Kosmetyki stanowią nieodłączny element życia każdego z nas. W jednej recepturze kosmetycznej znajdziemy od kilku do kilkunastu substancji. Korzystając każdego dnia z  kilku preparatów kosmetycznych, na naszą skórę jest nakładane kilkanaście różnych substancji.

Substancje bazowe

Są to substancje podstawowe, niezbędne w recepturze kosmetycznej, stanowiące bazę kosmetyczną. Odpowiadają za uzyskanie odpowiedniej konsystencji tworzonej formulacji, a także ułatwiają wprowadzanie substancji czynnych do formulacji. Niektóre surowce bazowe wpływają bezpośrednio na właściwości aplikacyjne. Bardzo często pełnią jednocześnie kilka funkcji w produkcie kosmetycznym. Przykładami substancji bazowych są: alhohole, woda, emulgatory, związki powierzchniowo-czynne, barwniki oraz silikony.

Woda

To składnik, który znajduje się w największej ilości w większości receptur kosmetycznych. Wbrew pozorom jest to bardzo ważna substancja. Woda, którą stosuje się do produkcji kosmetyków, musi być najwyższej jakości. W preparatach kosmetycznych używa się wody oczyszczonej. Powstaje ona po filtracji wody przepływającej pod ciśnieniem przez specjalną membranę, która zatrzymuje zanieczyszczenia. Woda stosowana do produkcji kosmetyków musi spełniać odpowiednie wymagania fizykochemiczne oraz mikrobiologiczne. W recepturach kosmetycznych coraz częściej stosuje się także wodę lodowcową oraz termalną. Minerały obecne w wodzie termalnej wpływają na jej właściwości reologiczne i stabilność otrzymanych emulsji. Wzrost stopnia mineralizacji wody termalnej wpływa korzystnie na stabilność emulsji, dzięki czemu charakteryzują się lepszą stabilnością w czasie oraz dłużej zachowują „sprężystość”.

Rozpuszczalniki

Odpowiadają za rozpuszczalnie wszystkich składników zawartych w formulę kosmetyku. Do rozpuszczalników zaliczamy glicerynę, etanol, glikole, oleje oraz woski. Jednym z najważniejszych rozpuszczalników jest woda, w której rozpuszcza się bardzo dużo substancji.

Emolienty

To substancje, których funkcją jest zmiękczanie oraz wygładzanie naskórka. Po nałożeniu na skórę tworzą warstwę okluzyjną, która chroni przed nadmierną ucieczką wody z naskórka, dzięki czemu poprawia jego nawilżenie i elastyczność. Oprócz głównej funkcji – nawilżającej – odgrywają także rolę emulgatora i substancji pomagającej we wchłanianiu składników aktywnych. Emolienty to substancje, które wykazują działanie wielokierunkowe. Są bardzo ważne w pielęgnacji u osób, które zmagają się z różnymi dermatozami skóry. Przykłady emolientów to: wazelina, olej parafinowy, lanolina.

Zagęstniki

Są odpowiedzialne za utrzymanie odpowiedniej konsystencji formuły kosmetyku. Jest kilka sposobów zagęszczania formuł kosmetyków. W zależności od efektu, który chcemy uzyskać i rodzaju kosmetyku, ilość i typ zagęstnika trzeba odpowiednio dobrać. Szminka do ust musi posiadać inną konsystencję niż krem do twarzy, który zostanie umieszczony w szklanym słoiczku bądź opakowaniu typu airless. By wybrać odpowiedni zagęstnik, musimy wiedzieć, jakiego efektu oczekujemy. Należy wziąć pod uwagę lepkość, którą chcemy uzyskać, formę kosmetyku, a także odczucia, jakich oczekujemy przy nakładaniu na skórę.  Przykładami zagęstników są: bentonite, guma ksantanowa czy celuloza.

Konserwanty

Są to substancje, które chronią przed rozwojem szkodliwych mikroorganizmów. Są dodawane do receptury kosmetycznej, aby przedłużyć jej trwałość, dzięki czemu są bezpieczne do stosowania przez długi czas. Cechy dobrego konserwantu to: działanie w szerokim zakresie wobec drobnoustrojów, efektywność w niskim stężeniu, stabilność chemiczna oraz dobra rozpuszczalność w wodzie. Należy podkreślić, że woda i substancje aktywne są idealną pożywką do wzrostu mikroorganizmów w kosmetyku. Coraz większą popularnością cieszą się olejki eteryczne oraz ekstrakty roślinne, które wykazują także aktywność przeciwdrobnoustrojową i mogą stanowić alternatywę dla konserwantów. Branża kosmetyczna potrzebuje ograniczenia syntetycznych konserwantów w kosmetykach i zastąpienia ich surowcami pochodzenia roślinnego, które będą wykazywały takie samo działanie, jak konserwanty i dodatkowo będą bezpieczne dla konsumentów. Zostało przeprowadzonych wiele badań, które potwierdzają, iż naturalne związki mogą być stosowane w preparatach kosmetycznych jako konserwanty. Co więcej, właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze warunkują stosowanie olejków eterycznych i ekstraktów roślinnych w recepturach kosmetycznych jako konserwantów. Całkowite wyeliminowanie syntetycznych konserwantów i zastąpienie ich naturalnymi substancjami przeciwbakteryjnymi to bardzo trudne zadanie, ale z pewnością możliwe do wykonania.

Humektanty

Posiadają  właściwości higroskopijne, czyli zdolne do przyciągania cząsteczek wody. Ich funkcją jest wiązanie wody w warstwie rogowej naskórka oraz opóźnienie jej odparowania. Tworzą one nieokluzyjną formułę, dlatego sprawdzają się w pielęgnacji każdego rodzaju cery. Przykładami emolientów są: kwas hialuronowy, kwas mlekowy, mocznik, ektoina, trehaloza, d-pantenol.

Składniki aktywne

To substancje, które wywołują efekt terapeutyczny. Należą do jednych z najważniejszych związków obecnych w kosmetyku. Odpowiadają za działanie danego produktu, wpływając na poprawę stanu skóry. Dzięki takim substancjom kosmetyk wykazuje określone działanie. Substancje aktywne działają na powierzchni włosów oraz skóry (w warstwie rogowej naskórka), a także docierają do głębszych warstw skóry. Wiele substancji aktywnych wykazuje działanie wielokierunkowe. Substancja aktywne w kosmetyku to przede wszystkim: substancje pochodzenia roślinnego, peptydy, związki hamujące działanie wolnych rodników, substancje łagodzące, przeciwbakteryjne, złuszczające czy witaminy.

Substancje zapachowe

Są to związki, które mają na celu zamaskować zapach innych substancji obecnych w kosmetyku. Zapach jest jednym z głównych kryteriów, który wpływa na decyzję o zakupie danego preparatu.

Substancje powierzchniowo-czynne

Są nazywane surfaktantami lub detergentami. Ich główną funkcją jest usuwanie zanieczyszczeń ze skóry oraz włosów. Ponadto wykazują działanie pianotwórcze. Wyróżniamy substancje powierzchniowo-czynne: anionowe, kationowe, amfoteryczne oraz niejonowe. Cząsteczka substancji powierzchniwo-czynnej składa się z części hydrofilowej oraz lipofilowej. Dzięki takiej budowie ma zdolność łączenia się z dwoma rodzajami substancji, obniżając napięcie powierzchniowe.

Surfaktanty wykazują szeroki zakres działania:

* emulgujący – ułatwiają łączenie się ze sobą substancji naturalnie niemieszających się ze sobą,

* solubilizujący – zwiększają rozpuszczalność substnacji,

* myjący,

* pianotwórczy,

* antyzbrylający.