i prac w projektach oraz realizację dostaw lub usług niezbędnych do ich wykonania.

Impuls do działania

Badanie pokazuje, że wbrew temu, co niektórzy prognozowali, koronakryzys nie zabił innowacji. Przeciwnie, pandemia pobudziła innowacyjne podmioty do działania –  pozytywne impulsy w obszarze B+R, organizacji i zarządzania oraz nowe możliwości rynkowe wynikające m.in. z digitalizacji i wykorzystania potencjału rynku e-commerce dostrzegło 37% wszystkich ankietowanych. Według 27% respondentów pandemia stymuluje pracę nad nowymi produktami/usługami w ich podmiotach, a 21% postrzega ją wręcz jako szansę na wzmocnienie działań B+R. Z raportu wyłaniają się też ważne obserwacje i rekomendacje dotyczące wychodzenia naprzeciw potrzebom beneficjentów w czasie pandemii. Wysiłki NCBR oraz jakość obsługi w tym okresie zostały pozytywnie ocenione przez przedsiębiorców i naukowców, którzy korzystają z różnych instrumentów i ułatwień wspierających realizację projektów B+R. 

– Pandemia przyspieszyła wdrożenie w NCBR rozwiązań pozwalających na pracę i komunikację w trybie zdalnym, co spotkało się z pozytywnym odbiorem wśród naszych beneficjentów. Aż 74% ankietowanych jest zadowolonych z jakości obsługi projektów – dziękujemy za zaufanie. Jednocześnie aż 26% sformułowało swoje zastrzeżenia co do wybranych aspektów współpracy z nami. Wierzę, że dzięki wprowadzanym zmianom w naszym działaniu następne badanie zdecydowanie zmniejszy ten odsetek beneficjentów. Jednocześnie zyskaliśmy wiedzę, że oczekiwana jest kontynuacja wsparcia w tym zakresie, co oczywiście staramy się zapewnić – zaznacza dyrektor Kamieniecki. Centrum nie zawiodło też beneficjentów w sferze komunikacyjnej. Najczęściej wykorzystywanym źródłem informacji w czasie pandemii jest kontakt z opiekunem projektu – aż 71% preferuje taki sposób pozyskiwania informacji. Ponad połowa badanych korzystała w tym czasie również z komunikatów prasowych prezentowanych na stronie internetowej Centrum.