Co to jest wideodermatoskopia?

Wideodermatoskopia to zaawansowana technika diagnostyczna, która polega na dokładnym badaniu zmian skórnych przy użyciu komputera wyposażonego w specjalną kamerę wideodermatoskopu. Wysokiej jakości obrazy są przesyłane do komputera, gdzie specjalistyczne oprogramowanie analizuje cechy zmian, takie jak symetria, rozmiar czy kolor. Metoda ta łączy tradycyjne techniki dermatoskopii z najnowszą technologią, a specjalistyczne oprogramowanie umożliwia archiwizację zdjęć, co jest nieocenione w śledzeniu dynamiki zmian. Używając wideodermatoskopu z zaawansowaną kamerą, można obserwować badane obszary w co najmniej 50-krotnym powiększeniu. Podczas badania specjalistyczne oprogramowanie pozwala na analizę i porównanie różnych zmian skórnych. Uzyskane obrazy zapisywane są cyfrowo, co sprawia, że łatwiej jest je później porównać lub ocenić postępy leczenia. Ponadto program dokonuje klasyfikacji znamion jako łagodne lub złośliwe. Niemniej i tak ostateczną diagnozę stawia lekarz, po uwzględnieniu danych z analizy komputerowej. Chociaż obie – wideodermatoskopia i dermatoskopia – są technikami diagnostycznymi służącymi do badania zmian skórnych, istnieją między nimi pewne różnice. 

Dermatoskop to aparat optyczny wyposażony w źródło światła, które może być spolaryzowane bądź nie. Gdy używane jest światło niespolaryzowane, do badania stosuje się dodatkowo olejek immersyjny (żel) lub wodę, by poprawić jakość obrazu poprzez wyeliminowanie z niego szumów w postaci refleksów świetlnych. Wideodermatoskopia zapewnia bardziej zaawansowaną analizę przy użyciu powiększenia oraz technologii komputerowej. W zależności od wyników lekarz może uznać zmianę za łagodną, zalecić jej regularną obserwację lub zasugerować chirurgiczne usunięcie. Po ukończeniu 15. roku życia badaniu powinniśmy poddać się przynajmniej raz w roku, a jeżeli jesteśmy w grupie ryzyka – nawet raz na kwartał. Osoby z grupy podwyższonego ryzyka zachorowania na czerniaka to te z wieloma znamionami barwnikowymi (szczególnie jeśli znamiona mają średnicę większą niż 5 mm), jasną karnacją czy historią nowotworów skóry w rodzinie. Koszt wideodermatoskopii to przeważnie kilkaset złotych.

Nie wszystkie znamiona są groźne

Większość znamion skórnych nie wymaga interwencji ani regularnego monitorowania dermatoskopowego, jednak dla własnego bezpieczeństwa należy ustalić, czy już obecne na skórze znamiona potrzebują periodycznej kontroli dermatologicznej, czy istnieją wskazania do ich usunięcia, oraz czy operację można zaplanować, czy należy przeprowadzić ją niezwłocznie – w takim przypadku pacjent zostaje skierowany bezpośrednio do kliniki chirurgii onkologicznej. Z komórek tworzących znamię melanocytowe może rozwinąć się czerniak, będący agresywnym nowotworem skóry. Statystyki wskazują, że u mężczyzn czerniak częściej lokalizuje się na tułowiu i głowie, u kobiet zaś na dolnych partiach nóg. U mężczyzn przebieg choroby jest z reguły bardziej agresywny, co jest związane z predyspozycją do szybszego tworzenia przerzutów w przypadku lokalizacji czerniaka na tułowiu czy głowie.

Przed przystąpieniem do badania lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad medyczny. Skupia się na historii nowotworów skóry w rodzinie oraz ewentualnych dolegliwościach pacjenta. Następnie dokładnie analizuje skórę z użyciem wideodermatoskopu. Badanie kończy się wydaniem raportu zawierającego informacje o znamionach wymagających dalszej obserwacji lub pilnej interwencji. Lekarz może zdecydować o ewentualnej biopsji i dalszych badaniach. Wideodermatoskopia jest bezbolesna, bezpieczna i nie wymaga specjalnego przygotowania. Trzeba tylko pamiętać, aby fragment skóry, który ma zostać poddany badaniu, nie był pokryty kosmetykami. Chociaż posiadanie znamion barwnikowych wskazuje na konieczność zachowania ostrożności i obserwacji, nie zawsze są one powodem do niepokoju. Niemniej nie można lekceważyć żadnych znamion, zwłaszcza jeśli zauważymy jakiekolwiek niepokojące symptomy, które im towarzyszą. Znamiona barwnikowe mogą być i duże, i małe, jasne, ciemne, wypukłe albo płaskie. Do konsultacji z lekarzem powinny nas skłonić: nierównomierne rozłożenie barwnika, asymetria znamienia, krwawienie lub świąd mu towarzyszący.

Wideodermatoskopia w profilaktyce czerniaka

Głównym zadaniem wideodermatoskopii jest identyfikacja zmian skórnych w celu odróżnienia ich łagodnych form od tych potencjalnie złośliwych, takich jak czerniak. Czerniak to złośliwy nowotwór skóry wywodzący się z melanocytów i odpowiedzialny za ok. 3,5 tys. nowych przypadków chorób nowotworowych rocznie w Polsce. Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z długotrwałą ekspozycją na promienie UV, doznaniem poparzeń słonecznych, obecnością licznych znamion barwnikowych oraz cechami, takimi jak jasna skóra czy rude albo blond włosy. Badania dermatologiczne należy przeprowadzić co najmniej raz w roku, ponieważ są one najprostszym sposobem wczesnego wykrywania problemów skórnych. Jeśli podczas badania dermatoskopowego lekarz zauważy potencjalne ryzyko związane ze znamieniem, najprawdopodobniej zasugeruje jego usunięcie. Zabieg powinien zostać przeprowadzony przez specjalistów, takich jak chirurg onkolog lub chirurg ogólny, jest zabiegiem rutynowym i nie wymaga specjalnego przygotowania. Przeprowadza się go w znieczuleniu miejscowym, zwykle w ramach chirurgii jednodniowej. 

Podsumujmy. Kiedy udać się do dermatologa? Gdy zauważysz zmiany w kolorze skóry, kształcie lub wielkości znamion, gdy na twojej skórze pojawi się znamię odbiegające wyglądem od pozostałych, gdy któreś jest asymetryczne, swędzi, krwawi lub wygląda jak niegojąca się rana. Nowotwór skóry to jedyny nowotwór, który można dość łatwo zdiagnozować na jego wczesnym etapie rozwoju. W przypadku pozostałych nie zawsze jest to takie proste.