Każdy rodzic czy opiekun dochodzi w pewnym momencie do takiego etapu w opiece nad dzieckiem, że zaczyna się zastanawiać jak zacząć rozszerzać dietę niemowlaka, a przede wszystkim kiedy? Najnowsze wytyczne WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) zalecają rozszerzanie diety dziecka po ukończeniu przez nie 6 miesięcy życia.

Czy dziecko musi skończyć 6 miesięcy zanim wprowadzi mu się pokarmy stałe?

Jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie nie ma, a zdania wielu specjalistów są podzielone. Wszystko zależne jest od stanu zdrowia Waszego dziecka, jego historii choroby (czy miało np. kolki, zaparcia, martwicze zapalenie jelit, refluks, anemię). Dla niektórych dzieci urodzonych za wcześnie odpowiednim wiekiem będzie wiek urodzeniowy, a dla niektórych korygowany. Dodatkowo z badań wynika, że właśnie początek drugiego półrocza życia jest tym momentem, aby organizm dziecka zaczął wytwarzać tolerancje na produkty takie jak mięso, ryby czy zboża.

Dlatego też obserwuj swoje dziecko i jego gotowość do wprowadzania pokarmów, a przede wszystkim skonsultuj to z lekarzem pediatrą.

Gotowość dziecka

Momentu rozszerzania diety nie należy też specjalnie opóźniać, ponieważ z wiekiem wzrasta zapotrzebowanie kaloryczne i dziecko potrzebuje więcej składników odżywczych. Może się też okazać, że mimo przysłowiowego zielonego światła od lekarza dziecko nie będzie dobrze tolerować pokarmów i trzeba będzie odczekać kolejne miesiące. Nie zrażaj się! Rozszerzanie diety dziecka to nie wyścig. Kształtowanie się prawidłowych wzorców żywieniowych u maluchów rzutuje na ich rozwój w przyszłości, ogranicza też ryzyko ciężkich chorób.

Schemat rozszerzania diety dziecka

Obecnie zalecany jest nowy schemat rozszerzania diety dziecka w 1. roku życia.

Drogi Rodzicu, podane tam ilości są orientacyjne - ilość zjadanej porcji jest ściśle zależna od możliwości dziecka, zwłaszcza jeśli Twoje dziecko jest wcześniakiem. W przypadku wcześniaków ilość wypijanego mleka zależna jest od jego dojrzałości, a także od wagi.

Poniżej przedstawiono najważniejsze zasady rozszerzania diety dziecka.

Karmienie piersią

WHO rekomenduje, aby jedynym posiłkiem dziecka przez pierwsze pół roku życia był pokarm matki. Do niedawna polecano, aby do diety dziecka karmionego piersią w 5. lub 6. miesiącu powoli wprowadzać posiłki zawierające gluten, co miało pomóc w uniknięciu rozwoju celiakii. Obecnie zalecenia te się zmieniły i nie ma konieczności robienia tzw. ekspozycji na gluten, chociaż wciąż jest zalecana jeszcze przez niektórych neonatologów.

W drugim półroczu życia nadal pokarm matki jest podstawą karmienia niemowląt i pod jego osłoną wprowadzamy nowe produkty.

Jeśli nie karmisz piersią podawaj mleko modyfikowane lub specjalną mieszankę leczniczą. U dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym wg niektórych lekarzy rozszerzanie diety można rozpocząć wcześniej tj. około 4 miesiąca.

Co i ile?

Rodzic decyduje co dziecko je, ale nie decyduje ile. Nie karm dziecka na siłę! To niemowlę wie ile chce zjeść i jak dużo. Twoją rolą jest zaproponowanie mu konkretnego dania i porcji, ale ono może odmówić lub zjeść tylko część z tego co przygotowałeś. My dorośli też w końcu nie jemy zawsze tyle samo i w takiej samej ilości, a jedne potrawy lubimy bardziej, drugich wcale.

Co podajemy dziecku też ma znaczenie!

Zgodnie z nowymi wytycznymi:

Warzywa

Jako pierwsze wprowadzamy do diety dziecka warzywa, a dopiero po nich owoce. Dzięki temu dziecko łatwiej zaakceptuje smak tych pierwszych. Dzieci z reguły niechętnie jedzą warzywa – kolor, smak, zapach są mniej przyjemne niż w przypadku owoców. Nie należy się poddawać tylko proponować różne ich rodzaje i smaki, w końcu któryś posmakuje. Na początek gotujemy zupkę-papkę z 1-2 warzyw np. ziemniak marchewka, ziemniak i dynia. Potem stopniowo w kolejnych dniach jeśli nie występują żadne niepożądane objawy zdrowotne jak kolki, bóle brzuszka, zaparcia, wysypka czy biegunki wprowadzamy kolejne warzywa kalafior, brokuł, szpinak itd.

Mięso i ryby

W następnej kolejności dodaje się do zupki osobno ugotowane chude mięso np. indyka, kurczaka, królika, cielęcinę. Podawaj najpierw 10 g, a pod koniec 1. roku życia - 20 g. 1-2 razy w tygodniu zamiast mięsa można dodać do zupy kawałek ryby np. halibuta czy dorsza. Ryby są cennym źródłem kwasów tłuszczowych z grupy omega-3, które są istotne dla rozwoju wzroku i mózgu. Małym dzieciom nie należy podawać ryb drapieżnych, jak miecznik, rekin, makrela królewska, tuńczyk, ze względu na zawartość w nich szkodliwych zanieczyszczeń m.in. metali ciężkich. Tak więc ryby w diecie dziecka karmionego piersią pojawiają się już w 7. miesiącu.

Uwaga: Jeśli dziecko ma stwierdzoną alergię na białka mleka, nie podawaj mu w 1. roku życia wołowiny i cielęciny (zawierają podobne białka). Jeśli jest uczulony na jajka, nie podawaj mu mięsa kurczaka.

Napoje

Głównym napojem dziecka jest woda. Ma ona na celu ugaszenie pragnienia. Dopuszczalna dzienna dawka porcji soku owocowego to 150 ml. Pamiętaj, sok to posiłek, a nie przerywnik między posiłkami. Ważna jest jakość soku. Najlepsze to 100% soki przecierowe bez dodatku cukru. Nie podawaj dziecku też gotowych, słodkich herbatek.

Jajko

Nowe wytyczne zalecają wprowadzenie do diety niemowlaka jajka w całości. Wcześniej do tej pory podawano osobno żółtko i oddzielnie białko. Ugotowane jajko można podawać 3-4 razy w tygodniu. Jest ono ważnym źródłem żelaza i innych składników. Najczęściej dodaje się je do zupek warzywnych. W dalszej kolejności można zrobić dziecku jajecznicę na parze.

Uwaga: jeśli dziecko jest alergikiem, podaj najpierw dziecku żółtko, a potem dopiero całe jajko. 

Mleko krowie

Mleko krowie można podawać dziecku w 2. roku życia. Dawka dzienna to 500 ml. Pod koniec 1. roku życia mleko krowie jest wyłącznie składnikiem innych pokarmów np. budyniu. Produkty mleczne jako samodzielny posiłek, tj. jogurt, kefir, serek, można zacząć podawać dziecku około 11. miesiąca życia. Ważne jest, aby te produkty były naturalne, a nie słodzone.

Produkty wywołujące alergie

Zgodnie z nowymi wytycznymi produkty, które często wywołują alergie, tj. przetwory mleczne np. jogurt naturalny, jaja, orzechy, seler, truskawki, wprowadza się stopniowo w niewielkiej ilości już w 7. miesiącu życia dziecka, o ile nie ma przeciwwskazań od lekarza. Powodem tego jest brak naukowych dowodów na to, że późniejsze wprowadzenie ich do diety dziecka zmniejsza ryzyko alergii. Wykluczamy je z diety tylko wtedy kiedy pojawi się reakcja alergiczna – nigdy profilaktycznie.

Przyprawy

W pierwszym roku życia dziecka nie powinniśmy w ogóle dodawać do jego posiłków cukru i soli. Nadmiar cukru grozi otyłością, sprzyja rozwojowi próchnicy. Sól mocno obciąża nerki, a w przyszłości grozi nadciśnieniem.

Produkty na łyżeczce

Butelką podaje się dziecku napoje. Nie pakuj w nie zupek, kaszek i nie wciskaj dziecku. Kaszki, owocki, zupki podaje się dziecku łyżeczką. Na początek są to posiłki zmiksowane, dopiero gdy dziecko jest na to gotowe, pojawią się zęby - podajesz w porcjach co raz większe kawałki jedzenia. Można także wykorzystać metodę BLW (Bobas lubi wybór) i podawać dziecku pokarm do rączki.

Podczas rozszerzania diety dziecka należy unikać dań ciężkostrawnych, przetworzonych, z proszku, tłustych, pełnych konserwantów, barwników i innych substancji chemicznych.