Promienie słoneczne to w przeważającym stopniu promieniowanie ultrafioletowe UVA i UVB oraz promieniowanie podczerwone. Dzięki takiemu promieniowaniu mogło rozwinąć się życie na ziemi – umożliwia ono roślinom przeprowadzanie fotosyntezy oraz podnosi temperaturę na powierzchni ziemi. Nasz organizm w procesie ewolucji wytworzył naturalne mechanizmy chroniące nas przed uszkodzeniami skóry oraz przegrzaniem, takie jak: wytwarzanie melaniny (chroniącej głębsze warstwy skóry) oraz termoregulację  (poprzez pocenie się), która powoduje chłodzenie organizmu. 

Pomimo szeregu zalet, warto pamiętać o tym, że promieniowanie UV jest czynnikiem uszkadzającym DNA – powoduje mutacje, których nagromadzenie zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworu. Promienie słoneczne osłabiają włókna kolagenowe i elastyny w skórze, czym przyspieszają proces starzenia się. Dodatkowo powodują powstawanie wielu pieprzyków i zmian skórnych, które mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia czerniaka.

Ochrona skóry – co oferują drogeryjne półki?

Nasza skóra wytworzyła naturalny system fotoprotekcji – zapewnia nam go melanina, wytwarzana przez melanocyty znajdujące się w warstwie podstawnej naskórka. Melanina chroni głębsze warstwy skóry, jednak taka ochrona nie wystarczy. Przy nadmiarze melaniny w skórze może dojść do pojawienia się ciemniejszych plam, głównie na twarzy, rzadziej na dekolcie i dłoniach – jest to tzw. ostuda – niegroźna, ale nieestetyczna.

W celu pomocy skórze powinniśmy stosować dodatkowe preparaty chroniące przed słońcem. Na rynku dostępna jest cała gama produktów przeciwsłonecznych. Różnią się one sposobem działania, rodzajem aplikacji, wskaźnikiem SPF i oczywiście skutecznością. Rodzaj filtra, jaki powinniśmy zastosować, zależy od fototypu naszej skóry. W zależności od karnacji, koloru włosów i oczu wyróżniamy 6 fototypów, które w różny sposób reagują na słońce.

W dostępnych preparatach stosowane są filtry chemiczne – związki absorbujące promienie słoneczne lub filtry fizyczne – działające jak lustra i odbijające promieniowanie. Najpopularniejszymi składnikami filtrów chemicznych są: silatrisol i oktokrylen, natomiast w składzie filtrów fizycznych często spotykamy dwutlenek tytanu lub tlenek cynku. Najlepszą ochronę zapewnią nam preparaty łączące działanie obu filtrów, czyli takie, które zarówno pochłaniają, jak i odbijają promieniowanie.

Wartość wskaźnika ochrony przeciwsłonecznej SPF zazwyczaj dobieramy do fototypu skóry, powierzchni, na jaką stosowany będzie dany filtr oraz przeznaczenia. Do codziennego użytku powinniśmy stosować filtry o wskaźniku SPF 15 lub 30, natomiast jeśli planujemy spędzić dzień na plaży – powinniśmy wyposażyć się w filtry o wskaźniku SPF 50.

Warto też zwrócić uwagę na skład – najlepiej, żeby krem nie był perfumowany oraz nie zawierał dodatku alkoholu. Słońce wysusza naszą skórę, więc lepiej nie potęgować wysuszenia dodatkiem alkoholu. Preparaty powinniśmy nałożyć na skórę 20 minut przed wyjściem na słońce i powtarzać smarowanie co około dwie godziny. Z powodu kąpieli wodnych, wycierania się ręcznikiem i pocenia się ścieramy z siebie nałożony preparat, więc należy go uzupełniać.

Przyciemniane szkła to za mało?

Okulary przeciwsłoneczne – kolejny niezbędnik plażowania. Oprócz funkcji modowej spełniają również funkcję ochronną. Nasze oczy są bardzo wrażliwe na działanie promieni słonecznych. Źrenica, pomimo zwężania się do niewielkich rozmiarów podczas słonecznego dnia, nadal przepuszcza promienie słoneczne, które mogą uszkadzać siatkówkę, powodować odwracalne oparzenia rogówki oraz sprzyjać powstawaniu zaćmy. Początkowo zmiany postępujące w siatkówce są niezauważalne, jednak z czasem prowadzą do pogorszenia się jakości widzenia, rozmywania kształtów i problemów z czytaniem.

Przy wyborze okularów koniecznie zwróćmy uwagę na to, czy obecne w nich szkła mają wskaźnik ochrony przed UV, ponieważ istnieją okulary z przyciemnianymi szkłami, które pełnią jedynie funkcję modową. Dodatkowo okulary możemy potraktować jako sposób na zapobieganie zmarszczkom – dzięki ich przyciemnieniu nie mrużymy oczu, co naturalnie spowalnia proces powstawania tzw. lwiej zmarszczki.

Kapelusz, czapka, chusta

Kapelusz koniecznie z dużym rondem, czapka z daszkiem, który przy okazji ochroni również oczy lub bawełniana chusta przykrywająca dodatkowo całe włosy – ochrona głowy, o której często zapominamy, jest konieczna. Zbyt długie przebywanie na słońcu może prowadzić do udaru słonecznego oraz pojawiających się po nim komplikacji. Przegrzany organizm nie jest w stanie prawidłowo funkcjonować, a także dbać o termoregulację.

Homeotermia mózgu jest naturalnie utrzymywana dzięki naczyniom żylnym skóry głowy, które charakteryzują się brakiem zastawek, dzięki czemu możliwe jest odwrócenie przepływu krwi. Podczas wysokich temperatur warto pamiętać o przemywaniu twarzy zimną wodą, co pomaga schłodzić krew w naczyniach żylnych biegnących do mózgu – już taki mały zabieg może przynieść dużą ulgę i pożytek w trakcie upałów.

Strój plażowy

Najlepiej luźny, niekrępujący ruchów, aby nie przeszkadzał w aktywności fizycznej. Cienkie, luźne ubranie nie będzie powodowało dodatkowego ciepła, a ochroni skórę przed poparzeniami. Co prawda szeroko dostępne bawełniane koszulki przepuszczają promieniowanie UVA, ale naukowcy już wpadli na pomysł dodawania do bawełny absorbera, który będzie pochłaniał promieniowanie słoneczne, tak samo jak krem z filtrem.

O czym należy wiedzieć?

* Pomimo zastosowania wszystkich rodzajów ochrony, nie powinniśmy wystawiać się na bezpośrednie działanie promieni słonecznych w godzinach ich najintensywniejszego działania – pomiędzy godziną 11 a 15.

* Pamiętajmy o piciu dużej ilości wody! W trakcie przebywania na słońcu intensywnie się pocimy i tracimy mnóstwo płynów, które koniecznie należy uzupełniać.

* Większość podkładów do twarzy zawiera filtr słoneczny, o czym informuje opakowanie. Jednak mało która kobieta nakłada na siebie tyle podkładu, żeby zawarty filtr był wystarczającą ochroną. Przed nałożeniem makijażu warto dodatkowo zastosować krem o wysokim wskaźniku SPF.

* Niektóre zażywane przez nas leki są tzw. fotouczulaczami, co oznacza, że po wystawieniu organizmu na działanie słońca może dojść do poparzeń. Podobnie sytuacja wygląda, jeśli chodzi o stosowanie perfum tuż przed opalaniem – niektóre z nich mogą powodować trwałe odbarwienia skóry.

* Unikaj solarium! Przebywaniu na słońcu możemy przypisać kilka zalet, jak choćby oddychanie świeżym powietrzem czy uprawianie aktywności fizycznej. Solarium to skondensowane szkody dla skóry i zwiększanie ryzyka powstawania raka. Opalenizny pozyskanej z lamp UV nie możemy nazwać zdrowym muśnięciem słońcem.

Autorka: Anna Sokołow