Próbując odpowiedzieć sobie na te i wiele innych pytań, nasuwających się w trakcie poruszania tematu substancji konserwujących w kosmetykach, należy przede wszystkim sięgnąć do najnowszych regulacji prawnych. Warunkują one wykorzystywanie wielu substancji w kosmetykach, w tym także użycie różnego rodzaju konserwantów.

Coraz częściej stosowanie środków konserwujących napotyka na brak akceptacji zwolenników kosmetyków naturalnych. Wydaje się, że ma to jedynie związek z nieprawdziwymi twierdzeniami, odnoszącymi się do toksyczności konserwantów. Zaznaczenia wymaga jednak fakt, iż kosmetyki to przede wszystkim preparaty bogate w wodę i związki organiczne. Są więc środowiskiem niezwykle podatnym do rozwoju różnego rodzaju drobnoustrojów. W konsekwencji brak substancji konserwujących powoduje obniżenie jakości i zmianę właściwości takich kosmetyków.

Wyeliminowanie konserwantów ze składu produktów kosmetycznych jest więc po prostu niemożliwe. Taka praktyka niosłaby ze sobą zbyt wysokie ryzyko zakażeń, a co za tym idzie wyraźne pogorszenie jakości nowo powstałych kosmetyków.

Zgodnie z powyższym, substancje konserwujące stanowią konieczny składnik preparatów kosmetycznych. Nie ulega jednak wątpliwości, że konserwanty to jednak związki posiadające właściwości niebezpieczne, toteż ich wykorzystywanie jest uwarunkowane szczegółowymi regulacjami prawnymi.

Regulacje prawne dotyczące konserwantów w kosmetykach – gdzie ich szukać?
Głównym źródłem, określającym wytyczne dotyczące konserwantów w kosmetykach, jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009, a dokładniej załącznik V do tego rozporządzenia, uwzględniający listę substancji konserwujących dopuszczonych do stosowania w produktach kosmetycznych na terenie Unii Europejskiej. Załącznik ten obejmuje ponad 50 związków konserwujących. Jednocześnie wytyczne Europejskiego Komitetu Naukowego ds. Bezpieczeństwa Konsumentów (ang. SCCS – European Scientific Committee on Consumer Safety) narzucają na producentów produktów kosmetycznych przymus ich konserwowania, w zależności od miejsca i charakteru aplikacji kosmetyku, przykładowo: kosmetyki stosowane na okolice podpieluszkowe, oczy czy śluzówkę nosa.

Najnowsze doniesienia odnośnie listy konserwantów – Ethyl Lauroyl Arginate HCl
Zgodnie z Rozporządzeniem Komisji UE nr 2016/1121 z dnia 11 lipca 2016 r. zmieniającym załącznik V do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 dotyczący produktów kosmetycznych: na podstawie pozycji 58 załącznika V do rozporządzenia (WE) nr 1223/2009 substancja Ethyl Lauroyl Arginate HCl (chlorowodorek Ν-alfa-dodekanoilo-L-argininianu etylu) jest obecnie dopuszczona do stosowania jako substancja konserwująca w produktach kosmetycznych, z wyłączeniem produktów do ust, produktów do jamy ustnej i produktów aerozolowych, w maksymalnym stężeniu 0,4% wagowo.

Europejski Komitet Naukowy ds. Bezpieczeństwa Konsumentów zaobserwował, że Ethyl Lauroyl Arginate HCl może być bezpiecznie stosowany jako substancja konserwująca w płynach do płukania ust w maksymalnym stężeniu 0,15% wagowo, ale nie w produktach do jamy ustnej w ogóle. SCCS stwierdził również, że po uwzględnieniu narażenia na przedmiotową substancję, w żywności i kosmetykach przekroczone może zostać dopuszczalne dzienne spożycie dla dzieci w wieku od 3-9 lat. Dlatego też ciągłe stosowanie substancji Ethyl Lauroyl Arginate HCl, jako konserwantu w płynach do płukania ust w takim stężeniu, nie jest bezpieczne dla dzieci.

W świetle opinii wydanej przez SCCS Komisja wskazała, że substancja Ethyl Lauroyl Arginate HCl powinna zostać dopuszczona do stosowania jako substancja konserwująca w maksymalnym stężeniu 0,15% wagowo w płynach do płukania ust, z wyjątkiem tych dla dzieci poniżej 10. roku życia.

Najnowsze doniesienia odnośnie listy konserwantów – metyloizotiazolinon

Zgodnie z Rozporządzeniem Komisji UE nr 2016/1198 z dnia 22 lipca 2016 r. zmieniającym załącznik V do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 dotyczącym produktów kosmetycznych: na podstawie pozycji 57 załącznika V do rozporządzenia (WE) nr 1223/2009 dopuszcza się stosowanie metyloizotiazolinonu jako środka konserwującego w produktach kosmetycznych, w stężeniach nieprzekraczających 0,01% m/m (100 ppm).

Europejski Komitet Naukowy ds. Bezpieczeństwa Konsumentów uznał jednak, że z obecnych danych klinicznych wynika, iż stężenie metyloizotiazolinonu w produktach kosmetycznych wynoszące 100 ppm nie jest bezpieczne dla konsumentów. W przypadku niespłukiwanych produktów kosmetycznych, w tym nawilżanych chusteczek, nie wykazano należycie bezpiecznych stężeń metyloizotiazolinonu, które nie wywoływałyby alergii kontaktowej ani reakcji alergicznej.Zgodnie z rozporządzeniem oraz w świetle wspomnianej wyżej opinii SCCS ważne jest, by odpowiednio zareagować na częstsze występowanie alergii wywołanych metyloizotiazolinonem, wprowadzając zakaz stosowania metyloizotiazolinonu w produktach niespłukiwanych.

Komisja wskazała dodatkowo, że stosowanie wspomnianego wyżej zakazu powinno zostać odroczone, aby umożliwić dokonanie niezbędnych modyfikacji składu produktów. Przyznano przedsiębiorstwom sześciomiesięczny okres po wejściu w życie niniejszego rozporządzenia, jako czas na wprowadzenie do obrotu produktów zgodnych z przepisami i na wycofanie z obrotu produktów, które nie sprostają nowym regulacjom.

Artykuł 2 Rozporządzenia Komisji UE 2016/1198 reguluje, że od dnia 12 lutego 2017 r. wprowadza się do obrotu w UE i udostępnia na rynku unijnym tylko takie produkty kosmetyczne, które będą zgodne z niniejszym rozporządzeniem.
Nie ulega więc wątpliwości, że konserwanty tworzą taką grupę substancji, które muszą występować w kosmetykach, jednak ich ilość i sposób stosowania powinny zostać ograniczone do zastrzeżonego minimum.

Monika Faszcza, Ekspert zewnętrzny, prawnik w kancelarii KONRAD i Partnerzy