Graviola, czyli Flaszowiec miękkociernisty (Annona muricata), znana również jako guanábana, jest wiecznie zielonym drzewem, występującym głównie w tropikalnych i subtropikalnych regionach świata. Roślina osiąga wysokość 10 metrów i wszystkie jej części stosowane są z długą i bogatą historią w medycynie. Owoce gravioli są wykorzystywane również do przygotowania syropów, słodyczy i napojów.
Graviola zawiera szereg cennych substancji odżywczych, w tym: witaminy z grupy B, witaminę C oraz mikro- i makroelementy (K, Ca, Na, Cu, Fe i Mg ). Posiada wysoką zawartość alkaloidów i związków fenolowych, głównie acetogeniny i kwercetyny o bardzo silnych właściwościach antyoksydacyjnych. Szczególną aktywność wykazują acetogeniny annonaceowe. Ponad 100 tych związków zostało wyizolowane z liści, kory, nasion, korzeni i owoców.
Trzy oddzielne grupy badawcze potwierdziły, że substancje zawarte w gravioli mają istotne właściwości toksyczne wobec różnych rodzajów komórek rakowych, nie wywołując przy tym szkody dla zdrowych komórek. Toksyczność wobec komórek nowotworowych obserwuje się w bardzo niskich dawkach. Mechanizm aktywności przeciwnowotworowej polega na indukowaniu apoptozy komórek rakowych oraz działaniu antyproliferacyjnym, wynikającym z zatrzymania cyklu komórkowego w fazie G1. Jak donoszą badania, acetogenina pochodząca z gravioli pomaga zwalczyć oporność komórek nowotworowych na chemioterapię. Jednym z mechanizmów oporności na leki chemioterapeutyczne jest stworzenie przez komórki nowotworowe pompy usuwającej substancje cytotoksyczne z wnętrza komórek. Acetogeniny mają wpływ na zamykanie tych pomp.
Badania donoszą, że 13 spośród 14 testowanych acetogenin było silniejsze wobec komórek raka sutka MDR od wszystkich trzech standardowych leków (adriamycyny, winkrystyny i winblastyny). Według badań substancje czynne wyciągu z gravioli posiadają 10.000 razy silniejszą aktywność przeciwnowotworową niż Adriamycin, będący jednym z popularniejszych leków stosowanych przy chemioterapii.
Ekstrakty z gravioli są toksyczne wobec linii komórkowych raka płuc, nowotworu piersi, gruczolakoraka prostaty, raka trzustki, gruczolakoraka okrężnicy, raka wątroby, raka jajnika, szyjki macicy, raka piersi, pęcherza moczowego i liniach komórkowych raka skóry.
Poza działaniem przeciwnowotworowym, ekstrakty z gravioli wykazują szereg innych aktywności leczniczych m.in.:
- Działanie przeciwreumatyczne. Badania potwierdzają wpływ ekstraktów z liści A. muricata na zmniejszenie obrzęków i aktywności cytokin prozapalnych.
- Wzmacnia układ immunologiczny.
- Aktywność przeciwpasożytnicza.
- Działanie przeciwzapalne związane ze zmniejszeniem migracji leukocytów i wysięku.
- W krajach afrykańskich wywar z liści A. muricata jest tradycyjnie używany do kontrolowania gorączki i napadów drgawek.
- Reguluje poziom glukozy we krwi. To działanie zostało wyjaśnione przez działanie antyoksydacyjne i ochronne wobec komórek trzustkowych beta. Badanie histopatologiczne wykazało, że ekstrakt z liści spowodował regenerację komórek beta trzustki.
- Działanie antyoksydacyjne wynikające z obecności enzymów: katalazy i dysmutazy ponadtlenkowej i nieenzymatycznych przeciwutleniaczy, w tym witaminy C i E.
- Działanie przeciwnadciśnieniowe tłumaczone wpływem składników ekstraktu na kanały wapniowe.
- A. muricata jest tradycyjnie stosowany w leczeniu żółtaczki w Ghanie. Składniki aktywne wykazują działanie ochronne na wątrobę.
- Aktywność owadobójcza.
- Potencjał przeciwwrzodowy będący skutkiem działania ochronnego na błonę śluzową żołądka.
KOMENTARZE