12 grudnia w Poznaniu odbyło się II Forum Polska Efektywna Energetycznie. Jest to druga odsłona akcji Grupy PTWP, mająca na celu poszerzenie wiedzy i świadomości zarówno przedsiębiorców, jak i pracowników sektora publicznego, o tym jakie korzyści płyną z odpowiedniego korzystania z energii w firmach, samorządach oraz innych instytucjach. Odpowiednie bowiem wykorzystywanie tego zasobu może przynieść nie tylko korzystny finansowy skutek w postaci obniżenia kosztów funkcjonowania jednostki, ale też niesie ze sobą dodatni wpływ na ochronę środowiska.
Podczas tego forum spotkali się przedstawiciele sektora publicznego i firm energetycznych, którym temat efektywności energetycznej jest bliski, m.in. poznańska Dalkia, DGA Optima, Tauron Sprzedaż Sp. z o.o., oraz przedstawiciele Urzędu Regulacji Energetyki i Politechniki Warszawskiej.
Forum otworzył prof. Tadeusz Skoczkowski z Instytutu Techniki Cieplnej Politechniki Warszawskiej prezentacją na temat roli, jaką gra sektor publiczny w procesie wdrażania zasad efektywności energetycznej w firmach i instytucjach.
Polska w liczbach
Polska w 2007 roku znajdowała się na 8 miejscu w UE pod względem zużycia energii. W 2005 roku mniej niż 10% energii pochodziło ze źródeł odnawialnych. Plany na 2020 rok zakładają ich wzrost do ponad 15%. W 2009 roku byliśmy na pierwszym miejscu pod względem udziału w produkcji energii ze stałych paliw kopalnych, głównie węgla (w NEG). Ciekawym wskaźnikiem jest także to, że około 10% Polaków w 2008 roku zalegało z opłatami za energię*. Oznacza to, że zmniejszenie cen energii poprawi jakośc życia.
Unia wyznacza kierunek
Prof. dr. hab. inż. Tadeusz Skoczkowski z Politechniki Warszawskiej przedstawił poważny cel Unii Europejskiej: efektywność energetyczna. Jest to obecnie centralny punkt strategii zrównoważonego rozwoju gospodarek krajów członkowskich. Celem Unii jest także dążenie do bycia światowym liderem wdrażania technologii niskoemisyjnych oraz dokonanie rewolucji przemysłowej: czyli oparcie przemysłu na energii zrównoważonej, bezpiecznej i konkurencyjnej.
Zmiany klimatu są przez wielu naukowców tłumaczone wzrostem emisji CO2, ale jednocześnie przez innych naukowców wyjaśniane jest to zjawisko zupełnie inaczej. Niemniej działania Unii Europejskiej opierają się na teorii, wg. której to przemysł i ogólna działalność człowieka jest za nie odpowiedzialny. W celu zmniejszenia skali tych zmian wprowadzane są przepisy nakazujące zmniejszenie emisji pod groźbą wysokich kar finansowych.
Zatem celem polityki energetycznej UE stało się zmniejszenie emisji CO2, tworzenie na tym polu konkurencyjnej gospodarki i zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii. W imię tych celów poszukiwane są nowe rozwiązania w pozyskiwaniu energii: m.in. elektrownie jądrowe, technologie niskoemisyjne, tzw. sieci inteligentne oraz, co było przedmiotem forum, pojęcie efektywności energetycznej. Oprócz nowych technologii i działań UE także wzmacnia regulację prawną poprzez m.in. ustanowienie unbundlingu: czyli rozdzielenia funkcji wytwórcy i dystrybutora energii (ta sama spółka/firma nie może jednocześnie produkować i dostarczać energii).
Termin czysta energia odnosi się nie tylko do sposobu wytwarzania, ale także do jej użytkowania. Nie chodzi więc już tylko o produkowanie energii z jak najmniejszym ujemnym wpływem na środowisko, ale także o uczenie odbiorców jak z niej mądrze korzystać, i nie zużywać niepotrzebnie dodatkowych kilowatów.
Prof. Tadeusz Skoczkowski podsumował rok 2010 jako przełomowy w tematyce energii. Unia Europejska wydała do 2010 roku włącznie wiele dyrektyw i przepisów, które kontrolują rozwój energetyki.
Zakładany plan na rzecz efektywności energetycznej (2011 rok) zakłada zmniejszenie rocznych wydatków na energię nawet o 1000 EUR w gospodarstwie domowym oraz miałby znaleźć miejsce na zatrudnienie 2 mln osób. Czy takie założenia są realne? Okazuje się, że w 2007 roku UE zaplanowała zmniejszenie zużycia energii o 20%, czego na razie nie udało się uzyskać nawet połowicznie. A jako odpowiedź na ten problem proponuje właśnie wdrożenie efektywności energetycznej.
Gdzie poszukiwać oszczędności?
Największy potencjał redukcji zużycia energii mają budynki i transport. Dlatego też powstaje inicjatywa kontrolowania zamówień publicznych. Co tak naprawdę mogą jednostki sektora publicznego w zakresie promowania idei i praktycznego obniżania zużycia energii?
Najpotężniejszym narzędziem, jakim dysponuje sektor publiczny, są zielone zamówienia publiczne. Jest to specjalna polityka prowadząca do konstruowania zamówień publicznych tak, aby wymagały one spełniania wymogów związanych z wpływem na środowisko – chodzi o zminimalizowanie negatywnego efektu, jaki wywierać mogą produkty lub usługi w czasie całego swojego istnienia i funkcjonowania. Liczba zamówień publicznych w ostatnim czasie dość mocno wzrasta – prof. Tadeusz Skoczkowski podkreślił, że jest to aktualnie około 17% wszystkich zamówień usług i towarów - a dzieje się tak przede wszystkim dzięki pozyskiwaniu funduszy m.in. z Unii Europejskiej. Komisja Europejska chce przy tej okazji rozpowszechnić eko-innowacje oraz zintensyfikować rozwój przemysłu związanego z ochroną środowiska.
Oczywiście oszczędności poszukuje się też w innych gał,ęziach gospodarki. Przemysł pochłaniał jeszcze 20 lat temu około 30% produkowanej energii, obecnie już tylko 20%. Postępów upatruje się także w samym przemyśle energetycznym, gdzie ponad 30% pierwotnie produkowanej energii przypada na jej zamianę na prąd elektryczny i ciepło, oraz ich przesył. W sektorze transportowym, który zużywa około 32% całkowitej energii, charakteryzującym się najwyższą dynamiką wzrostu zużycia i największą zależnością od paliw kopalnych, także poszukuje się nowych rozwiązań.
Aby zachęcić producentów, dostawców i odbiorców energii do zmian, UE chce dodatkowo opodatkować ten sektor, bowiem za pomocą ceny można kontrolować kierunek rozwoju rynku. Konsumenci dodatkowo zachęcani są do kupowania energooszczędnych urządzeń dzięki intensywnemu marketingowi produktów energooszczędnych.
Co składa się na efektywność energetyczną? W teorii jest to:
- Dokładna i efektywna metoda liczenia oszczędności energii powinna obejmować koszty rynkowe, sposób liczenia powinien zależeć od specyfiki danego kraju/regionu zaś koszty samej analizy i weryfikacji rynku powinny być racjonalne.
- Transformacja rynku dzięki skutecznym zachętom – ogólnej dostępności efektywnych energetycznie produktów i usług w cenach, które pozwolą na konkurencyjność
- Regulacja rynku efektywności energetycznej – znalezienie najlepszej drogi. Czy będzie nią rozprzężenie dostaw energii i oszczędzania energii czy też oferowanie usług zintegrowanych? UE promuje oszczędzanie energii i wspiera ją regulacjami oraz certyfikatami, ale największą rolę grają dostawcy, którzy docierają do najszerszego pojedynczych odbiorców.
Rafał Soja, Wiceprezes Zarządu Tauron Sprzedaż Sp. z o.o. opisywał co takiego robi się w praktyce, w celu zwiększenia efektywności energetycznej:
- izolowanie instalacji przemysłowych
- modernizacja systemów grzewczych, izolacji, oświetlenia, itp.
- przebudowa i remonty budynków
- odzysk energii w procesach przemysłowych
- ograniczanie strat w sieciach i transformatorach
Polska w związku z nowymi wymogami UE wprowadza ustawe, mającą regulować rynek neergii i narzucić efektywnośc energetyczną w energetyce i przemyśle. Prowadzący opisał także, jak w świetle nowej ustawy wygladają zadania sektora publicznego oraz co ustawa ta wniesie w życie odbiorców energii i jej dostwaców.
Nowe przepisy i regulacje
Do 2030 roku Polska może zmienić wiele w strukturze zarządzania energią, dzięki działaniu na 3 polach: finansowaniu inwestycji publicznych i prywatnych wg. narzuconych wymogów, uprawianiu odpowiedniej polityki na wszystkich szczeblach oraz dzięki kształceniu kadr zarządzających i budowlanych. Polska chce osiągnąc te cele dzięki wprowadzeniu w zycie ustawy o efektywności energetycznej. Zaproponowana ustawa nie jest jedyną zmiana prawną, która miała w historii naszego kraju obniżyć zużycie energi, ale nie wszystkie wprowadzone zmiany prawne były trafione. Do tej pory dość skuteczna okazała się Ustawa Termomodernizacyjna z 1998 roku.
Wzrost efektywności energetycznej na poziomie UE mają zapewnić:
- Zielona Księga nt. efektywności energetycznej (2006)
- Plan realizacji potencjału efektywności energetycznej (2006)
- Cel zaoszczędzenia 20% energii do roku 2020
- Plan zawarcia światowego porozumienia nt. efektywności energetycznej
Zaś na poziomie Polski:·
- Przygotowanie krajowego planu na rzecz wzrostu efektywności energetycznej (2011)
- Przyjęcie celu oszczędności 9% w roku 2016 (2011)
- Ustawa o efektywności energetycznej (2011)
W najnowszej ustawie o efektywności energetycznej pokłada się duże nadzieje. Prof. Skoczkowski ocenił sytuację następująco*:
- ustawa o efektywności energetycznej stworzy podstawy prawne do prowadzenia racjonalnej gospodarki energetycznej.
- podmioty gospodarcze i społeczeństwo są nieprzygotowane do realizacji ustawy pomimo znacznego wzrostu świadomości co do potrzeby wzrostu efektywności energetycznej.
- beneficjentami ustawy będą podmioty najbardziej aktywne w obszarze nowych technologii i usług energetycznych.
- wdrożenie ustawy wymaga działań organizacyjnych i środków finansowych ze strony państwa.
- sukces ustawy zależy również od stopnia zaangażowania podmiotów gospodarczych
Ustawa o efektywności energetycznej ma na celu zredukować zużycie energii o 9% w skali kraju do 2016 roku. Jednocześnie wyznacza ona zadania jednostkom sektora publicznego, określa zasady nadawania i umarzania certyfikatów efektywności energetycznej oraz określa zasady sporządzania audytu i uzyskiwania uprawnień audytora.
Na mocy ustawy pojawia się współpraca na osi przedsiębiorstwo energetyczne - samorząd, a w ramach tej współpracy wspierany będzie rozwój m.in. inwestycji w technologie wykorzystujące odnawialne źródła energii (OZE).
W imię potrzeby wdrażania efektywności energetycznej prof. Tadeusz Skoczkowski wymienił m.in. konieczność powołania niezależnej, rządowej agencji ds. zrównoważonej energetyki oraz wzmocnienie organów rządowych zajmujących się klimatem i energią (MG, MŚ, URE).
Ustawa ta wymusza poszerzenie kompetencji sprzedawców energii m.in. będą doradzać jak obniżyć koszty i zużycie energii. Jednocześnie pojawiło się miejsce na nowy rodzaj produktów, które mają motywować klientów do nabywania proefektywnościowych.
Jednocześnie podczas prezentacji ocenie poddany został Dugi Krajowy plan dotyczący efektywności energetycznej, który zakłada zaoszczędzenie prawie 42 GWh z czego prawie połowa pochodzi ze zmian w przemyśle, a około 33% to redukcja zużycia w gospodarstwach domowych. Czy takie wyniki okazą sie możliwe do osiągnięcia? Jak do tej pory Unia Europejska nie wywiązała się z zamierzeń, a Polska nie jest w czołówce krajów dbajacych o niewielkie zużycie energii.
Inne prezentacje
Przedsatwiciel firmy Dalkia zaprezentował temat: Wieloaspektowe podejście do efektywności energetycznej na przykładzie wybranych projektów Dalkii w Poznaniu. Na kilku przykładach podał dokładnie, jakie działania są podejmowane w Poznaniu i okolicach w celu poprawienia efektywności energetycznej.
Działania Dalkii polegają m.in. na likwidowaniu niskiej emisji, czyli zastępowaniu własnego ogrzewania ciepłem dostarczanym z zewnętrznych źródeł. Dzięki likwidacji niskiej emisji i zastępowaniu jej efektywniejszą energią, znacząco spadła emisja dwutlenku węgla w tamtych rejonach. Dzięki wymianie i modernizacji instalacji grzewczych poprawie ulega komfort życia w gospodarstwach domowych oraz jakość powietrza w całej okolicy, gdyż spada liczba "kominów" opalanych węglem. Wzrasta także wartość zmodernizowanej nieruchomości. Oszczędność energii pierwotnej w tamtym rejonie osiągnęła poziom 48%. Swoim klientom Dalkia oferuje ciekawe rozwiązanie, jakim jest podpisanie umowy o wynik – klient płaci za usługę tylko wtedy, gdy faktycznie po zmianie instalacji nastąpi zmniejszenie zużycia energii. Roczna redukcja zużycia energii pierwotnej osiąga poziom 30%
Prowadzący zaznaczył, że jednostki sektora publicznego są wzorcowe do realizacji środków poprawy efektywności energetycznej, ponieważ są one niejako zobligowane do m.in. podpisywania umów na realizację przedsięwzięć poprawiających efektywność energetyczną czy wymianę lub modernizację posiadanego urządzenia lub instalacji.
Innym przedsięwzięciem była inicjatywa Miasta Poznań. Władze przeprowadziły akcję „Trzymaj ciepło”, w czasie której przebadano budynki kamerą termowizyjną. Za pomocą tego urządzenia pomocą łatwo można było wykazać nieszczelności w ociepleniu i główne punkty, poprzez które budynek szybko tracił ciepło. Właściciele domów uzyskali obraz z kamer a doradca objaśniał, w jaki sposób mogą poprawić stan domu i zmniejszyć zużycie energii. Wg. Dalkii 30% przebadanych właścicieli podjęło działania inwestycyjne w celu zmniejszenia strat ciepła – a więc jest to pewien znaczący sukces marketingowy. Promocja była wzmożona dzięki współpracy z lokalnymi mediami.
Skąd wziąć pieniądze na modernizację?
Maciej Przybysz, Wiceprezes Zarządu DGA Optima, zaprezentował temat: Unijna i krajowa pomoc dotycząca finansowania przedsięwzięć z zakresu efektywności energetycznej. Z jego prezentacji dowiadujemy się, w ramach jakich programów można uzyskać unijne dofinansowanie do inwestycji związanych z energetyką.
Dofinansowania przyjmują postać pomocy bezzwrotnej, oraz pożyczek i kredytów udzielanych zarówno na warunkach komercyjnych jak i preferencyjnych. Beneficjentami projektów związanych z poprawą efektywności energetycznej są jednostki zajmujące się wytwarzaniem i przesyłem energii oraz końcowi odbiorcy: jednostki sektora publicznego, organizacje pozarządowe i przedsiębiorcy. Dotyczy to także projektów, które pośrednio związane są z poprawianiem efektywności energetycznej (np. projekt rewitalizacji obiektu).
W każdym województwie trwają konkursy na dofinansowania, jednak ich charakter zależy od regionu. Częstym tematem jest poprawa jakości powietrza, m.in. w województwach kujawsko-pomorskim, łódzkim, małopolskim, mazowiecki, opolskim i śląskim. Pojawiają się jednak także inne tematy, jak humanizacja blokowisk (woj. warmińsko-mazurskie) czy ciepłownictwo i kogeneracja (woj. dolnośląskie).
W czasie Forum pojawiła się także prezentacja dot. projektu dofinansowanego przez UE pt. Efektywność energetyczna w praktyce, której liderem jest firma DGA, zaś podwykonawcą Centrum Kształcenia Liderów CKL S.A. Projekt ten jest szybką odpowiedzią na wprowadzane w przepisach zmiany, gdyż obejmuje on szkolenia z zakresu szeroko rozumianej poprawy efektywności energetycznej.
Podsumowanie
Forum przede wszystkim ukazało nowy kierunek w sektorze energetycznym, a mianowicie działania poporządkowane poprawie efektywności energetycznej. Pojęcie to rozumiane jest jako działanie zarówno od strony producentów, dostawców, jak i odbiorców energii. W myśl nowego trendu liczy się oszczędne gospodarowanie energią nie jedynie poprzez zmniejszenie potrzeb, ale poprzez zastosowanie lepszych i wydajniejszych metod produkcji, obniżenia niepotrzebnych strat przy przesyle i odbiorze, a także umiejętne gospodarowanie zasobami. Wraz z nowym trendem budzi się nisza rynkowa dla firm szkoleniowych. Jednocześnie skorzystać mogą na tym niemal wszyscy: wszelkiego rodzaju przedsiębiorstwa mogą starać się o dofinansowania na remont i modernizację czy zakup nowoczesnego sprzętu, a odbiorcy energii mogą zmniejszyć wydatki dzięki dostępowi do informacji. Choć efektywność energetyczna jest już wymogiem unijnym, to pozytywnie wpłynie ona na napędzenie gospodarki (mimo to można przyznać, że jest to ruch nieco sztuczny). Dostawcy energii poważnie zajęli się tym tematem, gdyż , jak pokazują sukcesy Dalkii, zyskali oni szansę na pozyskanie dodatkowego klienta poprzez przywiązanie go do marki i zbudowanie zaufania.
Prof. Skoczkowski zaznaczył, że efektywność energetyczna niekoniecznie musi być efektem odgórnego narzucenia przez przepisy. Na rynku funkcjonuje jedynie to, co jest w stanie się nim utrzymać, a więc jeśli da się zarabiać na efektywności energetycznej, wówczas samodzielnie zaistnieje ona na rynku energii. Głównym wnioskiem zaś z tego forum jest niewątpliwie fakt, że przed nami, odbiorcami i dostawcami, poważne zmiany w sposobie użytkowania energii.
Red. Joanna Roga
Źródła:
Prezentacje prelegentów: http://www.wnp.pl/pliki/3870.html
* - prezentacja prof. Tadeusza Skoczkowskiego
Więcej informacji na temat zielonych zamówień:
KOMENTARZE