Skład mikrobiomu skóry

Mikrobiom człowieka kształtuje się już kilka minut po przyjściu na świat. Jako pierwsze zostają zasiedlone przez mikroorganizmy układ pokarmowy oraz skóra. Z każdym dniem dochodzi do zróżnicowania mikrobiomu skóry, również w zależności od miejsca na ciele oraz warunków, jakie tam panują. Skóra jako największy narząd człowieka stanowi barierę ochronną przed czynnikami zewnętrznymi. Skóra noworodków, które przyszły na świat siłami natury, zostaje zasiedlona przez mikroflorę matki podczas przejścia przez kanał rodny, natomiast skóra noworodków urodzonych przez cesarskie cięcie zasiedlana jest przez drobnoustroje obecne na skórze matki, wśród personelu medycznego oraz otoczenia szpitalnego. Z naszej skóry regularnie dochodzi do usuwania drobnoustrojów podczas jej złuszczania, w związku z tym są one pozbawione możliwości nieograniczonego wzrostu oraz utworzenia na jej powierzchni biofilmu.  Na skórze znajdziemy ponad 20 peptydów wykazujących aktywność przeciwbakteryjną, np. katelicydynę, defensynę β1, psoriazyny czy białko SLPI.  Powstałe warunki powodują, iż na skórze mogą osiedlać się tylko określone gatunki mikroorganizmów.

Czynniki wpływające na skład mikrobiomu skóry

Czynniki, które wpływają na skład mikrobiomu skóry, to przede wszystkim: zanieczyszczenia środowiska, stres, antybiotykoterapia, ekspozycja na promieniowanie UV, pielęgnacja skóry, nieodpowiednia dieta czy używki, tj. alkohol oraz papierosy. Ustanie czynników indukujących zmianę mikrobiomu powoduje powrót do stanu zwanego podstawowym. Skład mikrobiomu skóry jest kwestią indywidualną. Każda osoba posiada inny, unikalny zestaw mikroorganizmów na ciele. Mikrobiom skóry powinien charakteryzować się dużą różnorodnością gatunkową, a także równowagą w stosunku do liczebności danych mikroorganizmów. Dysbioza, czyli zaburzenia w równowadze drobnoustrojów, powoduje obniżenie funkcji ochronnych skóry, co jest jednym z czynników etiologicznych jej chorób. Na mikrobiotę skóry wpływa też układ hormonalny. Najbardziej widoczne zmiany występują u kobiet w czasie ciąży oraz menopauzy, a także nastolatków. U młodzieży, w związku ze wzrostem aktywności androgenów, dochodzi do zwiększonej aktywności gruczołów łojowych, które stanowią siedlisko dla bakterii Cutibacterium acnes. Aktywność gruczołów łojowych słabnie natomiast u osób starszych, dlatego obserwuje się u nich suchą skórę, co z kolei może powodować częstsze występowanie drożdżaków oraz dermatofitów.

Czy pielęgnacja ma wpływ na mikrobiom skóry?

Nie można negować tego, iż odpowiednia pielęgnacja skóry ma istotny wpływ na skład jej mikroflory. Co więc niekorzystnie wpływa na nasze mikroorganizmy obecne na skórze? Przede wszystkim używanie preparatów z silnie działającymi środkami powierzchniowo czynnymi oraz kosmetyków posiadających niskie pH. Stosowanie wspomnianych produktów przyczynia się do zmniejszenia liczebności drobnoustrojów, a także rozrostu bakterii acidofilnych. Brak wspomagania bariery hydrolipidowej naskórka przez emolienty powoduje zaburzenia składu mikrobioty. Stosowanie w codziennej pielęgnacji skóry prebiotyków, probiotyków oraz postbiotyków przyczynia się do wzmocnienia saprofitycznych mikroorganizmów skóry. Probiotyki w kosmetykach są żywymi kulturami bakterii, które posiadają udowodnione prozdrowotne działanie. Wzmacniają układ odpornościowy skóry, a także uzupełniają jej mikrobiom. Bardzo ważne jest, by do receptury kosmetyków z probiotykami  dodać prebiotyki. Są to substancje, które pobudzają wzrost, a także aktywność bakterii probiotycznych. Wspomniane bakterie zajmują miejsca na skórze, które mogłoby zostać zasiedlone przez chorobotwórcze drobnoustroje. Produkują także kwas mlekowy oraz kwasy organiczne, np. masłowy, octowy czy bursztynowy, które przyczyniają się do przywrócenia prawidłowego pH skóry. Co więcej, produkują substancje nawilżające oraz odżywcze dla skóry, wpływając korzystnie na jej stan. Przeprowadzono badania, w których dowiedziono, iż szczepy L. plantarum modulują stężenie IL-10 i TGF-ß, co powoduje hamowanie degradacji kolagenu.

Podsumowanie

Mikrobiom skóry chroni ją przed patogennymi mikroorganizmami, które dążą do jej zasiedlenia. W pewnych schorzeniach skórnych obserwuje się nieustanny brak równowagi w składzie mikroflory skóry. Takie różnice są zauważalne u osób z egzemą, trądzikiem i alergią. Określenie i scharakteryzowanie prawidłowej mikrobioty skóry jest niezwykle trudne, bowiem obserwuje się ogromną zmienność w jej składzie w zależności od miejsca na skórze.