Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Przeciwciała monoklonalne w leczeniu nowotworów
12.03.2007
Rozwój biotechnologii i technologii wytwarzania przeciwciał monoklonalnych (MCA) umożliwił opracowanie nowych terapii w onkologii.
Zastąpienie możliwie jak największej części białka zwierzęcego na rzecz ludzkiego, pozwoliła na wyeliminowanie immunizacji, przy jednoczesnym zachowaniu komplementarności przeciwciała przeciwko antygenowi, który stanowi cel leczenia.

W zależności od udziału białka ludzkiego w budowie przeciwciała wyróżnia się:
  • Ig mysie (w nazwie leku końcówka – momab)
  • Ig chimeryczne (50-90 % białka ludzkiego – w nazwie końcówka – ksymab)
  • Ig humanizowane (ok. 95 % białka ludzkiego – w nazwie końcówka – zumab)
  • Ig ludzkie (w całości złożone z białka odpowiadającego ludzkiemu).
 Tabel 1: Przykłady produktów leczniczych na bazie przeciwciał monoklonolanych w leczeniu nowotworów
    
Nazwa handlowa
Nazwa genryczna
Firma
Rodzaj MCA
Wskazanie
Działanie
Erbitux
Cetuksymab
Imclone
Chimeryczne
rak jelita grubego, rak szyi i głowy
anty- EGFR
Rituxan
Rituksymab
Genentech
Chimeryczne
chłoniaki złośliwe
anty-CD20
CAMPATH
Alemtuzumab
Genzyme
Humanizowane
przewlekła białaczka limfatyczna CLL
anty-CD52
Avastin
Bewacyzumab
Genentech/Roche
Humanizowane
rak jelita grubego
anty-VEGF
Mylotrag
Gentuzumab/
Ozogamicin
Wyeth
Humanizowane
ostra białaczka szpikowa AML
anty-CD33
Herceptin
Traztuzumab
Genentech
Humanizowane
rak piersi
anty-HER2/ERBB2
Bexxar
I-tositumomab
Corixa
Mysie
chłoniaki
anty-CD20 + I-131
Zevalin
Y-ibrytumomab
 tiueksetan
Biogen Idec
Mysie
chłoniaki nieziarniste
anty-CD20 + Y-90
 
W leczeniu nowotworów złośliwych przeciwciała mogą działać:
  • aktywując różne mechanizmy immunologiczne – np. cytotoksyczność komórkową  zależną od przeciwciał lub cytotoksyczność zależną od dopełniacza;
  • nasilać apoptozę;
  • blokować określony receptor dla czynnika wzrostu;
  • niszczyć komórki nowotworowe przez związaną z przeciwciałem toksynę lub pierwiastek promieniotwórczy.
 
Pierwszym zarejestrowanym przeciwciałem monoklonalnym w onkologii był rituksymab (Rituxan) skierowany przeciwko antygenom CD20, które obecne są na powierzchni dojrzewających limfocytów B oraz chłoniaków złośliwych B-komórkowych. Jest to immunoglobulina IgG1.
 
Kolejnym lekiem jest traztuzumab (Herceptin) stosowanym w leczeniu guzów litych i skierowanym przeciwko receptorowi HER2/ERBB2, którego liganiem jest naskórkowy czynnik wzrostu EGF. Lek stosuje się w leczeniu raka piersi.
 
Przeciwciała monoklonalne stosuje się leczeniu nieziarniczych chłoniaków o mniejszym stopniu złośliwości (ang. indolent non-Hodgkin’s lymphoma- iNHL). Aktualnie terapia rozwija się w trzech kierunkach:
  • nieskoniugowane MCA (np. anty-CD20 – Rituksymab, Rituxan, IDEC-C2B8, anty-CD52- Campath-1H)- indukują apoptozę przez aktywację mechanizmów efektorowych gospodarza oraz aktywność własna cytolityczną;
  • MCA koniugowane z izotopami promieniotwórczymi (anty-CD20 + Y-90- Zevalin, anty-CD20 + I-131 – Bexxar) – uszkodzenie komórek rakowych za pomocą promieniowania alfa, beta lub gamma;
  • MCA skoniugowane z toksynami bakteryjnymi lub roślinnymi (np. połączenie Fab’ przeciw CD20 i łańcucha rycyny –Fab’-RFb4-dgA.
  
Wśród możliwych terapii antynowotworowych obecnie prowadzi się intensywne badania ukierunkowane na hamowanie czynników angiogennych, czyli umożliwiających powstawanie naczyń krwionośnych odżywiających guzy. Do takich leków należą przeciwciała anty-VEGF (przeciw czynnikowi wzrostu śródbłonka naczyń) i anty-bFGF (przeciw czynnikowi wzrostu fibroblastów).
 
Obecnie prowadzone są badania nad lekiem Avastin (bewacyzumab - humanizowane przeciwciało monoklonalne anty-VEGF). Zarówno badania II jak i III fazy, potwierdziły wzrost skuteczności leczenia raka jelita grubego .
 
Erbitux (cetuksymab) jest skierowany przeciwko receptorowi EGFR w leczeniu raka jelita grubego, nowotworach głowy i szyi oraz raku płuca. Jest to chimeryczne przeciwciało monoklonalne zarejestrowane w Unii Europejskiej, dostępne w Polsce.
 
W projektowaniu nowych leków tego typu należy zwrócić uwagę na cel molekularny w komórkach guza oraz identyfikację chorych, którzy mogliby potencjalnie odnieść korzyść z leczenia. Opracowywanie takich „celowanych”, skierowanych wybiórczo w stosunku do czynników odpowiedzialnych za rozwój nowotworu leków jest przyszłością w terapii antynowotworowej.
 



Oprac: Kasia K.
 Źródło:
1.      „Terapie celowane w onkologii” R. Dziadziuszko, J. Jassem, Onkologia- podręcznik dla studentów i lekarzy, Maedical Press Gdańsk 2003, wyd. 2
2.      „Zastosowanie przeciwciał monoklonalnych w leczeniu nieziarnistych chłoniaków o mniejszym stopniu złośliwości”, P.Boguradzki, Współczesna Onkologia, 2001; vol. 5; 4: 156-160
3.      „Mechanizmy przerzutowania i molekularne markery progresji nowotworów złośliwych. I. Rak jelita grubego” Maciej S. Wideł, Maria Wideł, Postępy Hig Med. Dosw., 2006; 60: 453-470
KOMENTARZE
news

<Styczeń 2025>

pnwtśrczptsbnd
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
1
2
Newsletter