Kontrole przeprowadzane przez organy Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych dowodzą, że jedynie pewna część producentów żywności narusza przepisy w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. W zakresie oceny organoleptycznej zakwestionowano 2 % kontrolowanych produktów. Natomiast w zakresie parametrów fizykochemicznych zakwestionowano 14,8 %. Zdecydowana większość żywności wprowadzanej do obrotu spełnia wymagania przewidziane w obowiązujących przepisach.

Kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych obejmuje trzy obszary: ocenę organoleptyczną, oznaczenie parametrów fizykochemicznych (jak np. potwierdzanie składu produktów, wilgotność, kwasowość) oraz znakowanie tych artykułów. Poza wykwalifikowanymi i doświadczonymi pracownikami przeprowadzającymi kontrole, ich efektywność i rzetelność zapewnia również odpowiednia baza laboratoryjna. W każdym przypadku stwierdzenia niewłaściwej jakości artykułów rolno-spożywczych organy Inspekcji stosują przewidziane prawem sankcje, mające na celu eliminację z obrotu w/w artykułów.

Od dnia 18 grudnia 2008 r., tj. od wejścia w życie nowelizacji w ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, organy Inspekcji stosują również kary pieniężne wymierzane nieuczciwym producentom w wysokości nawet do 10 % przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary. W pierwszym półroczu 2010 r. organy Inspekcji wydały 291 decyzji administracyjnych nakładających kary pieniężne w łącznej wysokości ponad 900 tys. zł, przy czym najwyższa wymierzona kara pieniężna wyniosła ok. 60 tys. zł.

Wyniki kontroli wybranych grup towarowych przeprowadzonych w 2009 r. przez organy Inspekcji kształtowały się następująco:

Masło
W roku 2009 sprawdzono jakość handlową 110 partii masła. Istotne z punktu widzenia konsumenta nieprawidłowości w zakresie parametrów fizykochemicznych, obecność tłuszczu obcego stwierdzono w 1 partii, zawyżoną zawartość wody w 5 partiach, zaniżoną zawartość tłuszczu w 4 partiach.

Przetworów z mięsa czerwonego
W roku 2009 sprawdzono jakość handlową 572 partii przetworów z mięsa czerwonego. Nieprawidłowości w zakresie parametrów fizykochemicznych stwierdzono w przypadku 56 partii. Wykryte nieprawidłowości dotyczyły: zaniżonej zawartości białka, zawyżonej zawartości tłuszczu, zawyżonej zawartości skrobi, zaniżonej zawartości wsadu mięsno-tłuszczowego. Ponadto, w oznakowaniu stwierdzono między innymi nieprawidłowości co do składu produktu, np. substancji alergennych i dozwolonych substancji dodatkowych.

Przetwory drobiowe
W wyniku kontroli jakości handlowej w zakresie znakowania 110 partii przetworów drobiowych. Oprócz błędów niemających istotnego znaczenia dla wyboru konsumenta, np. podanie niepełnych danych producenta, użycie niewłaściwego określenia dla daty minimalnej trwałości, wykazano również nieprawidłowości dotyczące: składu produktu (7 partii), braku procentowej zawartości składnika podkreślonego w nazwie (4 partie). Należy zaznaczyć, że jednej partii mogło dotyczyć kilka nieprawidłowości.

Sery twarogowe
Kontrola jakości handlowej 135 partii serów twarogowych wykazała zawyżoną zawartość wody w 7 partiach i zaniżoną zawartość tłuszczu w 3 partiach.

Miód
W odniesieniu do miodu zakwestionowano jakość handlową 74 partii. Nieprawidłowości w zakresie parametrów fizykochemicznych stwierdzono w przypadku 5 partii. Wykryte nieprawidłowości dotyczyły: zawyżonej zawartości 5-hydroksymetylofurfuralu (HMF) (2 partie), przekroczonej wartości przewodności właściwej (1 partia), niezgodnej z deklarowaną konsystencji miodu (1 partia). Ponadto, stwierdzono nieprawidłowości w zakresie znakowania miodu. Istotne nieprawidłowości mogące wprowadzić konsumenta w błąd dotyczyły między innymi: podania niezgodnego z rzeczywistością miejsca pochodzenia produktu (1 partia) oraz podanie sprzecznych informacji co do ilości nominalnej produktu (3 partie).

Ryby mrożone
Skontrolowano 60 partii ryb mrożonych i stwierdzono 8 partii z nieprawidłowościami w zakresie parametrów fizykochemicznych. Nieprawidłowości dotyczyły: zawyżonej zawartości glazury, zaniżonej zawartości fileta w przypadku ryb panierowanych, zawyżonej zawartości panieru. Ponadto, stwierdzono nieprawidłowości w oznakowaniu ryb mrożonych, istotną nieprawidłowością był brak informacji o masie netto ryby bez glazury (6 partii).

Konserwy rybne
W 2009 roku skontrolowano 68 partii konserw rybnych, nieprawidłowości w zakresie parametrów fizykochemicznych stwierdzono w przypadku 15 partii. Nieprawidłowości dotyczyły: zaniżonej zawartości: mięsa ryby, białka, tłuszczu, zawyżonej zawartości: tłuszczu oraz wodnistej zawiesiny w oleju. Ponadto, stwierdzono nieprawidłowości w oznakowaniu konserw rybnych, istotnymi nieprawidłowościami był: brak podania ilości nominalnej produktu, brak podania zawartości procentowej produktu.

Działania podejmowane przez IJHARS, a także inne inspekcje zajmujące się nadzorem nad bezpieczeństwem żywności, zapobiegają wprowadzaniu do obrotu już wyprodukowanej żywności o niewłaściwej jakości, jak również dzięki wymierzanym karom pieniężnym, skutecznie zniechęcają nieuczciwych producentów do świadomego naruszania przepisów.

Zadania związane z urzędową kontrolą żywności w Polsce wykonują następujące organy:
• Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
• Państwowa Inspekcja Sanitarna,
• Inspekcja Handlowa (Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów)
• Inspekcja Weterynaryjna
• Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych sprawuje nadzór nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych w zakresie opisanym w ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. z 2005 r. Nr 187, poz. 1577, z późn. zm.) oraz w licznych przepisach prawa krajowego oraz wspólnotowego.

Nadzór nad jakością żywności realizowany przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych polega przede wszystkim na kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w produkcji i w obrocie. Kontrole przeprowadzane są przez organy Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w sposób planowy i w oparciu analizę ryzyka.

Kryteriami wyboru podmiotów do kontroli są między innymi: wielkość danego przedsiębiorcy, znaczenie na rynku oraz wyniki kontroli otrzymane od innych jednostek kontrolnych. Przede wszystkim jednak wyniki wcześniejszych kontroli przeprowadzonych przez Inspekcję JHARS. Jeżeli w danym przedsiębiorstwie stwierdzono wcześniej nieprawidłowości, producent ten objęty jest szczególnym nadzorem Inspekcji. Organy Inspekcji, poza kontrolami planowymi, przeprowadzają kontrole doraźne, reagując na bieżące na sygnały dochodzące m. in. od konsumentów.

Źródło: IJHARS

red. Blanka Majda