Pierwsze informacje o wykorzystaniu leczniczego potencjału pijawki lekarskiej, pochodzą z początków cywilizacji. Pochodzące z 1567 – 1307 r.p.n.e malowidła ścienne wnętrz grobowców XVIII dynastii faraonów przedstawiają zabiegi z użyciem krwiopijnych bezkręgowców. Po raz pierwszy zaś możemy o nich przeczytać ponad 1200 lat później, w poemacie, pt. Alexipharmaca, autorstwa Nikadera z Kolofonu. O ile jednak w powyższych przypadkach pijawki stosowane były głównie w celu wyssania z chorego tzw. „zepsutej krwi”, o tyle japońskie gejsze są pionierkami ich dotąd nieznanego zastosowania w kosmetyce. Tworzyły one na własne potrzeby mieszaninę olejków zapachowych z krwią pijawek i opisana miksuję nakładały na swoja skórę. Zabieg ten nie tylko poprawiał wygląd, ale przede wszystkim poprawiał ogólne samopoczucie kobiet, dlatego w owym czasie był niezwykle popularny.

Obecnie coraz więcej gabinetów kosmetologicznych powraca do tradycyjnej metody i decyduje się na wprowadzenie hirudoterapii do proponowanych przez siebie zabiegów. Istnieje wiele gatunków pijawek, lecz w kosmetologii i medycynie używa się tylko wybranych z nich. Najczęściej są to: Hirudo medicinalis (pijawka lekarska), Hirudo verbana, Hirudo troctina i Hirudo orientalis. W dzisiejszych czasach bezkręgowce pochodzą ze specjalnych, laboratoryjnych hodowli dlatego ich stosowanie jest całkowicie bezpieczne dla naszego zdrowia.

Dlaczego pijawki? W ich gruczołach ślinowych odkryto rozliczne, zbawienne dla zdrowia substancje. Najważniejszą z nich jest oczyliście Hirudyna, która od dawna już doceniana jest za swe właściwości przeciwzakrzepowe. Jednak peptyd ten w obecności innych substancji aktywnych takich jak antystatyna, hemetyna, hementeryna znajdujących się w wydzielinie gruczołów ślinowych pijawki, dodatkowo zwiększa swoje dobroczynne działanie.W kosmetologiinajważniejszą rolę odgrywają egliny czyli niskocząsteczkowe białka, o właściwościach antyoksydacyjnych i przeciwzakrzepowych. Lipidy są kolejną grupą związków zawartych w ślinie bezkręgowców, które posiadają korzystne właściwości dla urody. To właśnie one wraz z wydzielanymi enzymami (lipazami i fosfolipazami) przyspieszają procesy gojenia się ran oraz biorą udział w przebudowie fosfolipidów błony komórkowej komórek skóry. Pijawki przyczyniają się do poprawy ukrwienia naszej skóry, gdyż w ich ślinie znajdziemy liczne substancje histaminopodobne, które bezpośrednio wpływają na rozszerzenie naczyń krwionośnych. Dodatkowo, dzięki obecności Antyelastazy, enzymu hamującego elastazę, u osób poddawanych terapii pijawkami obserwowane było spowolnienie degradacji elastyny, a co za tym idzie widoczne spowolnienie starzenia się skóry.

Pijawki okazują się być również sprzymierzeńcami w walce z cellulitem. Triglicerydaza i esteraza cholesterolowa stymulują proces rozkładu trójglicerydów cholesterolu przy kuracjach redukujących ten problem estetyczny.

Inną grupą związków są neuroprzekaźniki czyli substancje przenoszące impulsy pomiędzy komórkami nerwowymi. Wytwarzane przez pijawki dopamina, serotonina, histamina i acetylocholina etc.  pomagają leczyć depresję, schizofrenię, nerwicę czy bezsenność, a odnalezione w ich ślinie endorfiny, oprócz właściwości przeciwbólowych, poprawiają kondycję psychiczną i fizyczną pacjentów.

Jak w przypadku każdej metody leczenia i tutaj istnieją pewne przeciwwskazania. Hirudoterapia stanowczo odradzana jest kobietom w ciąży, osobom chorym na hemofilię, leczonym antykoagulantami oraz pacjentom z niskim ciśnieniem krwi. Oprócz tego stanowczo czynnikami wykluczającymi zabieg są silna anemia i skrajne wyniszczenie organizmu. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby zażywające kwas acetylosalicylowy (spotykany w lekach przeciwbólowych i przeciwgorączkowych) oraz inne niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. ibuprofen, metamizol, ketoprofen itp. Dodatkowo kobiety podczas menstruacji, a także nosiciele wirusa HIV przed poddaniem się zabiegom powinny zasięgnąć opinii lekarza.

Anna Tomczak

I.S Whitaker, J Rao,  D Izadi, P.E Butler; Historical Article: Hirudo medicinalis: ancient origins of, and trends in the use of medicinal leeches throughout history; British Journal of Oral and Maxillofacial Surgery, Volume 42, Issue 2, April 2004, Pages 133–137

http://www.medchin.pl.tl/Hirudoterapia--k1-leczenie-pijawkami-lekarskimi-k2--.htm