Jeśli przyjrzeć się bliżej łacińskiej nazwie rodzajowej tej rośliny można poznać jedną z jej charakterystycznych cech. Glycyrrhiza pochodzi od greckiego słowa „glycos”, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „słodki” i słowa „rhiza”- korzeń. I to właśnie okorowany korzeń o żółtej barwie jest podstawowym surowcem leczniczym. Związkiem czynnym tego surowca są saponiny trójterpenowe. Bardzo ważną substancją saponin jest glicyryzyna, 40- 50 razy słodsza od sacharozy. Nie znalazła jednak zastosowania jako produkt zastępczy cukru, gdyż pozostawia nieprzyjemny smak. Obok glicyryzyny w korzeniu lukrecji występują również flawonoidy (likwirytygenina), hydroksykumaryny (umbeliferon, hemiaryna), fitosterole, żywice, aminokwasy, kwasy organiczne, olejek eteryczny i sole mineralne.
Spośród licznych zastosowań lukrecji we współczesnej kosmetologii, można wyróżnić cztery główne kierunki działania:
- przeciwutleniające
- inhibicja tyrozynazy
- przeciwzapalne
- zahamowanie wzrostu bakterii, wirusów i grzybów
Działanie antyoksydacyjne związane jest z ochroną komórek i niwelowaniem szkód wywołanych przez reaktywne formy tlenu. Właściwości przeciwutleniające ekstraktu z lukrecji są wynikiem obecności flawonoidów we frakcji hydrofobowej. Ich podstawowym zadaniem jest zmiatanie wolnych rodników powstałych w trakcie narażania komórek na działanie promieniowania UV oraz inhibicja utleniania lipidów. Działanie antyoksydacyjne związków należących do flawonoidów skierowane jest głównie przeciwko rodnikom hydroksylowym, anionorodnikom ponadtlenkowym i rodnikom nadtlenkowym, które powodują stres oksydacyjny i przyspieszają starzenie egzogenne.
Narażenie na promieniowanie ultrafioletowe stymuluje proces melanogenezy, czyli powstawania pigmentu w skórze. Dochodzi wówczas do aktywacji tyrozynazy, kluczowego enzymu w procesie syntezy melaniny. Głównym zadaniem melaniny jest pochłanianie promieniowania UV oraz neutralizacja reaktywnych form tlenu.
Duża dawka promieniowania UVB (o długości fali w zakresie 290- 320 nm) bądź długi czas ekspozycji mogą prowadzić do hiperpigmentacji, której widocznymi objawami są piegi, plamy soczewicowate, plamy starcze i inne przebarwienia skórne. Obecne w ekstrakcie z lukrecji flawonoidy i triterpeny, takie jak: glicyryzyna, glabrydyna, likwirytyna, izolikwirytyna mają działanie depigmentacyjne porównywalne z hydrochinonem, jednak nie wykazują przy tym cytotoksyczności wobec melanocytów i nie powodują podrażnień skóry.
Stosowanie kosmetyków wiąże się często z ryzykiem wystąpienia reakcji alergicznych, podrażnień i stanów zapalnych skóry. Tego typu reakcje są wynikiem aktywności 5- lipooksygenazy (5- LOX) i cyklooksygenazy (COX), enzymów uczestniczących w procesie przekształcenia kwasu arachidowego w prozapalne leukotrieny i prostaglandyny. Obecność w ekstrakcie z lukrecji glabrydyny, glicyryzyny oraz kwasu glicyretynowego wpływa na zahamowanie powstawania anionorodnika ponadtlenkowego oraz inhibicję 5- LOX i COX, czyli głównych mediatorów stanów zapalnych skóry.
Ponadto wyciąg z lukrecji działa hamująco na wzrost i rozwój bakterii, wirusów i grzybów. Dotyczy to zarówno bakterii G(+) z gatunków Mycobacterium tuberculosis, Streptococcus mutans, Staphylococcus aureus, Bacillus subtilis, a także G(-) Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae i drożdży Candida albicans. Działanie fungistatyczne wobec drożdży może być wykorzystywane w produkcji kremów przeciwgrzybiczych do stóp i rąk. Glicyryzyna i kwas glicyretynowy hamują wzrost DNA i RNA wirusów opryszczki pospolitej i półpaśca.
Substancje aktywne zwarte w wyciągu z lukrecji mają również zdolność hamowania 5- alfa- reduktazy oraz „wyłączania” receptorów androgennych, w które wyposażone są komórki gruczołów łojowych, co obok właściwości przeciwbakteryjnych i łagodzących sprawia, że lukrecja jest również idealnym kandydatem na środek przeciwtrądzikowy.
Glicyryzyna zawarta w ekstrakcie z lukrecji ma zdolność wiązania wody i zatrzymywania jej w naskórku, dlatego jest doskonałym dodatkiem do kosmetyków dla cery odwodnionej, a zawartość fitoestrogenów czyni go składnikiem formulacji cery dojrzałej. Dodatkowo obecny w wyciągu z lukrecji kwas glicyretynowy blokuje dehydrogenazę- 11- beta hydroksysteroidów, w wyniku czego zmniejsza się dostępność kortyzolu dla komórek tłuszczowych.
Lukrecja gładka znalazła zastosowanie w wielu kosmetykach naturalnych. Zapewne te rozliczne, dobroczynne właściwości wyciągu z korzenia lukrecji gładkiej sprawią, że będzie on wykorzystywany jeszcze powszechniej.
Przeczytaj również:
Rodzaje pigmentów używanych w kosmetyce kolorowej
Glikol metylenowy w preparatach do prostowania włosów – czy jest szkodliwy?
Wioleta Cieplik
portal Biotechnologia.pl
Źródła:
- A. Ratz- Łyko, J. Arct, K. Pytkowska. Kosmetyczne właściwości lukrecji gładkiej. Świat Przemysłu Kosmetycznego, nr 03.2012 (12), str. 54-57.
- http://www.atw.com.pl/pl/index.php?page=zielnik_Lukrecja_gladka&pm=zi, 23.02.2012
- http://naturaliskosmetyki.pl/ekstrakt-lukrecji-kwasu-glicyryzynowego-p-231.html?osCsid=0ce3dbfe3e33775d8d13494498d7d1a3, 23.02.2012
KOMENTARZE