Aktywne środki przeciwsłoneczne są podzielone na 2 grupy:

• organiczne
• nieorganiczne

Związki organiczne chronią skórę poprzez absorpcję promieniowania UV.

Działanie organicznych (inaczej nazywanych chemicznymi) filtrów przeciwsłonecznych polega na tym, że promieniowanie UV aktywuje elektrony na cząsteczkach filtra z stanu pasywnego w krótkotrwały stan aktywności. Aby z powrotem powrócić do stabilnego stanu jest emitowana energia w postaci ciepła lub promieniowania fluorescencyjnego, a promieniowanie UV jest "wchłaniane".

Pochłaniane widmo jest różne, w zależności od rodzaju środka przeciwsłonecznego. Wśród nich można wyróżnić:

• estry PABA, salicylany, które pochłaniają wyłącznie promieniowanie UVB,
• oksybenzon, oktokrylen iMexoryl XLpochłaniają zarówno promieniowanie UVA jak i UVB.
• antranilan metylu, Parsol 1789 i Mexoryl SX, które pochłaniają wyłącznie promieniowanie UVA.

Nowo opracowane organiczne filtry słoneczne zawierają m.in.Tinosorb M i Tinosorb S.

Drugą grupę filtrów przeciwsłonecznych stanowią filtry nieorganiczne, zwane inaczej fizycznymi.

Wśród nich wyróżnia się 2 rodzaje: tlenek tytanu oraz dwutlenek cynku, które są nieorganicznymi pigmentami rozpraszającymi promieniowanie UV. W postaci zmikronizowanej (10-100nm) cząstki mogą również pochłaniać szkodliwe promieniowanie. Szerokie spektrum działania można otrzymać poprzez kombinację różnych wielkości cząstek. Nawet najmniejsze cząstki nie wnikają w skórę, są chemicznie obojętne, a także niezdolne do wywołania alergii, a zabezpieczają skórę przed promieniowaniem bezpośrednio po nałożeniu. Negatywnym aspektem użycia filtrów fizycznych jest to, że mogą powodować wybielenie skóry. I tutaj stosowanie zmikronizowanej postaci jest często bardziej korzystne, gdyż nie pozostawia śladów na skórze.

Tlenku cynku może być stosowany w postaci niemikronizowanej i mikronizowanej), tak samo jak dwutlenek tytanu.

Działanie promieniowania UV zwłaszcza UVB (tzw. Burning Ray – z angielskiego ), powoduje poszerzenie naczyń krwionośnych w skórze, a po dłuższej ekspozycji na słońcu, zapalenie czyli rumień. W zależności od dawki promieniowania UV melanocyty znajdujące się w skórze zaczynają produkować melaninę, czyli białko odpowiedzialne za pigmentację. Promieniowanie UVA (tzw. AgingRay – z angielskiego) powoduje mniejszą produkcję melaniny i mniejszy rumień w stosunku do promieniowania UVB, ale uszkodzenia skóry są znacznie poważniejsze, ponieważ przenikają w głębsze warstwy skóry właściwej. Stąd też powodują powstawanie przedwczesnych zmarszczek, a także w poważniejszych przypadkach nowotwory. Na przestrzeni lat kilka przeprowadzonych badań pokazało, że regularne stosowanie filtrów przeciwsłonecznych zmniejsza rogowacenie słonecznei występowanie raka skóry.

Fot. 1 Promieniowanie UVA i UVB.

Czy filtry przeciwsłoneczne mogą całkowicie zapobiec występowaniu czerniaka? Jest to nadal przedmiotem dyskusji.

Stosowanie filtrów przeciwsłonecznych ma również pozytywne znaczenie dla ogólnego stanu zdrowia organizmu, gdyż powoduje zmniejszenie reaktywacji opryszczki wargowej.

SPF – ang. Sun Protection Factor, czyli współczynnik ochrony przeciwsłonecznej jest miarą zdolności filtra przeciwsłonecznego do ochrony przed rumieniem, czyli ochroną przed promieniowaniem UVB.

Wartość SPF mieści się w zakresie od 2 do 50. SPF jest stosunkiem ilości promieniowania UV powodującego oparzenie i wystąpienie rumienia podczas opalania się przy użyciu filtra do ilości promieniowania powodującego takie samo oparzenie, bez stosowania filtra. Innymi słowy,zastosowany faktornp. SPF 20 oznacza, że do oparzenia dojdzie po 20-krotnie dłuższym czasie, niż po opalaniu bez zastosowania filtra.

Stosowanie ochrony przeciwsłonecznej jest niezbędnym elementem podczas wakacji, zwłaszcza wygrzewając się na plaży w pełnym słońcu. Ważne jest, aby opalać się z rozwagą. Stosowanie filtrów w młodym wieku pozwoli dłużej zachować młody wygląd skóry, później pojawią się pierwsze zmarszczki. Ważne jest również zdrowie. Stosowanie filtrów na pewno uchroni nas w dużym stopniu od ewentualnych chorób skóry (w tym nowotworów).

Opracowała: mgr inż. Dominika Andrys